22. SURETUL - HAXHXH

E zbritur në Medine, pas sures Nur, ajete 78.


Kjo kaptinë është e shpallur në Medine dhe si e tillë parashtron disa çështje nga lëmi i dispozitave të sheriatit islam, ashtu siç është rregull me kaptinat e shpallura në Medine, mirëpo edhe në këtë kaptinë mbretëron një farë atmosfere, si në kaptinat e shpallura në Meke, sepse parashtron çështjen e besimit në një Zot, çështjen e ringjalljes, të përgjegjësisë për veprat e bëra, parashtron edhe disa momente të Ditës së Kijametit, bën disa vërejtje e kërcënime, në atë mënyrë që herë-herë lexuesi do të mendojë se mos është e shpallur në Meke.
Nga dispozitat e sheriatit, kjo kaptinë vë në pah çështjen e lejimit të luftës së muslimanëve kundër jobesimtarëve, çështjen e haxhit, një prej pesë kushteve të Islamit dhe çështjen e kurbanit etj.
Duke përmendur dridhjen e tokës në prag të katostrofës fatale kjo kaptinë fillon me një paraqitje të trishtueshme. Nuk do të ishte aq e trishtueshme, sikur të përmendej vetëm dridhja e shtëpive dhe shembja e pallateve, por trishtimi vjen në shprehje kur kuptohet, se nëna do ta harrojë dhe do ta braktisë foshnjen e vet të dashur që e ka në gji, kurse shtatzëna hedh barrën e saj nga frika, kur njerëzit si të dehur do të sillen vërdallë për shkak se zemrat e tyre janë tronditur aq shumë, saqë kanë humbur edhe vetëdijen. Në këtë kaptinë shtjellohet edhe çështja e lejimit të muslimanëve për luftë, që është rasti i parë gjatë shpalljes së Kuranit, madje përmenden edhe vendet e shkatërruara të zullumqarëve, si shenjë përkujtimi ndaj ligjeve të Zotit, që mbretërojnë në këtë ekzistencë. Në fund të kaptinës bëhet fjalë për idhujt e adhuruar nga idhujtarët në vend të Zotit, të cilët i konsiderojnë si zota, duke mos ditur se ata nuk janë në gjendje të krijojnë një nga qeniet më të dobëta, më të urrejtura siç është miza, e të mos flitet për krijimin e njeriut dhe të çdo sendi e qenieje tjetër në ekzistencë.
Quhet “Suretul Haxhxhi” - kaptina e Haxhit, me të cilin përkujtimi ndaj pejgamberit Ibrahim bëhet i përjetshëm, për arsye se pasi e ndërtoi Qaben me urdhrin e Zotit ai i thirri njerëzit ta vizitojnë e të shkojnë në haxh. Malet u ulën dhe bënë të mundshme, që zëri i thirrjes së Ibrahimit të arrijë në çdo skutë të tokës, ta dëgjojnë atë thirrje shpirtrat në shpinat e burrave dhe në mitrat e grave dhe të përgjigjen: “Lebbejke Allahumme lebbejk” – Të përgjigjemi, o Allah të përgjigjemi!



22. SURETUL - HAXHXH


Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëbërësit të madh!


  1. O ju njerëz, ruajuni dënimit nga Zoti juaj, sepse dridhja pranë katastrofës së Kijametit është një llahtari e madhe.

  2. Atë ditë, kur ta përjetoni atë, secila gjidhënëse braktis atë që ka në gji dhe secila shtatzënë e hedh para kohe barrën e vet, ndërsa njerëzit duken të dehur, po ata nuk janë të dehur, por dënimi i Allahut është i ashpër.

  3. Ka ndonjë nga njerëzit që kundërshton në çështjet rreth Allahut, pa kurrfarë dije dhe ndjek çdo djall të mbrapshtë.

  4. Ai (djalli) është gjykuar ta humbë dhe ta orientojë në vuajtje të zjarrit të madh, atë që i miqësohet atij.

  5. O ju njerëz, nëse dyshoni për ringjalljen, atëherë (mendoni krijimin tuaj që) Ne ju krijuam juve prej dheu, pastaj prej uji, pastaj prej një gjaku të ngjizur, pastaj prej një sa kafshatë mishi, që është krijesë e formuluar ose e paformuluar, në mënyrë që t’ju sqarojmë. Ndërsa atë që dëshirojmë Ne e përqendrojmë në mitër deri në një afat të caktuar, e mandej iu nxjerrim foshnje dhe ashtu të arrini pjekurinë tuaj. Ka që dikush prej jush vdes herët, e dikush të jetojë deri në pleqëri të thellë, në mënyrë që të mos dijë asgjë nga dija që ka pasur. E ti e sheh tokën e tharë - të vdekur, e kur Ne ia lëshojmë asaj ujin ajo gjallërohet, shtohet dhe nga të gjitha llojet rrit bimë të këndshme.

  6. Këtë (e themi për ta ditur) se Allahu është Ai i Vërteti, dhe se Ai i ringjall të vdekurit, dhe Ai është i Plotfuqishëm për çdo send.

  7. Dhe nuk ka dyshim se Kijameti do të vijë patjetër, dhe se Allahu me siguri do t’i ngjallë ata të varrezave (të vdekurit).

  8. E ka ndonjë prej njerëzve, që bën polemikë rreth çështjes së Allahut, duke mos pasur kurrfarë dije, kurrfarë udhëzimi dhe kurrfarë libri të besueshëm.

  9. Ai që shtrembëron qafën (në shenjë mendjemadhësie), e përpiqet t’i humbë njerëzit nga rruga e Allahut. Atij do t’i takojë poshtërimi në këtë jetë, ndërsa në Ditën e Kijametit atij do t’ia veshim dënimin e djegies (të zjarrit).

  10. Kjo, për shkak të asaj që bënë duart e tua, ndërsa Allahu nuk është zullumqar ndaj robërve.[234]

  11. [234] Thirrja në fillim të kaptinës iu drejtohet të gjithë njerëzve, që t’iu përmbahen urdhrave të Zotit e të largohen prej gjërave të ndaluara, sepse prapa kanë tmerrin e Ditës së Kijametit, kur nëna harron foshnjën që e ka për gjiri, dhe që e ka më të dashurin në botë, shtatzëna barrën e hedh para kohe prej frikës, kurse njerëzit duken sikur të ishin të dehur prej momentit të llahtarshëm. Gjithnjë ka pasur njerëz, që nga mendja e vet kanë trilluar shpifje ndaj Zotit dhe kanë ndjekur rrugën e djallit, i cili e ka për detyrë ta humbë dhe ta orientojë për xhehenem atë që i bashkohet dhe vepron sipas mësimeve të tij. Njerëzit duhet ta vështrojnë fuqinë e Zotit në krijimin e njeriut të parë prej dheu, madje në krijimin e njerëzve të tjerë fazë pas faze, duke filluar prej një pike uji e me radhë, pastaj përsosjen e krijimit të disave në bark të nënës dhe mospërsosjen e të tjerëve, të cilët dështojnë e nuk linden të shëndoshë. Kurse ata që linden, disa vdesin herët e të tjerët jetojnë gjatë deri në pleqëri të thellë. Toka që duket e vdekur nga të thatit, kur t’i bjerë shiu ngjallet e zbukurohet. Këtë e bën Allahu, që ka mundësi të ringjallë edhe të të vdekurit pas Kijametit, për të cilin s’ka dyshim se do të ndodhë. Disa arrogantë e të prishur lakojnë qafën, i ikin të vërtetës, duke mos pasur kurrfarë dije e argumenti, por me qëllim që të bëjnë shokë për rrugën e shëmtuar. Të tillët Zoti i poshtëron edhe në këtë jetë, kurse në jetën tjetër ata do t’i dënojë me zjarr, sepse e fituan atë vetë, sepse Zoti nuk ua imponoi.

  12. Ka nga njerëzit që adhuron Allahun me mëdyshje (luhatshëm), nëse e godet ndonjë e mirë ai qetësohet me të, por nëse e godet ndonjë e pakëndshme ai kthehet në fytyrën e vet të vërtetë (të mëparshme), ai i ka humbur këtë dhe jetën tjetër e ky është ai dështimi i qartë.

  13. Ai në vend të Allahut lut atë që nuk mund t’i bëjë, as dëm, as dobi. Edhe kjo është ajo humbja pambarim.

  14. Lut atë që dëmin e tij e ka më afër se dobinë e tij. Sa ndihmëtar e shok i keq qenke (do t’i thotë atij adhuruesi në Ditën e Kijametit).

  15. Ata që besuan dhe bënë vepra të mira Allahu do t’i vejë në xhenete, nën të cilët rrjedhin lumenj. S’ka dyshim, Allahu punon atë që dëshiron.

  16. Kush mendon, se Allahu nuk do ta ndihmojë atë (Muhamedin) në këtë dhe në tjetrën jetë, ai le të ngrihet me ndonjë mjet deri në qiell e le ta këputë (ndihmën), e le të shikojë se a po ia largon mjeshtëria e tij atë që po e mllefos.

  17. Dhe kështu Ne e zbritëm këtë (Kuranin) plot argumente të qarta, dhe se Allahu vë në rrugë të drejtë atë që do.

  18. Është e sigurt se Allahu do të bëjë dallimin (do të gjykojë) në Ditën e Kijametit midis atyre që ishin besimtarë (muslimanë), atyre që ishin jehudi, sabejë, të krishterë, zjarrputistë, idhujtarë. Allahu është Dëshmitar i çdo gjëje.

  19. A nuk e di për Allahun, se Atij i nënshtrohet (i bën sexhde) kush është në qiej dhe kush është në tokë, edhe dielli, edhe hëna, edhe kodrat, edhe bimët, edhe shtazët, e edhe shumë njerëz, po shumë janë që dënimi është meritë e tyre. Atë që e poshtëron Allahu nuk ka kush që mund ta bëjë të ndershëm. Allahu punon atë që dëshiron.

  20. Këta janë dy kundërshtarë (grupe kundërshtarësh: besimtarë dhe jobesimtarë), që janë zënë rreth Zotit të tyre; e atyre që nuk besuan iu qepen rroba prej zjarri, e iu hidhet uji valë mbi kokat e tyre,

  21. që me atë u shkrihet krejt ç’ka në barqet e tyre, e edhe lëkurat.

  22. Për ata janë edhe kamzhikët e hekurt.

  23. Sa herë që përpiqen të dalin prej tij nga vuajtjet e padurueshme kthehen me dhunë në të përsëri (iu thuhet): “Vuajeni dënimin me djegie!”

  24. E ata që besuan dhe bënë vepra të mira Allahu i vendos në xhenete, nëpër të cilin rrjedhin lumenj, aty stolisen ata me rrathë të artë e me xhevahirë, e petkat e tyre janë të mëndafshta.

  25. Dhe ata janë, që u udhëzuan me fjalët më të mira dhe u udhëzuan në rrugën e lavdishme.[235]

  26. [235] Adhurimi ndaj Allahut në mënyrë jo të sinqertë është një lloj hipokrizie. Pati asish që kishin vajtur në Medine dhe kishin shpallur, se kishte pranuar Fenë Islame, por jo me sinqeritet, atë e kishte bërë sa për sy e faqe. Kur i shkonte puna mbarë ata thoshin, se ajo ishte fe e mirë, e nëse i goditte ndonjë e keqe thoshin, se nuk ishte fe e mirë, pra ishin të luhatshëm në besim. Njeriu i tillë ashtu e humbte edhe këtë jetë, e edhe jetën tjetër, sepse nuk ishte i mbështetur në Zotin, por në diçka tjetër, që nuk mund t’i sillte, as dëm, as dobi. Rreth përmbajtjes së ajetit 15 interpretuesit e Kuranit kanë dhënë edhe mendime të tjera, përveç atij që e dhamë në përkthim. Ibni Kethiri, duke u mbështetur në thënien e Ibni Abasit thotë: “Kush mendon nga jobesimtarët, se Allahu nuk do ta ndihmojë Muhamedin a.s., le ta ngrejë një litar lart në tavanin e shtëpisë dhe të varet në të, se Zoti do ta ndihmojë Muhamedin a.s. me siguri”. Sipas Sahibi Tes-hilit: ai njeriu i cili është në vështirësi e brenga të mëdha dhe mendon se nuk do ta ndihmojë Allahu, le ta varë veten dhe le të vdesë me mllfein e vet. Jehuditë iu thonin muslimanëve, se atyre iu kishte zbritur shpallja më herët, se kishin pasur pejgamberë para muslimanëve, prandaj janë më të mirë dhe më të zgjedhur prej të tjerëve. Kurani iu thotë, se Zoti përcjell çdo vepër të secilit, prandaj në Ditën e Gjykimit do të bëjë vlerësimin ndaj ithtarëve të cilitdo besim qofshin. Nuk ka qenie e send, që nuk zbaton me dëshirë ose domosdo urdhrin e Zotit. Përmendet se Allahut i bën sexhde edhe dielli, hëna, yjet etj., ngase sabejët adhuronin yjet, mexhusët diellin-dritën-zjarrin, idhujtarët gurët e drurët, dikush engjëjt e dikush ndonjë njeri o diçka tjetër. Kurani bën me dije, se çdo send e çdo qenie është rob i Zotit, e jo zot.
    Ai që e ka humbur rrugën e Zotit, ai e ka poshtëruar veten, dhe pos Zotit nuk ka kush që mund t’ia largojë atë poshtërim, e atë mjerim do ta përjetojë edhe në xhehenem, por natyrisht me fajin e vet. E ata që ndoqën rrugën e Zotit, atyre do t’u jepet shpërblim xheneti me të gjitha begatitë e tij.


  27. S’ka dyshim, se ata që nuk besuan dhe pengojnë prej rrugës së Allahut dhe prej xhamisë së shenjtë (Qabes), të cilën Ne e bëmë të barabartë për njerëz, qofshin vendas ose të ardhur, dhe kushdo që të përpiqet të bëjë ndonjë të keqe a ndonjë mëkat Ne kemi për t’ua shijuar një dënim të idhët.

  28. Përkujtoje kur Ne e udhëzuam Ibrahimin për në vendin e shtëpisë (Qabes): të mos më përshkruajë Mua shok, pastroje shtëpinë Time për ata që e vizitojnë (bëjnë tavaf ), që qëndrojnë në këmbë duke u falur, përkulur dhe që bëjnë sexhde.

  29. Dhe thirr ndër njerëz për haxhin, se të vijnë ty këmbësorë, e edhe kalorës me deve të rraskapitura, që vijnë prej rrugëve të largëta,

  30. për të qenë të pranishëm në dobitë e tyre dhe që ta përmendin Allahun në ato ditë të caktuara (në shenjë falënderimi), dhe për që i ka furnizuar me kafshë. Hani pra prej tyre (kurbanave) dhe ushqeni të ngushtuarin e të varfërin.

  31. Pastaj le ta heqin papastërtinë e tyre, le t’i zbatojnë premtimet e veta dhe le të sillen (bëjnë tavaf ) rreth shtëpisë së lashtë.

  32. Pra, kështu: Kush madhëron atë që Allahu e bëri të shenjtë, ajo është më e dobishme për te Zoti i vet. Juve iu janë lejuar kafshët, pos atyre që u lexohen (në Kuran), pra largohuni nga ndytësitë e idhujve dhe largohuni fjalës shpifëse.

  33. Duke qenë të sinqertë në besimin ndaj Allahut, dhe duke mos i përshkruar Atij shok, e kush i përshkruan shok Allahut ai është sikur të ketë rënë nga qielli e ta rrëmbejë shpendi, ose si ai të cilin e gjuan era e stuhishme në ndonjë vend të humbur.

  34. Kjo është kështu! E kush madhëron dispozitat e Allahut ajo është shenjë e devotshmërisë së zemrave.

  35. Ju keni dobi nga ato (shenja - kurbane) për një kohë të caktuar, e pastaj vendi i tyre është te shtëpia e lashtë.

  36. Ne i kemi caktuar çdo populli vendtherjen (e kurbanit), që ta përmendin emrin e Allahut, për arsye se i furnizoi ata me kafshët. Zoti juaj është një Zot, prandaj vetëm Atij dorëzohuni, e përgëzo të dëgjueshmit,

  37. të cilët kur përmendet Allahu iu dridhen zemrat e tyre, të cilët janë të durueshëm ndaj asaj që i godet, të cilët e falin namazin rregullisht dhe të cilët japin për qëllime të dobishme nga ajo me çka i furnizuam Ne.

  38. E devetë (therjen e tyre për kurban) ua kemi bërë prej dispozitave të Allahut, e ju prej tyre keni dobi, prandaj përmendeni emrin e Allahut duke qenë ato (të përgatitura për therje) në këmbë, e kur të shtrihen ato në tokë (dhe t’u dalë shpirti), hani prej tyre dhe ushqeni nevojtarin dhe atë që lyp. Ashtu ua vëmë ato në shërbimin tuaj, që ju të jeni mirënjohës.

  39. Tek Allahu nuk arrin, as mishi e as gjaku i tyre, por tek Ai arrin bindja juaj. Ai ashtu ua nënshtroi ato juve, që ta madhëroni Allahun për udhëzimet që ua bëri. Bamirësve merru myzhde.[236]

  40. [236] Në fund të kaptinës Bekare është përmendur, se Allahu nuk e dënon askënd, nëse nuk bën ndonjë punë të keqe, por vetëm i shkon mendja. Këtu në Qabe njeriu dënohet vetëm nëse i shkon mendja për të keq, pse Qabja është vend i shenjtë, e shpirti i njeriut duhet të jetë i pastër, zemra e tij të jetë e pa brenga, ndjenja e tij të jetë e shëndoshë, dhe e tërë qenia duhet të jetë e drejtuar vetëm nga Allahu (Shih ajetin 25).
    Ibrahimi u urdhërua të shkojë në vendin e Qabes, ta pastrojë atë vend dhe ta ndërtojë Qaben. U urdhërua të thërrasë e të lajmërojë për vizitën që duhet t’i bëjmë asaj, të vijnë njerëzit nga të gjitha anët e botës dhe të tubohen aty për ta përmendur Allahun, e duke marrë tekbir, të therin kurbanët, e pastaj t’i heqin ihramët, të rruhen, t’i shkurtojnë thonjtë, dhe të pastrohen pas atij qëndrimi ca ditësh në ihramë, e më në fund ta bëjnë edhe tavaf Qaben. Tavafi që bëhet pas kryerjes së të gjitha detyrave gjatë haxhit, është farz, obligim i domosdoshëm, pra është një nga pjesët përbërëse të haxhit.
    Këtu shpjegohet edhe mënyra e therjes së kurbanëve, e posaçërisht e deveve, sepse ato theren duke qenë në këmbë, e pastaj bëhet shpërndarja e mishit të kurbanëve. Theksohet se qëllimi, nijeti për therjen e kurbanëve duhet të jetë thjesht vullneti i Zotit, për hir të Zotit, e duhet ditur se as mishi e as gjaku i tyre nuk shkon te Zoti, por shkon vepra e përcjellë me ndjenjë të pastër e të sinqertë për zbatimin e porosisë së Zotit.


  41. Allahu largon dëmet e idhujtarëve ndaj atyre që besuan, se Allahu nuk e do asnjë tradhtar e mohues.

  42. Atyre që po sulmohen me luftë iu është dhënë leje të luftojnë, për shkak se u është bërë padrejtësi, e Allahu ka fuqi për t’i ndihmuar ata (muslimanëve).

  43. (U lejuan të luftojnë) Ata, të cilët vetëm pse thanë: “Allahu është Zoti ynë!” u dëbuan prej shtëpive të tyre pa kurrfarë të drejte. E sikur Allahu të mos i zmbrapste disa me disa të tjerë do të rrënoheshin manastiret, kishat, havrat, e edhe xhamitë, që në to përmendet shumë emri i Allahut. E Allahu patjetër do ta ndihmojë atë që ndihmon rrugën e Tij, se Allahu është shumë i Fuqishëm dhe gjithnjë Triumfues.

  44. (Ai ndihmon) Ata të cilët kur Ne iu mundësojmë vendosjen në tokë, e falin namazin, japin zeqatin, urdhërojnë për të mirë dhe largojnë prej të keqes. Allahut i takon përfundimi i çështjeve.

  45. Po edhe nëse të përgënjeshtrojnë ty, para tyre patën përgënjeshtruar edhe populli i Nuhut, Adi dhe Themudi.

  46. Edhe populli i Ibrahimit dhe populli i Lutit.

  47. Po edhe banorët e Medjenit. Qe përgënjeshtruar edhe Musai; e Unë jobesimtarëve u pata dhënë afat, më pas iu dhashë dënim, e çfarë ishte ai dënim Imi? (Ua ndryshova gjendjen në të keq).

  48. E sa fshatra që ishin zullumqarë i shkatërruam Ne, e ato janë të rrënuara rrafsh me tokën dhe sa bunarë kanë mbetur shkretë, e sa pallate të larta!

  49. A nuk udhëtuan ata nëpër tokë e të kenë zemra me të cilat do të kuptojnë, dhe veshë me të cilët do të dëgjojnë? Pse në të vërtetë sytë nuk verbohen, por verbohen zemrat në kraharor.

  50. Ata kërkojnë prej teje t’ua ngutësh dënimin, po Allahu nuk e thyen premtimin e Vet, pse një ditë te Zoti yt është sa një mijë vjet, si llogaritni ju.

  51. Shumë fshatra që ishin në rrugë të gabuar Unë ua pata shtyrë dënimin për një kohë, e pastaj i zura me dënim dhe fundi i tyre është tek Unë.

  52. Thuaj: “O ju njerëz, unë jam për t’ua tërhequr haptazi vërejtjen”.

  53. E ata që besuan dhe që bënë vepra të mira do të kenë falje (të mëkateve), furnizim të begatshëm (në xhenet).

  54. Ndërsa ata që u përpoqën t’i mposhtin argumentet Tona, të tillët janë banues të xhehenemit.

  55. Ne nuk dërguam para teje asnjë të dërguar (me shpallje) dhe asnjë pejgamber (të dërguar si vazhdues i shpalljes së mëparshme), e që kur ai (i dërguari) dëshiroi diçka të mos iu pat hedhur në atë dëshirën e tij djalli, e Allahu asgjëson atë që e hedh djalli, dhe Allahu fuqizon argumentet e Veta. Allahu është shumë i Dijshëm dhe me urtësi të madhe i rregullon çështjet.

  56. E për ta bërë atë (dyshim), që djalli e hedh si sprovë për ata që në zemrat e tyre kanë dyshim (munafikët) dhe për ata që i kanë zemrat e shtangëta. S'ka dyshim se jobesimtarët janë në një armiqësi të pambarim.

  57. E edhe për ta vërtetuar të dijshmit, se me të vërtetë ai (Kurani) është i vërtetë prej Zotit tënd dhe kështu t’i besojnë atij (Kuranit) dhe (zemrat e tyre) të binden ndaj tij. E Allahu patjetër do t’i udhëzojë ata që besuan (përqafuan) në rrugën e drejtë.

  58. Ata që nuk besuan janë vazhdimisht në dyshim për të (për Kuranin), derisa t’iu vijë Kijameti befas ose t’u vijë dënimi i ditës së pafrytshme.[237]

  59. [237] Në shtatëdhjetë e më tepër ajete Zoti ua ndaloi muslimanëve të luftojnë, e Pejgamberit i vinin sahabët të rrahur, të lënduar, të torturuar, kurse ai iu thoshte të kenë durim, se Allahu ende nuk më ka dhënë leje të luftoj. Ky ajet është i pari, që i lejon muslimanët të luftojnë dhe ta mbrojnë veten, si dhe tempujt si manastiret, kishat e krishtera, faltoret e jehudive, e edhe xhamitë, në të cilat mësohet adhurim i vërtetë ndaj Zotit.
    Lejimi i muslimanëve, që ta përdorin forcën e vet ushtarake e luftarake ishte i drejtë, jo vetëm pse ata ishin përzenë nga vendi i tyre, por edhe pse idhujtarët orvateshin të dominonin mbi të gjithë popujt e tjerë dhe donin t’i shkatërronin të gjitha faltoret.
    Ndihma e Zotit gjithnjë është me ata që ndihmojnë rrugën e drejtë, që zbatojnë obligimet ndaj Zotit, ndaj njëri-tjetrit, që këshillojnë mbarë dhe i qortojnë punët e këqia. Të tillë ishin muhaxhirinët dhe ensarët medinas. Muhamedit a.s. i thuhej të mos brengosej pse idhujtarët mekas e quanin rrenacak, sepse ky nuk ishte pejgamber i parë që fyhej prej armiqve, ishin fyer edhe ata që kishin qenë para tij si Nuhu, Hudi, Salihu, Ibrahimi, Luti, Shuajbi, e edhe Musai me sa e sa mrekulli shumë bindëse. Allahu shkatërroi shumë popuj që ishin më parë; nëse do Ai do t’i shkatërrojë edhe idhujtarët, por Ai nuk ngutet, sepse është aq i butë, saqë njëmijë vjet sipas llogaritjes së njerëzve tek ai janë sa një vit, madje edhe e ardhmja e të gjithëve është tek Ai, prandaj idhujtarët do të duhej ta dinin, se shtyrja e dënimit të tyre nuk do të thotë, se ata do t’i shpëtojnë dënimit.
    Shejtani shumë herë është përpjekur t’i ngacmojë pejgamberët me ndonjë dëshirë në këtë jetë, e t’i shmangë sado pak ata nga detyra e tyre, por Zoti ka asgjësuar nxitjen e shejtanit dhe ka fuqizuar shpalljen me të cilën i ka dërguar. Ka mendime se me këtë ajet qëllimi është: dëshirën e pejgamberit që t’i udhëzojë njerëzit në rrugën e drejtë dhe në besim e t’i largojë nga shejtani, i cili duke iu kundërvënë me ngacmimet e tij ua hijeshon njerëzve kundërshtimin ndaj pejgamberit dhe mosbesimin.
    Shejtani është përpjekur t’ia ngatërrojë pejgamberit leximin e shpalljes, ashtu që atij t’i shpëtojë ndonjë thënie e të futet ndonjë e shejtanit për t’u përzier edhe ajo me shpalljen e Zotit; mirëpo Zoti mënjanoi atë nxitje të shejtanit dhe mbrojti e fuqizoi shpalljen e vet origjinale.Rrëfimi i një rasti për pejgamberin tonë, kinse ai ka ngatërrur diçka në kaptinën “En Nexhm”, për fjalën “Garanik...”, është i pabazë, është shpifje dhe trillim. Me ditën e pafrytshme, mendohet në Ditën e Kijametit pas së cilës më nuk lind ditë tjetër.


  60. Atë ditë i tërë sundimi i takon vetëm Allahut, Ai gjykon mes tyre, e për sa u përket atyre që besuan dhe bënë vepra të mira ata kanë kënaqësitë e tyre në xhenete.

  61. Ndërsa ata që nuk besuan dhe përgënjeshtruan argumentet tona, të tillët kanë dënim me nënçmim.

  62. E ata, që për hir të Allahut braktisën atdheun e tyre, (e duke luftuar) u vranë ose vdiqën Allahu do t’i shpërblejë me shpërblimin më të mirë, e s’ka dyshim, Allahu është më i miri shpërblyes.

  63. Ata do t’i vërë në një vend ku do të jenë të kënaqur. Allahu di më së miri (kush çka meriton) dhe është shumë i Butë.

  64. Kjo është kështu! E kush ndëshkon tjetrin me të njëjtën masë me të cilën ka qenë i ndëshkuar vetë, e pastaj atij përsëri i bëhet e padrejtësi Allahu do ta ndihmojë atë patjetër. Allahu i shlyen shumë të këqijat dhe falë mëkatet.

  65. Këtë (ndihmë) e bën, sepse Allahu (Fuqiplotë) është Ai që fut natën në ditë e ditën në natë (duke shkurtuar njërën e zgjatur tjetrën). Allahu me të vërtetë është Dëgjues dhe Vështrues i çdo gjëje.

  66. Kjo, sepse Allahu është Ai i Vërteti, dhe atë që lusin ata pos Tij është e kotë. Allahu është vërtet Ai i Larti, i Madhi.

  67. A nuk e di, se Allahu e lëshoi shiun prej qiellit, e toka bëhet e gjelbëruar, vërtet, Allahu është i Kujdesshëm, i Njohur për çdo gjë.

  68. Vetëm e Tij është çka ka në qiej dhe çka ka në tokë, Allahu është Ai që s’ka nevojë për asgjë, është i Pavaruri, i Lavdëruari.

  69. A nuk po sheh, se Allahu nënshtroi çdo gjë që gjendet në tokë për të mirën tuaj, Ai nënshtroi anijet që sipas dëshirës së Tij të lundrojnë në det. Ai mban qiellin të mos bierë në tokë pos nëse dëshiron Ai. S'ka dyshim se Allahu është i Butë, Mëshirues i madh ndaj njerëzve.

  70. Ai ua dha jetën, iu bën të vdisni, e pastaj ju ringjall. Vërtet, njeriu është përbuzës.

  71. Secilit popull Ne i dhamë ligj (fetar), që ata veprojnë sipas tij, pra le të mos polemizojnë (popujt e tjerë) me ty për këtë çështje (për çështjen e sheriatit islam), e ti thirri te Zoti yt, se pa dyshim ti je në një rrugë të drejtë.

  72. E nëse ata të kundërshtojnë ty ti thuaju: “Allahu e di më së miri për këtë, që ju po veproni.

  73. Allahu do të gjykojë mes jush në Ditën e Kijametit për atë që kundërshtoheshit”.[238]

  74. [238] Në Ditën e Gjykimit i tërë sundimi ështe në Duart e Zotit, nuk mund të përzihet askush e Ai do të gjykojë me drejtësi të saktësishme: besimtarët punëmirë i vë në xhenete, kurse kundërshtaret në xhehenem. Shpërblim të veçantë do të kenë ata, që ranë dëshmorë në rrugën e Zotit dhe ata që për hir të fesë lëshuan vendlindjen e shkuan në Medinë. Allahu do ta ndihmojë gjithsesi atë, të cilit i bëhet padrejtësi, pse fuqia e Allahut është e pakufishme, fuqia e Tij shihet në rregullimin e gjithësisë, siç është nata e dita, shiu që bie prej së larti, të gjitha të mirat që ia ka përgatitur njeriut në këtë jetë, e megjithkëtë njeriu jobesimtar nuk falënderon, kundërshton dhe mohon të mirat.
    Idhujtarët kundërshtonin për dispozitat e sheriatit islam. Kurani iu thotë, se çdo popull ka pasur dispozita te posaçme, sipas të cilave ka vepruar, dispozita që kanë qenë të caktuara prej Zotit, edhe dispozitat e Fesë Islame janë prej Zotit, prandaj përse polemizojnë ata me Muhamedin a.s.? Muhamedit a.s. i thuhet të mos e pengojë atë dialogu i tyre në thirrje për në rrugën e Zotit, sepse Ai do të gjykojë mes tyre në Ditën e Kijametit.


  75. A nuk e ke ditur, se Allahu di çka ekziston në qiell e në tokë, e tërë ajo është e shënuar në libër, ajo për Allahun është shumë lehtë.

  76. Ata (idhujtarët) adhurojnë në vend të Allahut (idhuj) për të cilët nuk iu ka ardhur kurrfarë fakti, dhe nuk kanë kurrfarë dije, pra për idhujtarët nuk ka ndonjë ndihmëtar.

  77. E kur iu lexohen atyre ajetet tona të qarta, në fytyrat e atyre që nuk besuan vëren urrejtje. Gati iu vërsulen atyre që ua lexojnë ajetet tona. Thuaj: “A t’u tregoj për një gjë më të keqe se kjo? Zjarri, të cilin Allahu e caktoi për ata që nuk besuan”. Sa i keq është ai vend ku do të shkojnë.

  78. O ju njerëz, ja një shembull, veni veshin pra: Vërtet ata që po adhuroni në vend të Allahut, ata nuk mund të krijojnë asnjë mizë, edhe nëse tubohen të gjithë për të, e po ashtu, nëse miza ua rrëmben atyre ndonjë send, ata nuk do të mund ta shpëtojnë atë prej saj. I dobët është edhe lutësi edhe i luturi.

  79. Ata nuk madhëruan Allahun me madhërinë e Tij të vërtetë, që e meriton, Allahu është i Fuqishëm, Ngadhënjyes.

  80. Allahu zgjedh të dërguar prej engjëjve dhe prej njerëzve, Allahu është Dëgjues dhe Vështrues i çdo gjëje.

  81. Ai e di atë që e punuan më parë, dhe atë që do ta punojnë më vonë ata, dhe të gjitha çështjet i kthehen vetëm Allahut.

  82. O ju që besuat, falni namazin me ruku e sexhde, dhe vetëm Zotin tuaj adhurojeni. Bëni punë të mira (të dobishme), se do të gjeni shpëtim.

  83. Luftoni me një luftë të denjë për hir të Allahut, se Ai ju zgjodhi juve (ju përcaktoi për të luftuar për rrugën e Tij), dhe nuk ju obligoi në fe me ndonjë vështirësi, në fenë e babait tuaj, Ibrahimit. Ai edhe më parë, e edhe ky (Kuran) ju quajti muslimanë, e për të qenë i dërguari dëshmitar juaji, dhe për të qenë ju dëshmitarë ndaj njerëzve, pra falni rregullisht namazin, jepni zeqatin, përmbahuni me Allahun, se Ai është Ndihmëtari juaj. Sa Mbrojtës i mirë dhe sa Ndihmëtar i madh që është Ai.[239]

[239] Allahu di me hollësi për çdo send e qenie që ekziston, di edhe për kundërthëniet e idhujtarëve, sepse çdo gjë është e shënuar në Librin (në Levhi Mahfudh), pra gjykimi në Ditën e Kijametit është shumë i lehtë për Zotin. Duke mos pasur kurrfarë faktesh, e as kurrfarë njohurish, ata po adhuronin idhuj dhe aq shumë ishin dhënë pas tyre, saqë kur iu lexoheshin ajetet e Kuranit, atyre u bëheshin fytyrat e tyre të vrazhda nga mllefi dhe orvateshin t’u vërsuleshin atyre që lexonin. Ata do t’i gjejë dënimi më i madh, do t’i kapë zjarri e aty do të mbesin.
Sikur t’i bashkojnë fuqitë të gjithë zotat e tyre, nuk do të mund të krijonin asnjë mizë, që është më e dobëta, më e pavlera, më e mërzitshmja dhe që është më e përhapura në numër. E si mund të konsiderohen ata zota!? Ata nuk janë duke njohur si duhet Allahun, prandaj bëjnë krahasime të tilla, duke mos qenë asgjë kundruall Fuqiplotit. Allahu ka caktuar nga engjëjt të dërguar që ua sjellin pejgamberëve shpalljen, ka caktuar edhe prej njerëzve të dërguar, që t’ua përcjellin shpalljen e Zotit njerëzve. Këtë duhet ta kemi të qartë, e besimtarët duhet t’iu përmbahen udhëzimeve të Zotit, ta adhurojnë vetëm Atë, të bëjnë vetëm vepra të mira, ta ndihmojnë dhe ta mbrojnë fenë që e shpalli Zoti, fenë që e pati edhe Ibrahimi, sepse besimtarët janë të përcaktuar për këtë detyrë, prandaj edhe në shpalljet e para e edhe në Kuran janë quajtur muslimanë, dhe si të tillë do të jenë dëshmitarë ndaj popujve të tjerë në Ditën e Kijametit, sikurse edhe Pejgamberi do të jetë dëshmitar për ymetin e vet, prandaj duhet t’i mbështetemi vetëm Zotit, pse nuk ka ndihmës, as mbrojtës si Madhëria e Tij.
Me ndihmën e Zotit, përfundoi përkthimi dhe komentimi i kaptinës “El Haxhxh”. Falënderuar qoftë Allahu!


23. SURETUL - MU’MINUN

E zbritur në Meke, pas sures Enbija, ajete: 118


Përmes ajeteve të kësaj kaptine, ashtu sikundër dhe në ato të tjerat, që u shpallën gjatë kohës sa ishte Pejgamberi a.s. dhe muslimanët në Meke një theks i veçantë iu vihet çështjeve bazë të besimit. Si argument konkret, përmes të cilit manifestohet fuqia e pakufishme dhe urtësia e përsosur e Zotit Krijues përshkruhen disa krijesa në gjithësi, siç janë palët e qiejve, njeriu, gjallesat, bimët, llojet e ndryshme të vreshtave etj.
Përshkruhen edhe disa tregime të pejgamberëve të mëparshëm, si ai i Nuhut, i Hudit, i Musait, i Merjemes dhe birit të saj Isait, përmes të cilëve Pejgamberi ynë, Muhamedi a.s., përfiton bindje e përvojë për durimin dhe qëndrueshmërinë e tyre kundër sulmeve, që iu bënin popujt e tyre kryelartë, e njëkohësisht bëhet edhe më i fortë ndaj sulmeve të idhujtarëve mekas. Theksohet edhe çasti i trishtueshëm afër vdekjes kur pasi të kuptojnë jobesimtarët gjendjen e tyre të mjerueshme do të dëshirojnë të kthehen në jetën e kësaj bote edhe një herë, të besojnë dhe të bëjnë vepra të mira, por pendimi i tyre në atë moment është i kotë.
Flitet edhe për ndarjen e njerëzve në Ditën e Kijametit në dy grupe: të lumtur dhe fatkeq, për shkëputjen e çdo lidhjeje familjare e fisnore, e më në fund jepet edhe dialogu mes Sunduesit Suprem dhe xhehenemlinjve.
Kjo kaptinë e ka marrë emrin “Suretul-Mu’minun” kaptina e besimtarëve për të përkujtuar përjetimin ndaj shpërblimit, që ua premtoi Zoti Mëshirues, për xhenetin “Firdevs”.



23. SURETUL - MU’MINUN


Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëbërësit të madh!


  1. Është e sigurt se kanë shpëtuar besimtarët:

  2. ata të cilët janë të përulur dhe të kujdesshëm gjatë faljes së namazit;

  3. ata të cilët i shmangen të kotës (fjalë a punë);

  4. dhe ata të cilët rregullisht e japin zeqatin;

  5. dhe ata të cilët e ruajnë nderin e vet (për sa i përket jetës intime);

  6. me përjashtim ndaj grave të veta (me kurorë) dhe ndaj atyre (robëreshave), që i kanë në pronësinë e vet, për të cilat nuk janë të qortuar;

  7. e kush kërkon përtej tyre (dëfrim nga të ndaluarat), të tillët janë ata që kanë shkelur normat e caktuara;

  8. dhe ata të cilët me kujdes i ruajnë ato që u janë besuar (sende ose fjalë), e ruajnë edhe premtimin e dhënë;

  9. dhe ata të cilët i kushtojnë kujdes kohës së namazit të tyre.

  10. Të tillët janë mu ata trashëgimtarët,

  11. të cilët e trashëgojnë Firdevsin dhe aty ata janë përgjithmonë.[240]

  12. [240] Në këto ajete përshkruhen gjashtë cilësitë e besimtarëve të drejtë, të cilët e meritojnë shpërblimin me xhenetin Firdevs, që është xheneti më i dalluar. Pejgamberi a.s. ka thënë: “Kur kërkoni prej Allahut, kërkoni xhenetin Firdevs, se ai është më i larti, është mesi i xheneteve nga i cili burojnë lumenjtë e xheneteve” (Muslimi).
    Cilësitë e përshkruara janë: sinqeriteti dhe përulja gjatë faljes së namazit; largimi nga çdo fjalë a vepër e kotë e padobishme; pastrimi i pasurisë duke dhënë me rregull zeqatin; ruajtja prej imoralitetit dhe prej zbulimit të organeve gjenitale, pse edhe njëra edhe tjetra janë të ndaluara rreptësisht. Bën përjashtim jeta bashkëshortore dhe marrëdhëniet intime me robëresha, besnikëria ndaj sendit ose fjalës së besuar dhe saktësia në zbatimin e premtimit të dhënë; kujdesi i kryerjes së namazit në kohët e caktuara. Cilësitë e përshkruara dhe të kërkuara prej besimtarëve janë në dobi të vetë jetës së njeriut dhe të bashkësisë në këtë jetë, e njerëzve të tillë që janë të dobishëm Zoti xh. sh. do t’iu dhurojë xhenetin Firdevs në jetën e amshueshme.


  13. Vërtet, Ne e krijuam njeriun prej një ajke (lëngu), e një balte.

  14. Pastaj atë (ajkë - baltë) e bëmë (e shndërruam) pikë uji (farë) në një vend të sigurt.

  15. Më pas, atë pikë uji e bëmë copë gjaku, e atë gjak të ngurtë e bëmë copë mishi, e atë copë mishi e shndërruam në eshtra, edhe eshtrave ua veshëm mishin, pastaj atë e bëmë krijesë tjetër (me shpirt). I Lartë është Allahu, më i miri Formësues!

  16. Mandej, pas kësaj (krijese) ju do të vdisni.

  17. E në Ditën e Kijametit ringjalleni.

  18. Ne krijuam mbi ju shtatë palë (qiej) dhe nuk jemi të pakujdesshëm ndaj asaj që krijuam.

  19. Ne lëshuam me masë ujë nga qielli dhe atë e përqendrojmë në tokë. Po Ne kemi mundësi edhe ta humbim atë (ujin).

  20. Dhe me anën e tij Ne mundësuam për ju kopshte hurmash e rrushi, që në to keni shumë pemë dhe hani prej tyre.

  21. Dhe (krijuam) trupa drunjsh, që mbijnë në kodrën Sina e që japin vajra dhe mëlmesa për ngrënësit.

  22. Ju edhe nga kafshët keni një mësim, sepse ju freskojmë me lëng prej barqeve të tyre dhe keni shumë dobi prej tyre, e edhe prej tyre ushqeheni.

  23. Dhe mbi to e mbi anije barteni (hipni).[241]

  24. [241] Pas përshkrimit të cilësive të besimtarëve kjo pjesë i bën një vështrim fuqisë krijuese të Zotit. Përmenden nëntë etapa nëpër të cilat kalon njeriu dhe përfundon me ringjalljen. Origjina e njeriut të parë ishte prej balte, e për njerëzit e tjerë ajo zëvendësohet me një pikë uji dhe kështu vazhdon krijimi i tyre. Përmenden shtatë palë të larta, që ne i quajmë qiej, e gjenden mbi ju, megjithëse kur u krijuan ato ne ende nuk ishim krijuar. Më pas, përmenden të mirat që vijnë pas shiut, edhe dobitë që kemi prej kafshëve prej të cilave përfitojmë qumështin, leshin, mishin, e edhe transportin e tyre. Të gjitha këto do të duhej t’i shërbenin njeriut si argument për respekt dhe falënderim ndaj Krijuesit Fuqiplotë, që ta meritojë shpërblimin e madh në jetën e amshueshme. I duhet vënë veshin thënies: Ne nuk jemi të pakujdesshëm ndaj asaj që krijuam. E dihet se mbikëqyrja, kujdesi i Zotit ndaj çdo sendi e krijese, nuk përfundon me krijimin e tij, po kjo mbikëqyrje e ky kujdes janë të përhershme; Ai gjithnjë dhe në çdo çast udhëheq dhe orienton krijesat e veta, nuk i krijoi e pastaj t’i lërë pa mbikëqyrje të përhershme.

  25. Ne e patëm dërguar Nuhun te populli i tij, e ai iu tha: “O populli im, adhurojeni vetëm Allahun, se nuk ka të adhuruar të vërtetë pos Tij; a nuk i frikësoheni (dënimit)?”

  26. E paria e atij populli që nuk besuan, thanë: “Ky nuk është tjetër pos njeri sikurse edhe ju, po dëshiron të jetë më i lartë se ju. Po të dëshironte Allahu do të dërgonte engjëj; ne një gjë të tillë nuk e kemi dëgjuar as nga të parët tanë!”

  27. Ai nuk është tjetër pos një njeri i sëmurë mentalisht, prandaj pritni (kini durim) edhe për një kohë.

  28. Ai (Nuhu) tha: “Zoti im, më ndihmo për atë që më përgënjeshtrojnë”.

  29. E Ne i shpallëm: “Ndërto anijen nën mbikëqyrjen Tonë dhe sipas urdhrit Tonë, e kur të vijë urdhri Ynë dhe të gufojë (uji nga) furra, atëherë ti ngarko në të prej secilit lloj nga një çift (palë), edhe familjen tënde, me përjashtim të atij ndaj të cilit ka marrë fund vendimi për të, pra mos kërko (falje) prej Meje për ata që janë mëkatarë, pse ata janë të përmbytur.

  30. E kur të vendosesh ti dhe kush është me ty në anije, atëherë thuaj: “”Lavdia qoftë për Allahun, i cili na shpëtoi prej popullit të prishur!”

  31. Dhe thuaj: “Zoti im, më zbarko në një vend të bekuar, e Ti je më i miri i atyre që bëjnë vendosjen!”

  32. Nuk ka dyshim, se në këto (ngjarje të popujve) ekzistojnë fakte bindëse. Në të vërtetë Ne i vëmë në sprovë.

  33. Mandej pas tyre Ne sollëm popull tjetër.

  34. Edhe atyre iu dërguam pejgamber nga mesi i tyre (që u tha): “Adhuroni Allahun, ju nuk keni ndonjë të adhuruar të vërtetë pos Tij, a nuk frikësoheni!”

  35. Edhe paria nga populli i tij, e cila nuk besoi dhe e mohoi jetën tjetër dhe të cilëve Ne iu patëm mundësuar rehati e begati në jetën e kësaj bote, thanë: “Ky nuk është tjetër pos njeri, sikurse edhe ju, ha ashtu si hani ju dhe pi ashtu si pini ju!”

  36. E nëse i përuleni një njeriu që është si ju, vërtet atëherë do të jeni të humbur e të mashtruar.

  37. Mos vallë ai po ju premton, se pasi të vdisni, të bëheni dhe’ e eshtra (të kalbur), do të nxirreni të gjallë?”

  38. Sa larg e larg është sendërtimi i asaj që premtoheni.

  39. Nuk ka tjetër, pos jetës sonë të kësaj bote, vdesim, lindim dhe ne nuk do të ngjallemi!

  40. E ai (Hudi) nuk është tjetër pos njeri, që trillon gënjeshtra ndaj Allahut, po ne nuk i besojmë atij.

  41. Ai (Hudi) tha “Zoti im, më ndihmo se ata po më përgënjeshtrojnë!”

  42. E Ai (Zoti) tha: “Së shpejti do të dëshpërohen ata”.

  43. Atëherë me të drejtë ata i zuri ushtima (dënimi) dhe ashtu i bëmë sikur të ishin hedhurina (mbeturina). Larg qoftë prej mëshirës së Zotit populli zullumqar.

  44. Mandej pas tyre Ne sollëm brezni të reja.

  45. Asnjë nga popujt (e shkatërruar) nuk mundi ta shpejtojë e as ta vonojë afatin e vet të caktuar.

  46. Ne më pas i dërguam pejgamberët tanë një pas një, mirëpo çdoherë që një populli i erdhi i dërguari i vet, ata e përgënjeshtruan atë, prandaj Ne i përcollëm ata (me dënim) njërin pas tjetrit dhe i bëmë, që të përmenden në tregime. I shkatërruar qoftë populli që nuk beson!

  47. Më pas Ne dërguam Musain dhe vëllain e tij Harunin me mrekulli dhe argumentet tona të qarta,

  48. te faraoni dhe rrethi i tij, po ata u treguan kryelartë, sepse ishin popull mendjemadh.

  49. Dhe thanë: “Si t’u besojmë dy njerëzve që janë si ne, kur populli i tyre është në shërbimin tonë?”

  50. Kështu, ata i përgënjeshruan që të dy, prandaj me të drejtë i shkatërruam.

  51. Ne Musait i dhamë librin (pas shkatërrimit të faraonit), në mënyrë që ata (populli israilit) të gjejnë rrugën e drejtë.

  52. Edhe të birin e Merjemes dhe nënën e tij i paraqitëm si argumente (mrekulli) dhe i vendosëm që të dy në një rrafshnaltë dhe me ujë rrjedhës.

  53. (Ne iu patëm thënë): “O ju të dërguar, hani atë që është e lejuar dhe e mirë dhe bëni vepra të mira, se Unë e di atë që ju veproni.

  54. Kjo feja juaj është e vetmja fe e Unë jam Zoti juaj, ruajuni dënimit Tim.[242]

  55. [242] Në ajetet e sipërshënuara përshkruhen pesë ngjarje, duke filluar që nga ajo e popullit të Nuhut, e për t’u lidhur pastaj me tregimin rreth Ademit, sepse Nuhu konsiderohet Ademi i dytë, sepse lloji i njerëzve është i kufizuar në pasardhësit e tij pas tij. Përmendet pastaj populli i Hudit e brezave të tjerë, i Musait dhe i Harunit, i Isait dhe i nënës së tij. Të gjitha këto tregime kanë si qëllim t’ia lehtësonin brengat e vështirësitë, që po përjetonte Muhamedi a.s. nga kundërshtimi që i bënte populli i vet, përderisa edhe pejgamberët e tjerë qenë përgënjeshtruar e torturuar prej popujve të tyre, siç ishte rasti i pejgamberëve të përmendur në këto ajete.
    Siç mund të kuptohet nga kundërshtimet e popujve të mëparshëm, edhe prej idhujtarëve në kohën e Muhamedit a.s., si arsye kryesore e mosbesimit të tyre ishte: mundësia e ringjalljes në përgjithësi. Zakonisht njerëzit kryelartë refuzonin, si njërën ashtu edhe tjetrën mundësi për shkak se i frikësoheshin uljes së autoritetit të tyre ndaj atij të pejgamberit dhe përgjegjësisë për vepra pas ringjalljes. Veçanërisht mendjemëdhenjtë, të cilët jetonin në një komoditet, nuk dëshironin ta frenonin veten nga kënaqësitë e kësaj jete, edhe kur ato ishin jashtë rrugës së drejtësisë dhe jashtë humanitetit, prandaj për t’i pajtuar veten dhe veprimet e tyre të padrejta mohuan mundësinë e ringjalljes dhe përgjegjësinë para Zotit në jetën tjetër, dhe kështu vazhdojnë rrugën e tyre të gabuar e përpiqen, që t’i mashtrojnë edhe të tjerët, dhe të formojnë shoqëri sa më të madhe, duke u paraqitur në sy të njerëzve naivë, si fuqi e forcë e madhe. Prandaj Kurani ua tërheq vërejtjen kryelartëve, se do të dënohen me zjarr, se do të nënçmohen e do të bëhen të paaftë mu si foshnja që vihet në djep prej të tjerëve, ashtu edhe ju do të veheni në xhehenem, aty ku dëshirojnë zebanijet e xhehenemit, duke mos patur kurrfarë fuqie mbrojtëse.
    Në fund paraqitet detyra e të gjithë pejgamberëve, e që ishte, se të gjithë thirrën në një besim, se feja e tyre ishte një, dhe se të gjithë ishin të dërguar prej një Zoti.


  56. E ata më vonë u ndanë në grupe sipas çështjes së fesë dhe secili grup krenohej me atë që kishte përvetësuar për vete.

  57. Prandaj ti (Muhamed) lëri ata edhe një kohë në atë mashtrimin e tyre.

  58. A mos mendojnë ata, se me atë që jemi duke iu dhënë atyre nga pasuria dhe fëmijët,

  59. nxitojmë t’ua ofrojmë atyre të mirat? Jo, kurrsesi, por ata nuk janë duke e kuptuar.

  60. Vërtet, ata të cilët ndaj madhërisë së Zotit të tyre kanë frikë,

  61. ata, të cilët u besojnë argumenteve të Zotit të vet,

  62. dhe ata, të cilët nuk i përshkruajnë shok Zotit të vet,

  63. dhe ata, të cilët japin (sadaka-zeqatë) nga ajo që iu është dhënë, pse dinë se do të kthehen te Zoti i tyre, andaj zemrat e tyre i kanë të frikësuara,

  64. të tillët janë duke nxituar drejt të mirave dhe do t’i arrijnë të parët ato.

  65. Ne nuk e obligojmë asnjë njeri përtej mundësive të tij dhe te Ne është libri (i shënimeve), që i shënon saktësisht (veprat) dhe atyre nuk u bëhet padrejtësi.

  66. Por zemrat e tyre (mohuesve) janë të verbuara nga ky (libër), e përveç kësaj, ata vazhdojnë të bëjnë vepra të këqija.

  67. Ndërkaq kur t’i kapim me dënim ata që kanë bërë jetë të shfrenuar, atëherë ata me britmë bëjnë lutje (duke kërkuar ndihmë).

  68. Mos e ngreni zërin tashti, se ju nuk e keni ndihmën Tonë!

  69. Sepse juve iu lexoheshin ajetet e Mia, e ju zmbrapseshit,

  70. si arrogantë ndaj tij (ndaj Kuranit, ose ndaj Qabes), e me fyerje kundër tij natën bisedonit.

  71. A nuk e menduan ata thellë fjalën (Kuranin), apo mos iu erdhi atyre diçka, që të parëve të tyre të lashtë nuk u pat ardhur,

  72. apo mos nuk e njohin të dërguarin e vet (Muhammedin), prandaj ata e refuzojnë atë?

  73. Apo mos thanë për të, se është i çmendur? Jo, por ai ka ardhur me të vërtetën, e shumica e tyre e urrejnë të vërtetën.

  74. E sikur të përputhej e vërteta me dëshirat e tyre do të shkatërroheshin qiejt e toka dhe çdo gjë që gjendet në to. E megjithatë, që Ne ua sollëm atyre (me këtë Kuran) famën e tyre, ata u zmbrapsën ndaj përkujtimit të vet.

  75. A mos iu kërkon ti atyre ndonjë shpërblim? Po shpërblimi i Zotit tënd është më i miri, pse Ai është Furnizuesi më i mirë.

  76. Ç’është e vërteta, ti i fton ata në rrugë të drejtë.

  77. Po ata që nuk e besojnë botën tjetër i shmangen rrugës së drejtë.[243]

  78. [243] Edhe pse të gjithë pejgamberët mësuan për të njëjtin besim dhe njerëzit qenë thirrur të jenë të bashkuar, ata u ndanë në shumë grupe, si: mexhuse, jehudi, të krishterë, etj., dhe kështu morën rrugë të gabuara, duke pretenduar secili grup, se rruga e tij është më e mira. Ata mendojnë, se janë të privilegjuar pse Ne iu kemi dhuruar pasuri e fëmijë; por le ta dijnë se janë të mashtruar. Janë për t’u krenuar ata të cilët i frikësohen madhërisë së Zotit, ata që i besojnë shpalljet e tij, ata që nuk adhurojnë tjetër pos Zotit, ata që duke e ditur se do të kthehen të Zoti kanë frikë në zemrat e tyre, dhe nga pasuria e tyre japin zeqat. Të pajisurit me këto virtyte, sigurisht do të arrijnë shpërblimin e merituar, e arritja e virtyteve të tilla nuk është e pamundshme.
    Dënimi i zë zakonisht së pari ata që jetojnë në komoditet, sepse ata janë prijësit e punëve të këqija, e prandaj atyre nuk iu pranohet, as lutja për shpëtim, pse përveç se nuk ua vinin veshin mësimeve të Kuranit, ata me kryelartësi e fyenin, si Kuranin ashtu edhe vendin e shenjtë, Qaben, edhe pse e njihnin mirë besnikërinë dhe drejtësinë e Muhamedit a.s., madje e quanin edhe të çmendur. Kurani nuk përputhej me dëshirat e tyre, sepse ajo do të ishte shkatërrim. Megjithatë Kurani ua shtonte atyre famën dhe autoritetin, sikur ata ta besonin, por ata e refuzonin, edhe pse Muhamedi a.s. nuk kërkonte nga ata ndonjë tagër, por vetëm i udhëzonte në rrugën e drejtë e të shpëtimit.


  79. Edhe sikur t’i mëshironim ata (idhujtarët) dhe t’ua kishim larguar fatkeqësitë, ata do të vazhdonin të zhyteshin në zhgënjimin e tyre.

  80. Ne i sprovuam ata me dënim, po ata nuk iu përulën Zotit të tyre e nuk iu drejtuan me lutje.

  81. Derisa t’ua hapim një derë dënimin e ashpër, atëherë ata do të mbesin aty me shpresa të humbura.

  82. Ai është, që ua krijoi të dëgjimin, shikimin dhe të kuptuarit tuaj; sa pak jeni mirënjohës.

  83. Dhe Ai është që ju krijoi në tokë dhe vetëm tek Ai do të tuboheni.

  84. Dhe Ai është që jep jetë dhe vdekje dhe vetëm Ai bën ndryshimin e natës e të ditës; si nuk e kuptoni?

  85. Por ja, ata flasin, ashtu si flisnin ata para tyre.

  86. Ata thanë: “Pasi të vdesim e të bëhemi dhe e eshtra të kalbura, a do të ringjallemi?

  87. Kjo na është premtuar ne edhe prindërve tanë më parë, po kjo nuk është gjë tjetër pos një mit i lashtë!

  88. Thuaj: “E kujt është toka dhe çdo gjë që ka në të, nëse jeni që e dini?”

  89. Ata do të thonë: “E Allahut”. Atëherë thuaju: “Përse pra nuk mendoni?”

  90. Thuaj: “Kush është Zoti i shtatë qiejve dhe Zot i Arshit të madh?”

  91. Ata do të thonë: “Allahu!” Thuaju: “E pse nuk frikësoheni pra?”

  92. Thuaj: “Në dorën e kujt është i tërë pushteti i çdo sendi, dhe Ai është që mbron (kë të dojë), e që prej Atij nuk mund të ketë të mbrojtur; nëse jeni që e dini?”

  93. Ata do të thonë: “Në Dorë të Allahut!” Thuaj: “E si mashtroheni pra?”[244]

  94. [244] Kurejshitët idhujtarë i pat zënë një skamje e tmerrshme, derisa u detyruan të hanin edhe shtazë të ngordhura. Një farë Thumame bin Athal iu kishte bllokuar rrugën e tregtisë dhe ishte betuar, se nuk do të lejonte kokërr drithi të sillej në Meke derisa Pejgamberi a.s. të lejonte një gjë të tillë. Kur u shtrënguan së tepërmi nga skamja Ebu Sufjani i tha Pejgamberit a.s.: Po mendon, se je i dërguar mëshirë për botën? Pejgamberi i përgjegji: “Po!” Atëherë ai tha: Prindërit e idhujtarëve ranë viktimë nga shpata, të bijtë e tyre po bijnë viktimë urie, atëherë Pejgamberit iu shpall ajeti: “Edhe sikur t’i mëshirojmë... dhe u tërhoqi vërejtjen se ata do t’i zërë dënimi edhe më i ashpër, përderisa nuk i pranojnë mësimet e Allahut të shpallura në Kuran.
    Allahu ua numëron të mirat, që iu ka dhënë njerëzve, e megjithatë disa prej tyre, si kurejshitët, nuk falënderojnë fare. Ai sqaron fuqinë e Vet të pakufishme në krijimin e çdo sendi, në pushtetin dhe kompetencën e Tij edhe ndaj Arshit të madh, për atë se vetëm Ai merr në mbrojtje atë që do, dhe askush tjetër nuk mund të ketë mbrojtje jashtë mbrojtjes së Tij, po edhe pas këtyre fakteve ata bredhin në iluzionet e mëparshme.


  95. Por jo, Ne ua sollëm atyre të vërtetën, e megjithatë ata jetojnë me gënjeshtra (duke adhuruar idhuj).

  96. Allahu nuk ka marrë për Vete kurrfarë fëmijë (as nga engjëjt, e as nga njerëzit), nuk ka me Të ndonjë zot tjetër, pse (sikur të kishte zot tjetër), atëherë secili zot do të veçohej me atë që ka krijuar, dhe do të dominonin njëri mbi tjetrin! I lartë, i pastër është Allahu nga ato që ia përshkruajnë.

  97. Ai e di të fshehtën e të dukshmen, Ai është larg atyre që ata ia shoqërojnë.

  98. Thuaj: “Zoti im, po qe se patjetër do të më tregosh atë (dënim) që ua premtove atyre,

  99. Zoti im, mos më fut pra, mua tek ai popull zullumqar!”

  100. Në të vërtetë, Ne kemi fuqi të ta tregojmë ty atë që ua kemi premtuar atyre.

  101. Ti të keqen ktheje me më të mirën. Ne e dimë më së miri atë që shpifin ata.

  102. Dhe thuaj: “O Zot i im, unë mbrohem me Ty prej cytjeve të djajve!”

  103. Dhe mbështetem te Ti, që ata të mos më afrohen!"

  104. E kur ndonjërit prej tyre i vjen vdekja ai thotë: “O Zoti im, më kthe,

  105. që të bëj vepra të mira e ta kompensoj atë që lëshova!” Kurrsesi (nuk ka kthim), e kjo është vetëm fjalë që e thotë ai, e ata kanë para tyre një perde (distancë periodike) deri në ditën kur ringjallen.

  106. E kur i fryhet surit (herën e dytë), atëherë në atë ditë nuk do të ketë lidhje familjare mes tyre, e as që do të pyesë kush për njëri-tjetrin.

  107. E kujt i peshojnë më rëndë peshoret (veprat e mira), ata janë të shpëtuarit.

  108. Ndërsa atyre, që iu peshojnë lehtë peshoret (veprat e mira), ata janë që humbën veten dhe janë në xhehenem përgjithmonë.

  109. Zjarri do t’ua djegë atyre fytyrat dhe do të duken shumë të shëmtuar brenda tij.[1]

  110. (atyre iu thuhet): A nuk iu janë lexuar juve ajetet e Mia; e ju nuk i besuat ato?

  111. Ata thonë: “O Zoti ynë, ne na patën mundur të këqijat (u dhamë pas epsheve të Dunjasë) dhe si të tillë ishim popull i humbur!

  112. Zoti ynë, na nxirr prej tij, e nëse gabojmë përsëri, atëherë vërtet jemi mizorë!”

  113. Ai thotë: “Heshtni aty e mos më folni!”

  114. Pse një grup prej robërve të Mi thanë: “O Zoti ynë, ne besuam, prandaj na fal dhe na mëshiro, se Ti je më i miri i mëshiruesve!”[245]

  115. [245] Përmes Kuranit Zoti solli fakte për Njësinë e Tij, për ringjalljen dhe për përgjegjësinë në Ditën e Gjykimit, mohoi trillimet e atyre që thanë, se Zoti ka fëmijë dhe se mund të ketë edhe zota të tjerë pos Tij.
    Muhamedi a.s., edhe pse ishte i sigurt, se nuk do të përfshihej me atë dënim, që do t’i zërë zullumqarët, ai u mësua prej Zotit të shprehë lutje në shenjë modestie dhe robërie ndaj Tij, e Ai i tha, se nuk do t’i ndëshkojë ata deri në një farë kohe, ndërsa ai të sillej mirë ndaj tyre, sepse është punë e Tij se ç’do të bëjë me ta. Ai e mëson Muhamedin, e përmes tij edhe të gjithë besimtarët, se duhet kërkuar mbrojtjen e Zotit prej cytjeve të djallit dhe prej përzierjes së tij në punët e njeriut duke thënë: Eudhubil-Lahi mineshshejtanir raxhim!-, ose duke i thënë këto dy ajete: 97-98. Të mësuar prej Pejgamberit a.s. sahabët iu mësonin fëmijëve të vet përmendësh këto dy ajete dhe i porositnin t’i lexojnë kur binin për të fjetur. Idhujtarët kryeneçë do të kërkojnë të kthehen sërish në dynja, të besojnë e të bëjnë vepra të mira, pse mu në rastin e vdekjes ata do ta shohin se çka i pret, por është e kotë, sepse nuk ka kthim. Ata do të qëndrojnë për një kohë në atë jetë të varrezave, në Berzah, e pastaj kur vjen trishtimi e përgjegjësia për veprat e bëra në këtë jetë, askujt nuk do t’i bjerë në mend, as për më të afërmit. Atij që një e mirë i peshon më shumë se të këqijat do të shpëtojë, e ata që kanë më shumë të këqija se të mira do të dënohen, përveç nëse i përfshin mëshira e Allahut dhe falja e tij nëse janë muslimanë.


  116. E ju i patët tallur ata, saqë ajo tallje bëri që të harronit përkujtimin ndaj Meje, madje edhe qeshnit me ta.

  117. E Unë sot i shpërbleva ata, për atë që ishin të durueshëm ata janë fitimtarët.

  118. Ai thotë: “E sa vjet keni kaluar në tokë?”

  119. Ata thonë: “Kemi qëndruar një ditë ose një pjesë të ditës, pyeti ata që dinë numërimin!”

  120. Ai thotë: “Mirë e keni, sikur ta dinit, njëmend pak keni qëndruar!”

  121. A menduat, se Ne ju krijuam kot dhe se ju nuk do të ktheheni te Ne?

  122. I Lartë është Allahu, Sunduesi i vërtetë, nuk ka të adhuruar të vërtetë pos Tij, Zot i Arshit fisnik.

  123. E kush adhuron me Allahun edhe ndonjë zot tjetër, dhe për të cilin nuk ka kurrfarë fakti, përgjegjësia e tij është para Zotit të vet, e mohuesit nuk do të shpëtojnë.

  124. E ti thuaj: “O Zoti im, më fal e më mëshiro, se Ti je më i miri Mëshirues!”[246]

[246] Pas pendimit të cilin do ta shfaqin xhehenemlinjtë, pas pranimit të gabimit ata do të përpiqen të kërkojnë ndjesë, e t’iu lehtësohet dënimi i idhët, po atyre së pari do t’u tërhiqet vërejtja për udhëzimet e Kuranit, që u patën ardhur e lexuar, e ata nuk i pranuan, prandaj përbuzen kur iu thuhet: Heshtni aty! Fjalën “Ihseu” e përktheva me fjalën heshtni, që në të vërtetë është fjalë qortuese. Pastaj për të vërtetuar, se ajo masë dënimi ndaj tyre është meritë e vetë atyre, e jo ndonjë padrejtësi, u përmenden talljet dhe fyerjet, që ua bënin ata muslimanëve që ishin më të varfër, si Bilali, Hababi, Suhejbi etj., dhe iu thuhet, se për durimin që bënë ata muslimanë ndaj torturave të tyre dhe nuk u lëkundën asnjë herë në besimin e tyre të drejtë, e fituan xhenetin.
Në fund iu tërhiqet vërejtja, se kanë qenë të njoftuar për jetën e shkurtër në dynja, se nuk janë krijuar rastësisht njerëzit shkel e shko pa ndonjë qëllim të caktuar, prandaj ata që nuk u besuan shpalljeve të Zotit, nuk do të gjejnë shpëtim. Bamirësit udhëzohen, që të kërkojnë gjithnjë mëshirën e Zotit xh. sh. Përfundoi me ndihmën e Zotit përkthimi dhe komentimi i sures “El Mu’minun”. Lavdëruar qoftë Allahu i Madhëruar!


24. SURETUN - NUR

E zbritur në Medine, pas sures El Hashru, ajete: 64


Kjo kaptinë e shpallur në Medine përmbledh rregulla e dispozita të ligjit islam, përmbledh rregulla të një orientimi të drejtë të jetës të bazuar në themele të një morali të shëndoshë. Shqyrton çështje me karakter të përgjithshëm, e edhe asosh me karakter të veçantë dhe besimtarët i udhëzon t'iu përmbahen atyre.
Në ajetet e kësaj kaptine janë dhënë sqarime për disa norma edukative, të cilave besimtarët duhet t’iu përmbahen, si në jetën e tyre individuale, ashtu edhe në jetën e përbashkët shoqërore, si: leja për të hyrë në shtëpitë e familjeve të tjera, të përmbajturit nga shikimi i pjesëve të mbuluara e të palejuara të trupit, ruajtja e nderit dhe e moralit, mospërzierja e burrave me gra të huaja, shembëlltyra e familjes dhe e shtëpisë së muslimanit për sa i përket nderit e pastërtisë, dhe zbatimi i dispozitave të Allahut.
Familja si celulë e bashkësisë së gjerë ka rëndësi të madhe në rolin e saj edukativ, prandaj edhe parashtrohen këto rregulla të parimit islam.
Për ta ruajtur pastërtinë, nderin, autoritetin e familjes muslimane janë përcaktuar normat e masave ndëshkuese kundër atyre që bëjnë zina, që trillojnë shpifje kundër njerëzve të pafajshëm, kundër bashkëshorteve të veta etj. E grave të ndershme iu jepen udhëzime, se si duhet të ruajnë krenarinë e tyre duke i mbajtur të mbuluara pjesët më të ndijshme të trupit. Halifi i dytë i muslimanëve Omer bin Hatabi iu pat shkruar banorëve të qytetit Kufa, që këtë kaptinë t’ua mësojnë grave.
Quhet: “Suretun Nuri” - kaptina e dritës, sepse rregullat dhe dispozitat e ligjit islam, normat edukative, të cilat ngrejnë lart vlerën e njeriut të radhitura në këtë kaptinë janë rreze e shkëndijave të dritës së dhuruar prej Allahut të Madhëruar, pra është dritë për të gjithë ata që i përqafojnë këto rregulla.



24. SURETUN - NUR


Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëbërësit të madh!


  1. (Kjo është) Kaptinë, të cilën Ne e zbritëm dhe Ne e bëmë detyrim të domosdoshëm (zbatimin e dispozitave që theksohen në të) dhe Ne parashtruam në të argumente të qarta në mënyrë që të merrni mësim.

  2. (dispozitë obliguese është që) Laviren dhe lavirin t’i rrihni, secilin prej tyre me nga njëqind të rëna, dhe në zbatimin e dispozitave të Allahut mos u tregoni zemërbutë ndaj atyre të dyve, nëse jeni që i besoni Allahut dhe botës tjetër. E gjatë zbatimit të ndëshkimit ndaj tyre, le të jenë të pranishëm një numër besimtarësh.

  3. Laviri nuk do të duhej të martohej me tjetërkënd, pos me ndonjë lavire ose idhujtare, e me laviren nuk do të duhej të martohet kush, pos ndonjë lavir o idhujtar. Ajo (kurvëria ose martesa me te) është e ndaluar për besimtarët.

  4. Edhe ata, të cilët bëjnë shpifje për gratë e ndershme dhe nuk sjellin katër dëshmitarë t'i rrihni ata me nga tetëdhjetë të rëna dhe atyre mos ua pranoni dëshminë më kurrë. Të tillët janë të pabesueshëm.

  5. Me përjashtim të atyre, që pendohen më vonë dhe përmirësohen, vërtet Allahu është Shumëfalës dhe Mëshirues i madh.

  6. Ndërsa ata, të cilët shpifin për gratë e veta dhe nuk kanë dëshmitar tjetër pos vetes, dëshmimi i çdonjërit prej tyre është: të betohen katër herë në Allahun, se thonë të vërtetën.

  7. E pesta (herë e betimit) është: Mallkimi i Allahut qoftë mbi të, nëse ai gënjen.

  8. E nga ajo (gruaja e shpifur) largohet dënimi, nëse katër herë betohet në Allahun, se ai (shpifësi) gënjen.

  9. E pesta herë e betimit të jetë që ta godasë hidhërimi i Allahut atë (gruan), nëse shpifja ka qenë e vërtetë.

  10. Dhe sikur të mos ishin dhurata dhe mëshira e Allahut ndaj jush (ju do të mbaronit). Pa dyshim Allahu është Pranues i pendimit dhe shumë i Urtë.[247]

  11. [247] “Suretun” do të thotë pozitë, vend, famë e lartë, beden i lartë; kështu quhen të gjitha kaptinat e Kuranit. E tillë është edhe kjo. Vetë fillimi i kësaj sureje me këtë emër na tërheq vërejtjen, se i duhet kushtuar vëmendje e posaçme përmbajtjës së saj dhe dispozitave të sheriatit islam, që janë shprehur në të.
    “Zinaja” - prostitucioni, kurvëria është një prej veseve më të shëmtuara, që rrënon në themel qytetërimin e një bashkësie njerëzore, prandaj feja ka paraparë masa të rrepta ndëshkuese kundër bartësve të kësaj dukurie, e me qëllim të formimit të individëve me moral të lartë e të pastër, të cilët do ta përbëjnë një bashkësi të lumtur me virtyte shumë të larta.
    Masa ndëshkuese nuk është kurrfarë imponimi prej sheriatit islam. Masa ndëshkuese kundër lavirit dhe lavires e theksuar në këto ajete ka të bëjë me të pamartuarit. Pjesëmarrja e një numri populli gjatë zbatimit të masës ndëshkuese ka si qëllim poshtërimin e të tillëve, përhapjen e turpit të tyre dhe largimin e të tjerëve nga vepra të tilla të ndyra. Masa ndëshkimore kundër atyre që shpifin kundër grave të ndershme për ndonjë vepër të tillë ka si qëllim ruajtjen e nderit të grave të ndershme dhe pengimin e shpifjeve të tilla.
    Porosia për të mos u martuar me gruan ose burrin e pamoralshëm ndihmon pastrimin e bashkësisë prej individëve të tillë. Gjithashtu betimi i paraparë në mes të bashkëshort- ëve, kur ata shpifin për njëri-tjetrin është mëshirë dhe urtësi e madhe prej të lumit Zot, në mënyrë që të mos pësojë i pafajshmi.


  12. S’ka dyshim, se ata që trilluan shpifje janë një grup prej jush. Ju mos e merrni atë si ndonjë dëm për ju, përkundrazi ajo do të jetë në dobinë tuaj. Secilit prej tyre do t’i takojë dënimi sipas pjesëmarrjes në mëkat, e atij prej tyre që e barti pjesën e madhe (të shpifjes), i takon dënimi i madh.

  13. E përse kur e dëgjuan atë (shpifje) besimtarët dhe besimtaret të mos mendonin të mirën, si për vete dhe të thonin: “Kjo është shpifje e qartë?!”

  14. Përse ata nuk i sollën katër dëshmitarë për këtë? E derisa nuk sollën dëshmitarë, ata pra tek Allahu janë mu gënjeshtarët.

  15. E sikur të mos ishte mëshira e Allahut dhe mirësia e Tij ndaj jush, në këtë dhe në botën tjetër juve do t’ju kapte dënimi shumë i madh, për shkak të asaj në të cilën u hodhët.

  16. Kur ju atë (shpifjen) e përcollët me gjuhën tuaj dhe për atë që nuk kishit kurrfarë dije flisnit duke menduar, se ajo ishte imtësi e parëndësishme, ndërsa tek Allahu ajo është e madhe.

  17. E përse, kur e dëgjuat atë, nuk thatë: “Ne nuk na takon të flasim për këtë. I Lartë je Ti, kjo është shpifje e madhe!”

  18. Allahu ju këshillon, që një gjë e tillë të mos përsëritet kurrë, nëse jeni besimtarë të denjë.

  19. Allahu sqaron për ju argumentet, sepse Ai është i Gjithëdijshëm e i Urtë.

  20. Ata, të cilët dëshirojnë, që te besimtarët të përhapet imoraliteti, ata i pret dënimi i dhembshëm në këtë dhe në botën tjetër. Allahu di (të fshehtat) e ju nuk i dini.

  21. Sikur të mos ishte mirësia e Allahut ndaj jush dhe mëshira e Tij (do ta përjetonit menjëherë dënimin), po Allahu është shumë i Butë, Mëshirues i madh.[248]

  22. [248] Në një udhëtim të Pejgamberit a.s. me shokët për në luftë kundër fisit Beni Mustalik, si duket në vitin e pestë hixhri ai kishte marrë me vete edhe bashkëshorten e tij Ajshen. Në një vendpushimi ajo largohet për nevojë dhe kur kthehet, vëren se e kishte humbur qaforen, prandaj kthehet ta kërkojë. Ishte natë dhe ajo vonohet derisa e gjen, e kur kthehet te deveja në të cilën e kishte vendin dhe plaçkat e veta, nuk i gjen aty. Ata ishin nisur duke menduar, se Aishja ishte në vendin e vet. Ajo mbetet në rrugë; pas pak vjen Safan ibn Muattal Eselemi, që ishte në prapavijë të ushtrisë. E hip në deve dhe e arrin karvanin. Hipokritët me në krye Ubej ibni Selulin shfrytëzojnë rastin e kësaj ngjarjeje dhe përhapin lloj-lloj fjalësh. Në këtë valle shpifjesh hidhen edhe disa muslimanë. Zoti xh. sh. shpall këtë pjesë të Kuranit për pafajësinë e Ajshes, i ngren autoritetin duke shpallur ajete rreth pastërtisë së saj, ua tërheq vërejtjen muslimanëve, që lejuan përhapjen e një shpifje të tillë, pse nuk u ndaluan të mendonin, se a do të bënin edhe ata vetë një punë të tillë. Gruaja e Ebi Ejub El Ensariut i paska thënë burrit të vet: Dëgjove ç’po flitet për Ajshen?- Ai i paska thënë, po, edhe më pas e kishte pyetur: A do të kishe bërë ti, oj shoqja ime, një punë të tillë? Ajo qenka përgjigjur: Jo kurrë vallahi! Nuk do ta kisha bërë. -Atëherë qenka gënjeshtër e trilluar prej munafikëve - i thotë Ebu Ejubi. Pejgamberit, Ebu Bekrit, Ajshes dhe Safvanit, të cilët ishin më të goditurit në atë shpifje Kurani iu thotë të mos brengosen, se ajo nuk është në dëm të tyre, po në dëm të munafikëve, të cilët për këtë shpifje vuajtën dënimin në këtë botë e do ta vuajnë edhe në botën tjetër.
    Muslimanët qortohen përse lejuan një përhapjen e një shpifje të tillë, pse disa prej tyre edhe përgojuan dhe pse e zënë këtë punë si asgjë. Iu tërhiqet vërejtja, që të marrin mësim dhe përvojë se si munafikët, kundërshtarët e tyre, dëshirojnë të njollosin bashkësinë e muslimanëve me punë të këqija.


  23. O ju që besuat, mos shkoni gjurmëve të djallit, pse kush ndjek gjurmët e djallit ai urdhëron për të shëmtuara e të irrituara, e sikur të mos ishte mirësia e Allahut ndaj jush dhe mëshira e Tij, askush prej jush nuk do të pastrohej kurrë (prej mëkateve), por Allahu e pastron atë që do Ai. Allahu dëgjon e di.

  24. Të ndershmit dhe të pasurit nga ju, të mos betohen se nuk do t’u japin të afërmve, të varfërve dhe atyre që për hir të Allahut lanë vendlindjet e tyre, po le t’ua falin (gabimin) dhe mos t’ua zënë për të madhe. A nuk dëshironi që Allahu t’u falë juve? Allahu falë dhe mëshiron shumë.

  25. Vërtet, ata që akuzojnë gratë e ndershme, besimtare të pafajshme janë të mallkuar në këtë botë, dhe në botën tjetër, dhe ata i pret një dënim shumë i madh.

  26. Në atë ditë kur dëshmojnë kundër tyre gjuhët e tyre, duart dhe këmbët e tyre për atë që ata kanë punuar.

  27. Atë ditë Allahu ua plotëson shpërblimin e merituar, e ata e dinë se Allahu është Ai i Vërteti, i Qarti në drejtësi.

  28. Të këqijat (gra ose fjalë) janë për të këqijtë edhe të këqijtë janë për të këqijat, ndërsa të ndershmet janë për të ndershmit edhe të ndershmit janë për të ndershmet. Ata janë të pafajshëm nga ajo që iu thonë atyre. Ata kanë falje të madhe dhe furnizim të begatshëm.

  29. O ju që besuat, mos hyni në shtëpi të huaja pa kërkuar leje dhe pa përshëndetur njerëzit e saj. Kjo është më mirë për ju, në mënyrë që të merrni mësim.

  30. Po nëse nuk gjeni aty asnjë, atëherë mos hyni në to derisa t’u jepet leje, e nëse iu thuhet kthehuni, ju pra kthehuni. Kjo është më e ndershme për ju. Allahu di çdo gjë që veproni ju.

  31. Nuk është për ju ndonjë mëkat, nëse hyni në shtëpi të pabanuara, e që në to keni ndonjë përfitim. Allahu e di atë që shfaqni haptas dhe atë që mbani të fshehtë.

  32. Thuaju besimtarëve të ndalin shikimet (prej haramit), t’i ruajnë pjesët e turpshme të trupit të tyre, se kjo është më e pastër për ata. Allahu është i Njohur hollësisht për atë që bëjnë ata.

  33. Thuaju edhe besimtareve të ndalin shikimet e tyre, t’i ruajnë pjesët e turpshme të trupit të tyre, të mos zbulojnë stolitë e tyre përveç atyre që janë të dukshme, le të venë shamitë mbi kraharorin e tyre dhe të mos ua tregojnë bukuritë e tyre askujt përveç burrave të vet, baballarëve të vet ose baballarëve të burrave të vet, djemve të vet ose djemve të burrave të vet, vëllezërve të vet ose djemve të vëllezërve të vet, apo djemve të motrave të veta, ose grave të tyre (që u përmendën) dhe robëreshave, të cilat i kanë në pronësinë e tyre, ose shërbëtorëve nga meshkujt, të cilët nuk ndiejnë nevojë për femrat ose fëmijët, që nuk e kanë arritur pjekurinë për gra. Le të mos kërcasin me këmbët e tyre për ta zbuluar fshehtësinë nga stolitë e tyre. Pendohuni të gjithë tek Allahu, o besimtarë, në mënyrë që të gjeni shpëtim.

  34. Dhe martoni të pamartuarat (të pamartuarit), edhe robërit e robëreshat tuaja, që janë të ndershëm e të ndershme. Nëse janë të varfër Allahu i begaton nga mirësitë e Tij, Allahu është Bujar i madh, i Gjithëdijshëm.

  35. E ata që nuk kanë mundësi martese, le të përmbahen derisa Allahu t’i begatojë me të mirat e veta. E ata që i keni në pronësinë tuaj dhe kërkojnë prej jush t’i lironi në bazë të kompensimit, atëherë ua bëni këtë të mundshme me marrëveshje, nëse e dini se janë të besueshëm dhe jepuni nga pasuria që ua ka dhënë Allahu juve. Mos i detyroni robëreshat tuaja të bëjnë imoralitet, e për shkak të ndonjë fitimi të kësaj bote, derisa ato dëshirojnë të jenë të pastra. E kush i detyron me dhunë të bëjnë atë, Allahu i fal ato pas atij detyrimi. Allahu fal dhe është Mëshirues i madh.

  36. Ne iu kemi zbritur juve argumente të qarta dhe shembuj nga ata që ishin para jush, e edhe këshillë për të ruajturit.[249]

  37. [249] Ruajuni e mos u mashtroni nga ngacmimet që ua bën djalli, sepse ai çdo herë përpiqet t’ju shpjerë në punë të pamoralshme, pra kërkoni ndihmën e Zotit, se vetëm Ai mund t’ju shpëtojë prej punëve të liga.
    Ebu Bekri e kishte të afërt Mistahin dhe gjithmonë e kishte ndihmuar. Kur ndodhi shpifja rreth Ajshes, edhe Mistahi ishte përzier në përgojime. Atëherë Ebu Bekri betohet, se më nuk do ta ndihmojë atë. Kur shpallet ajeti, i cili urdhëron, që të mos betohen njerëzit e ndershëm e të pasur për të mos ju dhënë më të afërmve etj., Ebu Bekri pendohet e thotë: Unë dëshiroj të më falë Allahu, pra do ta ndihmoj Mistahun. Në këtë ajet thuhet: njerëzit e ndershëm, e aludohet për Ebu Bekrin. Ky vlerësim prej Zotit xh. sh. është lavdatë e madhe për Ebu Bekrin.
    Të mallkuar janë ata që trillojnë shpifje ndaj grave të pafajshme. Fjalët e këqija burojnë prej të këqijve e të mirat prej të mirëve. Vetëm njerëzit e pamoralshëm anojnë kah të pamoralshmet, e të ndershmit anojnë nga të ndershmet. Të ndershmet dhe të ndershmit janë larg shpifjeve, të cilat ua kurdisin armiqtë. Ajshja ishte bashkëshortja e njeriut, e krijesës, e Pejgamberit më të lavdishëm, prandaj për të mirin është e mira - Ajshja. Rregullat e parashtruara në disa ajete rreth vizitave, që iu bëhen familjeve kanë si qëllim edukimin e muslimanëve në atë mënyrë që mos të mbetet vend për dyshim, e këtë ta shfrytëzojnë armiqtë. Pastaj vazhdojnë udhëzimet për ruajtjen e moralit e të nderit, siç janë: mosshikimi i grave të huaja, moszbulimi i pjesëve të palejueshme të grave etj. Frika nga varfëria për t’u martuar e krijuar familje, nuk është e rrugës. Allahu ndihmon kushtet jetësore të çdo bashkëshorti, e nëse ngjan të mungojnë kushtet për martesë të menjëhershme, të tillët duhet të kenë durim dhe të ruhen prej punëve të pamoralshme, derisa t’u ofrojë Zoti ndihmën e vet. Institucionin e skllavërisë nuk e shpiku Feja Islame, atë e gjeti rregull të kahmotshme të atyre shtresave shoqërore. Feja Islame parashtroi menjëherë rregulla, sipas së cilave robërit duhet të lirohen. Një prej tyre është edhe ky që përmendet në këto ajete. Robi i paraqet kërkesën zotërisë së vet për liri në bazë të një kompensimi. Robi do të përpiqet ta sigurojë atë sasi kompensimi e të lirohet. Zotëria e ka për detyrë që të ndihmojë edhe ai në sigurimin e pjesës së nevojshme.


  38. Allahu është Dritë (ndriçues, udhëzues) i qiejve e i tokës. Shembulli i dritës së Tij i ngjason kandilit të vendosur në një zgavër të errët. Kandili gjendet brenda një qelqi, si të ishte yll flakërues, e që ndizet prej (vajit të) një druri të bekuar, prej ullirit që nuk mund të quhet, as i lindjes, e as i perëndimit, e vaji i tij ndriçon pothuajse edhe pa e prekur zjarri. Dritë mbi dritë. Allahu udhëzon nga drita e Vet atë që do Ai. Allahu sjell shembuj për njerëzit. Allahu çdo gjë e di shumë mirë.

  39. (ajo dritë) Është në shtëpitë (xhamitë), që Allahu lejoi të ngrihen, e që në to të përmendet emri i Tij, t’i bëhet lutje Atij mëngjes e mbrëmje.

  40. Ata janë njerëz, që nuk i pengon, as tregtia e largët, e as shitblerja në vend për ta përmendur Allahun, për ta falur namazin dhe për ta dhënë zeqatin, ata i frikësohen një dite kur do të tronditen zemrat dhe shikimet.

  41. (ata i luten) që Allahu t’i shpërblejë më së miri për atë që punuan dhe për t’ua shtuar të mirat nga Ai. Allahu e dhuron pa masë atë që do.

  42. E veprat e atyre që nuk besuan janë si valët (nga rrezet e diellit) në një rrafshinë, ku i etshmi mendon se është ujë derisa i afrohet atij nuk gjen asgjë, por aty e gjen Allahun dhe Ai do t’ia japë llogarinë e tij. Allahu është i shpejtë në llogaritje.

  43. Ose (veprat e tyre) janë si errësirat në det të thellë, të cilin e mbulojnë valët mbi valë dhe mbi ato retë e dendura, pra, errësira njëra mbi tjetrën, saqë nuk mund ta shohë ai as dorën e vet. Atij të cilit Allahu nuk i jep dritë, ai nuk ka për të pasur dritë.

  44. A nuk e di për Allahun, se Atij i lutet kush është në qiej e në tokë, madje edhe shpezët krahëhapura. Të gjithë e dinë dhe janë të udhëzuar për lutje ndaj Tij, dhe për madhërimin ndaj Tij. Allahu e di ç’punojnë ata.

  45. Vetëm i Allahut është i tërë sundimi i qiejve e i tokës, dhe vetëm tek Ai është e ardhmja.

  46. A nuk e ke parë, se si Allahu i drejton retë, pastaj i bashkon, i bën grumbull ato, edhe atëherë e sheh shiun se si rrjedh prej tyre. Ai lëshon prej së larti nga retë e mëdha si kodra breshër dhe me të godit këdo, e ia largon atij që do. Shkëlqimi i vetëtimës së dritës së resë gati sa s’ta merr shikimin.

  47. Allahu bën rrotullimin e natës e të ditës dhe në të gjitha këto ka fakte për ata që kanë shikimin e shëndoshë.

  48. Allahu krijoi secilën gjallesë prej një uji, e prej tyre ka që ecin rrëshqanas në barkun e vet, ka që ecin në të dy këmbët, e ka edhe asosh që ecin në të katër këmbët. Allahu krijon çka të dojë, pse vërtet Allahu është i Plotfuqishëm për çdo gjë.

  49. Ne kemi shpallur argumente të qarta, e Allahu vë në rrugën e drejtë atë që do.

  50. Ata (hipokritët) thonë: “Ne i kemi besuar Allahut, të Dërguarit të Tij, dhe iu jemi bindur. Por pas asaj një grup prej tyre u zmbrapsën. Të tillët nuk janë besimtarë.

  51. E kur thirren, që ndërmjet tyre të gjykojë Allahu dhe i Dërguari i Tij një grup prej tyre nuk i përgjigjen asaj.

  52. Po nëse është që e drejta iu takon atyre (në atë gjykim), ata i shkojnë atij të bindur e me respekt.

  53. A thua janë të sëmurë në zemrat e tyre, apo mos dyshojnë (në të dërguarin), ose mos frikësohen, se Allahu dhe i Dërguari i Tij do të gjykojnë padrejtësisht kundër tyre? Por jo, ata vetë janë zullumqarë.

  54. Kur thirren besimtarët për gjykim ndërmjet tyre tek Allahu dhe tek i Dërguari i Tij, e vetmja fjalë e tyre është të thonë: "Dëgjuam dhe respektuam!" Të tillët janë ata të shpëtuarit.

  55. Kush respekton Allahun dhe të Dërguarin e Tij, ia ka frikën Allahut dhe i përmbahet udhëzimit të Tij, të tillët janë ata që do ta arrijnë atë që dëshirojnë.[250]

  56. [250] Sipas Taberiut interpretues i njohur i përmbajtjes së Kuranit: drita e përmendur është Kurani në zemrat e atyre që i besuan, e për ta kuptuar njerëzit më lehtë: Zoti sjell shembullin e një drite të shkëlqyer, të cilën ata e fitojnë përmes mjeteve më të mira për ndriçim, siç janë kandili, qelqi, vaji etj. Zemra e besimtarit është e shndritur me ajete të Kuranit dhe me argumente të tjera sikurse vrima në të cilën është vënë drita e ndezur mes atij qelqi, që flakëron prej dritës së kandilit. Argumentet e Zotit janë aq shumë të qarta për ata që mendojnë thellë e i studiojnë, saqë drita e tyre e kthjellët do të mjaftonte, edhe sikur të mos e përforconte Zoti atë dritë me shpalljen e Kuranit. Mirëpo me shpalljen e Kuranit Zoti i ndriçoi aq fort zemrat, saqë bestytnive nuk iu mbeti vend. Drita e besimit manifestohet pandërprerë prej besimtarëve nëpër xhamitë e shtëpitë e tyre, duke mos u shmangur nga zbatimi i detyrimeve dhe as përpjekjeve të përditshme të tyre për gjallërim.
    Veprat e jobesimtarëve janë vetëm formale, janë artificiale, janë mashtruese sikundër valët, që duken prej rrezeve të forta të diellit në ndonjë rrafshinë, si të ishte ujë, e në realitet nuk janë asgjë. Janë aq shumë të humbur në errësirën e injorancës, saqë nuk e shohin as veten; pra janë të verbër. Në disa nga këto ajete përshkruhet fuqia e pakufishme e Zotit xh. sh., e cila manifestohet përmes dukurive të llojllojta siç është shiu, ndërrimi i natës e ditës, krijimi i qenieve të ndryshme, përgatitja e çdo sendi në gjithësi për ta adhuruar Zotin në gjuhën e vet etj.
    Hipokritët gjithnjë japin deklarata, që nuk përputhen me ndjenjën e tyre të brendshme, e Zoti pranon vetëm ato deklarime që burojnë prej zemrës së pastër e të sinqertë.


  57. Ata (hipokritët) betohen me një betim të fortë në Allahun, se sikur t’i urdhëroje ti ata gjithsesi do të dilnin (për në luftë). Thuaj: “Mos u betoni!” Bindja është e ditur (ju vetëm me gojë thoni e jo me zemër). S’ka dyshim, se Allahu e di hollësisht çka veproni.

  58. Thuaj: “Respektojeni Allahun dhe respektojeni të Dërguarin!" Nëse ata refuzojnë, atëherë atij i takon përgjegjësia me çka është i ngarkuar, ndërsa juve përgjegjësia me çka jeni të ngarkuar, nëse i bindeni atij, atëherë keni gjetur të vërtetën. I Dërguari ka detyrim vetëm komunikimin e qartë.

  59. Atyre nga mesi juaj, të cilët besuan dhe bënë vepra të mira Allahu iu premtoi, se do t’i bëjë zotërues në atë tokë, ashtu si i pat bërë zotërues ata që ishin para tyre dhe fenë, të cilën Ai e pëlqeu për ta do ta forcojë, e në vend të frikës Ai do t’ju dhurojë siguri. Ata më adhurojnë Mua e nuk më shoqërojnë asgjë. E kush edhe pas kësaj mohon të tillët janë ata më të prishurit.

  60. Falni rregullisht namazin, jepni zeqatin dhe respektoni të dërguarin, në mënyrë që të mëshiroheni.

  61. Kurrsesi mos mendo, se janë të pathyeshëm në këtë jetë ata që nuk besuan. Vendi i tyre është zjarri e sa përfundim i keq është ai.

  62. O ju që besuat, ata që keni në pronësinë tuaj (shërbëtorët), dhe ata që nuk kanë arritur moshën e pjekurisë, duhet të kërkojnë leje prej jush (për të hyrë te ju) në tri kohë: para namazit të sabahut, në kohën e drekës kur i hiqni rrobat tuaja (për të pushuar) dhe pas namazit të jacisë, që të tria këto kohë janë kur ju nuk jeni të veshur. Pos atyre tri kohëve nuk është mëkat, as për ju, as për ata të vizitoni njëri-tjerin. Kështu Allahu ua sqaron argumentet e veta. Allahu është i Gjithëdijshmi, i Urti.

  63. E kur fëmijët tuaj ta arrijnë moshën e pjekurisë, le të kërkojnë leje (për hyrje), ashtu si kërkuan ata para tyre. Allahu ju shpjegon dispozitat e veta, sepse Ai e di më së miri dhe është më i Urti.

  64. E gratë e moshuara, të cilat nuk dëshirojnë martesë më, për to nuk është mëkat ta heqin petkun mbulues të tyre, po duke mos qenë zbuluese të bukurive, megjithëqë më së miri është për to të jenë të përmbajtura. Allahu është Dëgjues i çdo gjëje, i Gjithëdijshëm.

  65. Nuk është mëkat për të verbrin, as për të çalin, as për të sëmurin, as për ju vetë të hani nga shtëpitë tuaja, ose nga shtëpitë e etërve tuaj, shtëpitë e nënave tuaja, në shtëpitë e vëllezërve e të motrave tuaja, në shtëpitë e xhaxhallarëve, të hallave, të dajave tuaj, në shtëpitë e tezeve tuaja, ose të atyre që iu janë besuar çelësat e tyre, ose (në shtëpitë) e miqve tuaj. Mund të hani bashkërisht ose veçmas, nuk është mëkat. Kur të hyni në ndonjë shtëpi përshëndetni (ata që janë në to) me një përshëndetje të caktuar nga Allahu (me selamun alejkum), që është e bekuar dhe e këndshme. Kështu Allahu ua sqaron argumentet, që t'i kuptoni.

  66. Besimtarë janë vetëm ata që i besuan Allahut dhe të Dërguarit të Tij, dhe kur janë me të (të dërguarin) për ndonjë çështje të përbashkët (të rëndësishme), nuk largohen pa i kërkuar leje atij. S'ka dyshim, se ata që kërkojnë leje prej teje, ata i besojnë Allahut dhe të Dërguarit të Tij. E kur të kërkojnë leje për ndonjë punë të tyre, lejo kë të duash, e kërkoji falje Allahut për ata, se vërtet Allahu fal shumë dhe është Mëshirues i madh.

  67. Thirrjen e të dërguarit mos e konsideroni si thirrjen tuaj ndaj njëri-tjetrit. Allahu i di ata që tërhiqen prej jush tinëzisht, prandaj le të ruhen ata që kundërshtojnë rrugën e tij (të të dërguarit), se ata do t’i zërë ndonjë telash, ose do t’i godasë dënimi i idhët.

  68. Vini re, se vetëm në pushtetin e Allahut është çka ka në qiej dhe në tokë. Ai e di gjendjen tuaj (besimin apo hipokrizinë), e ditën kur i kthehen Atij, Ai do t’iu tregojë atyre për atë që vepruan. Allahu është i Gjithëdijshëm për çdo send.[251]

[251] Hipokritët, të cilët nuk donin t’i përuleshin gjykimit të Zotit dhe të Pejgamberit a.s. betoheshin rëndë, se nuk do ta thyenin urdhrin e Pejgamberit, edhe sikur t’i thërriste ai për të dalë në luftë. Betimi i tyre ishte i rrejshëm. Megjithatë Pejgamberi ishte i obliguar t’ui komunikojë, e ata do të përgjigjen për zbatimin e obligimeve të tyre.
Pasi shkoi Pejgamberi në Medine shokët e tij u vunë në thumb të shigjetës prej armiqve, prandaj ishin të detyruar të bëjnë edhe pushimin e natës pa hequr armët e ngjeshura. Mendonin se a do t’ia dilnin, që ndonjëherë të ishin të qetë natën, e Zoti iu premtoi se do të arrijnë të jenë të zotët e asaj toke dhe do të jenë të qetë e të sigurt në të.Të zbatojnë obligimet, e të mos mendojnë, se kundërshtarët jobesimtarë janë të pamposhtshëm.
Muslimanët udhëzohen edhe për rendin shtëpiak, të cilin duhet ta respektojnë. Gratë e moshuara nuk janë aq të detyruara të jenë të mbuluara si të rejat. Kur shkonin muslimanët në luftë çelësat e shtëpive të tyre ua linin atyre, që nuk shkonin, pse kishin ndonjë të metë trupore, por u thonin që të hanin lirisht në shtëpitë e tyre. Ata turpëroheshin dhe nuk hanin, bile mendonin se nuk ishin të lejuar në pikëpamje fetare. Për këtë arsye zbriti ajeti dhe u sqarua, se kur mund të hahet pa pyetur.
Muslimanët porositen të mos e thërrasin Pejgamberin, si thërrasin njëri-tjetrin, por ta thërrasin me ndonjë epitet të lartë.
Me ndihmën e Zotit, përfundoi përkthimi dhe komentimi i kaptinës “Suretun Nur”. I lavdëruar qofsh o Zot!


25. SURETUL-FURKAN

E zbritur në Meke, pas sures Jasin, ajete: 77


Përveç çështjeve të besimit të drejtë në këtë kaptinë flitet në veçanti për Kuranin, që është shpallje prej Zotit.
Kaptina thuajse fillon me sulmet e idhujtarëve kundër Kuranit. Idhujtarët përgënjeshtrojnë faktet e theksuara në Kuran, duke i quajtur ato herë legjenda të të parëve të kahershëm, e herë si trillim të Muhamedit dhe të ndihmëtarëve të tij. Ata shkuan aq larg, saqë Kuranin e quajtën edhe si rrjedhojë të magjisë. Mirëpo Kurani të gjitha këto thënie i demantoi kategorikisht dhe solli argumente, se ai është shpallje e Zotit të botëve.
Këtu parashtrohet edhe çështja e të dërguarit, Pejgamberit a.s. Sipas idhujtarëve Pejgamberi do të duhej të ishte melek, ose do të duhej të ishte i shoqëruar prej melekut. Ndërkaq, nëse është e mundshme të jetë njeri, ai do të duhej të ishte: njeri i pasur shumë, njeri i njohur, autoritativ dhe me famë etj., e jo njeri i varfër dhe jetim...
Në këtë kaptinë kur përmendet një mizor që i kafshon duart e veta fjala është për njëfarë murtedi (heretik), Ukbe bin Muit, i cili për hir të mikut të vet Ubej bin Halefit kaloi në idhujtari, e mikun e tij Kurani e quan djall. Janë regjistruar edhe ndëshkimet e disa popujve kryeneçë, janë theksuar argumente të fuqisë së Zotit Krijues në krijimin e qiejve e të sendeve në gjithësi.
Përfundon me përshkrimin e cilësive të robërve të mirë e të dashur te Zoti "Ibadu Rrahman”.
Quhet: Suretul Furkani - kaptina dalluese. Me shpalljen e këtij libri Muhamedit a.s. njerëzve iu jepet dhuratë e madhe, iu ofrohet dritë e qartë prej Allahut, me anën e së cilës dallohet e vërteta nga e kota, drita nga errësira, besimi nga kufri, pra me anën e këtij libri bëhet dallimi i vërtetë ndërmjet të mirës dhe të keqes.



25. SURETUL-FURKAN


Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëbërësit të madh!


  1. Ai, që ia zbriti Furkanin (Kur ‘anin, dallues të së vërtetës nga e pavërteta) robit të vet (Muhammedit) që të bëhet pejgamber i botës (këshillues), është i Madhëruar.

  2. Ai është që vetëm Atij i takon sundimi i qiejve dhe i tokës, Ai nuk ka as fëmijë e as nuk ka shok në sundimin e Tij. Ai krijoi çdo gjë, duke e përsosur në mënyrë të qartë e të matur.

  3. Mirëpo ata (idhujtarët) në vend të Tij adhuruan zota të tjerë, të cilët nuk krijuan asgjë, sepse ata edhe vetë janë të krijuar. Ata nuk posedojnë për vetveten, as dëm, as dobi, ata nuk kanë në dorë, as vdekje, as jetë, e as ringjallje.

  4. Dhe ata që nuk besuan, thanë: “Ky (Kurani) nuk është tjetër vetëm se një gënjeshtër, që e trilloi ai (Muhamedi), të cilit i ndihmuan edhe njerëz të tjerë”. Pra ata (idhujtarët) bënë shtrembërim e shpifje.

  5. Edhe thanë: “(për Kuranin) Janë legjenda të të parëve, që ai (Muhamedi) kërkoi t’i shkruhen ato, e i lexohen atij mëngjes e mbrëmje”.

  6. Thuaj: “Atë e shpalli Ai, që e di të fshehtën në qiej e në tokë, Ai është që fal shumë, është Mëshirues i madh”.

  7. E ata thanë: “Ç’është me këtë të dërguar, i cili ha ushqim dhe ec nëpër tregje? Përse të mos i jetë dërguar një engjëll së bashku me të, e të jetë qortues?”

  8. Ose atij t’i jepet ndonjë thesar, apo të ketë ndonjë kopsht nga i cili do të ushqehej? Zullumqarët madje thonë: “Ju vetëm jeni duke ndjekur një njeri, që e ka zënë magjia!"

  9. Shih se çfarë shembujsh të sjellin, prandaj ata janë të humbur dhe nuk mund ta gjejnë rrugën e drejtë.

  10. Është i Madhëruar Ai, i cili po të dëshirojë mund të japë ty edhe më mirë se ç’thonë ata, kopshte në të cilat rrjedhin lumenj, ku ka edhe pallate.

  11. Por jo, ata përgënjeshtruan Kijametin, e Ne për ata që nuk besojnë Ditën e Gjykimit kemi përgatitur zjarr të fortë.

  12. Që posa të duket ai prej një vendi të largët ata ia dëgjojnë atij vlimin edhe kërhamzën (xhehenemit).

  13. E kur të hidhen duarlidhur në një vend të ngushtë në të, aty do të kërkojnë shkatërrimin (vetëzhdukjen).

  14. Tash mos kërkoni vetëm një herë shkatërrimin, por atë kërkojeni shumëherë.[252]

  15. [252] “Tebareke” rrjedh nga fjala: bereket, begati e madhe, gjithë dobi, bollëk, famë, madhëri, lartësi. Të gjitha këto janë cilësi të Zotit të Madhëruar, i cili e shpalli Kuranin për të ndarë një herë e përgjithmonë të mirën prej të keqes. Zoti, i cili nuk ka nevojë, as për fëmijë, as për ndihmës, i cili me mjeshtëri të përsosur krijoi çdo send dhe në mënyrë precize e me maturi të saktë caktoi zhvillimin e tij, pra Ai është dirigjues i çdo sendi në qiej e në tokë. Ai ia zbriti Kuranin Muhamedit a.s., që t’i tregojë gjithë njerëzimit për përgjegjësinë, që do ta kenë para madhërisë së Tij.
    Megjithëkëtë disa njerëz naivë adhuruan sende të tjera, që nuk ishin asgjë, madje ata nuk deshën ta pranojnë as Kuranin që ishte shpallje e Zotit, po e konsideruan trillim të vetë Muhamedit a.s. dhe të disa njerëzve të tjerë, të cilët e ndihmuan, ia shkruan dhe ia lexuan vazhdimisht Muhamedit. Sipas tyre pejgamberi nuk do të duhej të ushqehej dhe të ecë si njerëzit e tjerë, por ai do të duhej të ketë me vete edhe një melaike, t’i ketë zbritur ndonjë kapital nga qielli, të ketë ndonjë kopsht, e edhe më keq, i thanë se është njeri që e ka zënë magjia. Këto fjalë i thonin jobesimtarët, kufarët.
    Të gjitha këto shpifje që i bënin Pejgamberit a.s. buronin jo nga ndonjë dyshim që kishin ndaj tij, por iu vinte rëndë të pranojnë, se në Ditën e Gjykimit do të duhet të dalin para Zotit dhe do të duhet të përgjigjemi para Tij për veprat e bëra. E ata do të ringjallen, do të futen në xhehenem dhe do të kërkojnë të vdesin e të zhduken një herë e përgjithmonë, pra ata nuk do të zhduken, por vazhdimisht do ta përjetojnë atë dënim të merituar.


  16. Thuaj: “A është më mirë ai (zjarri i xhehenemit), apo xheneti i përjetshëm, i cili iu është premtuar si shpërblim dhe vend jetese për të devotshmit”.

  17. E aty, atë që e dëshirojnë do ta kenë përgjithmonë. Ky premtim i Zotit tënd ka qenë dashtë kërkuar.

  18. Ditën kur Zoti do t’i tubojë ata, e edhe ata që adhuruan pos Allahut dhe u thotë (zotave të adhuruar): “A i thirrët ju robërit e Mi, që t'ju adhurojnë, apo ata vetë e humbën rrugën?"

  19. Ata (idhujt) thonë: “Je i panevojshëm për rival, o i Madhëruar! Neve nuk na takoi, që përveç Teje të kemi ndonjë mbrojtës tjetër, por Ti iu ke dhënë të mira atyre dhe të parëve të tyre, që ishin njerëz të prishur, saqë harruan të përkujtojnë!”

  20. Ja (Allahu u thotë idhujtarëve), këta ju përgënjeshtruan për atë që thoni (se ishin zota), pra ju, as nuk keni mundësi të shpëtoni, as t’i ndihmoni (vetes). E cilido që bën padrejtësi prej jush Ne i japim atij të përjetojë një dënim të madh.

  21. Ne para teje dërguam pejgamberë të tjerë, por edhe ata ishin të dërguar, që kanë ngrënë ushqim, që kanë ecur e shëtitur nëpër tregje. Ne bëmë njërin prej jush sprovë për tjetrin, se a do të jeni të durueshëm. E Zoti yt është Vështrues i çdo gjëje.[253]

  22. [253] Pas përshkrimit të vuajtjeve në xhehenem dhe të përjetimit të kënaqësive në xhenet parashtrohet çështja e atyre që adhuroheshin në jetën e dynjasë si zota: idhujt e idhujtarëve, engjëjt, ndonjë pejgamber a njeri tjetër që adhurohej si hyjni.
    Të gjithë atyre Zoti do t’u thotë: Përse m’i keni mashtruar robërit e Mij, a keni fajin ju apo ata vetë e humbën rrugën e drejtë? Pas kësaj pyetjeje që iu bën Zoti ata përgjigjen: Ne nuk i kemi mashtruar, ne e dimë se Ti nuk ke nevojë, as për zota të tjerë, as për fëmijë, por atyre iu ke dhënë shumë të mira, e në vend që ata të falënderojnë për atë kënaqësi ata e humbën veten, të harruan Ty dhe u dhanë pas të këqijave, ndoqën rrugën e gabuar, prandaj ata vetë e kanë fajin. Atëherë Zoti iu thotë: A e shihni, se ata zota që i adhuronit ju u distancuan prej jush, ju qitën në rrenë, vuajeni pra dënimin.
    Të gjithë pejgamberët ishin njerëz që hanin dhe ecnin etj. Njerëzit janë sprovë për njëritjetrin, i pasuri me të varfrin, i famshmi me të pafamshmin, i shëndoshi me të sëmurin, e kështu me radhë. Se a do të jenë falënderues për të mirat dhe a do të jetë i durueshëm, a do të bëjë sabër në mungesë të të mirave, të gjitha këto Zoti i sheh, i di dhe i shpërblen.


  23. E ata që nuk e shpresojnë takimin Tonë, thanë: “Përse të mos na dërgohen neve engjëj, ose përse të mos e shohim Zotin tonë?” Ata e tejçmuan lart veten dhe u sollën me arrogancë.

  24. Për kriminelët atë ditë kur i shohin engjëjt nuk ka gëzim, sepse ata (engjëjt) iu thonë: “Është e ndaluar çdo e mirë (apo xheneti është haram për ju)!”

  25. E Ne i kthehemi ndonjë vepre që e bënë ata dhe e bëjmë atë hi e pluhur.

  26. Atë ditë banuesit e xhenetit do të kenë vend shumë të mirë dhe pushimore shumë të këndshme.

  27. Dhe (përkujto) ditën kur do të çahet qielli me anën e një reje e lëshohen engjëjt në një mënyrë madhështore.

  28. Atë ditë sundimi i vërtetë është i të Gjithëmëshirshmit, e ajo ditë për jobesimtarët do të jetë ditë e vështirë.

  29. Atë ditë zullumqari do t’i kafshojë duart e veta dhe do të thotë: “I mjeri unë, ta kisha marrë rrugën e Pejgamberit!”

  30. O shkatërrimi im, ah të mos e kisha bërë filanin mik!

  31. Në të vërtetë, pasi e gjeta rrugën e drejë ai më largoi mua prej asaj, e djalli është ai që njeriun e humb dhe e lë të vetmuar.

  32. E i dërguari tha: “O Zot im, vërtet populli im e konsideroi këtë Kuran si (diçka) të hedhur!”

  33. Kështu, Ne secilit pejgamber ia bëmë ndonjë armik prej jobesimtarëve, por mjafton që Zoti të jetë Udhërrëfyes dhe Ndihmës yti.

  34. E ata që nuk besuan thanë: “Përse të mos i ketë zbritur atij (Muhamedit) Kurani për një herë?” Ashtu (e zbritëm pjesë-pjesë) që me të ta forcojmë zemrën tënde dhe Ne e sollëm atë ajet pas ajeti (dalë ngadalë).

  35. Dhe ata nuk të sjellin ndonjë shembull ty, e që Ne të mos ta tregojmë të vërtetën, duke të ofruar shpjegim të qartë e të plotë.

  36. Ata do të tubohen, do të jenë të përmbysur me fytyrat e tyre në xhehenem, të tillëve iu përket vendi më i keq, ndaj ata janë më të humburit në rrugën e tyre.[254]

  37. [254] Idhujtarët me mendjemadhësinë e tyre e tejkaluan çdo kufi. Ata kërkuan që t’u vijnë engjëjt. Ata do t’u vijnë për t’ua marrë shpirtin, por në atë moment nuk do të ketë gëzim për ta, përkundrazi hidhërim e mjerim, pse në atë çast ata iu thonë: Çdo e mirë, edhe xhenneti është i ndaluar për ju. Veprat tuaja janë si pluhuri, të cilin e shpërndan era, sepse ju nuk i keni bërë për hir se Zoti ka porositur, e derisa ju nuk e besuat Zotin, nuk keni bazë të shëndoshë. E ditën kur do të kërcasë Kijameti do të zbresin melekë të panumërt dhe do të rrethojnë të gjithë të tubuarit, atë ditë tërë sundimi i përket Zotit, e do të jetë vështirë për kundërshtarët, prandaj me dhembje do t’i kafshojnë duart e veta, pse nuk shkuan pas mësimeve të Pejgamberit, pse zgjodhën për shok e mik djallin, i cili e ka zakon pasi ta mashtrojë njeriun ta lërë të humbur në rrugë. Kundërshtarët përveç që nuk e pranuan Kuranin si shpallje të Zotit, ata bënin vërejtje edhe përse nuk i zbriti për një herë, por pjesë-pjesë. Zoti e di më së miri pse e shpalli ashtu, pra edhe e ruajti të Dërguarin e vet, që të mos e rëndojë, ta mësojë më lehtë dhe sipas nevojës t'i zgjidhë çështjet që i paraqiteshin.

  38. Ne edhe Musait i patëm dhënë librin, e bashkuam me vëllain e vet Harunin, që ta ketë si ndihmës.

  39. U thamë: “Shkoni ju të dy tek ai popull, që i përgënjeshtroi argumentet Tona!" E Ne pastaj i shkatërruam ata shumë keq.

  40. Ne e përmbytëm edhe popullin e Nuhut, meqë ata të dërguarit i quajtën rrenacakë, e për njerëzit, të cilët mendojnë, le të marrin mësim nga ata. E për mizorët Ne kemi përgatitur dënim të rëndë.

  41. Edhe Adin, Themudin, banorët e Res-it dhe shumë gjenerata ndërmjet tyre (i shkatërruam).

  42. E secilit prej tyre iu patëm sjellë argumente, por të gjithë i rrënuam.

  43. Ata (kurejshitët) kaluan buzë fshatit, i cili ishte gurëzuar me atë shiun (gurëzim prej së larti) e shëmtuar, po a nuk janë ata, të cilët e panë atë? Jo, nuk e vështruan, sepse ata ishin të tillë, që nuk shpresonin në ringjallje.

  44. E kur të shohin ty, nuk të çmojnë ndryshe, por vetëm me tallje e thonë: “A ky është ai, që Allahu e dërgoi pejgamber?”

  45. “Sikur ne të mos ishim të qëndrueshëm ndaj tyre, ai gati na pat zmbrapsur prej zotave tanë!” E më vonë, kur ta shohin qartazi dënimin do ta kuptojnë, se kush ishte më larg nga e vërteta.

  46. A e ke parë ti atë, që për zot e çmon epshin e vet, a mos do t’i bëhesh ti atij mbrojtës?

  47. A mendon ti, se shumica e tyre dëgjojnë ose kuptojnë? Ata nuk trajtohen ndryshe, por vetëm si kafshë, bile janë edhe më të humbur nga e vërteta.

  48. A nuk e sheh se si Zoti yt e zgjati (andej e këndej) hijen, e sikur të kishte dashur do ta linte në një vend, pastaj diellin e bëmë rrëfyes të saj.

  49. Pastaj Ne atë e tërheqim pak nga pak.

  50. E ai është që natën ua bëri petk, gjumin pushim e ditën e bëri për gjallërim.

  51. Edhe Ai është, që i lëshon erërat përgëzim në prag të mëshirës së Tij (shiut) dhe Ne lëshuam prej qiellit ujë të pastër,

  52. që me të t’i japim jetë një toke të vdekur dhe që t’u japim të pijnë atyre që i krijuam, kafshë e shumë njerëz.[255]

  53. [255] “As-habur Ressi” - banorët e Resit ishin një popull, që adhuronin idhujt. Zoti dërgoi tek ata Shuajbin, por ata nuk i besuan dhe duke qenë ata rreth atij pusi të parrethuar me mur u shemb toka, edhe e përmbysi tërë atë vend. Ka mendime se ai vend ishte në Entakije, ku vranë Habib Nexharin, apo se ishte diku në Azerbejxhan etj.
    Arabëve iu ishte mishëruar besimi ndaj idhujve, prandaj ishte vështirë të binden, se ai ishte besim i kotë, sepse kishte edhe të atillë, që kur shihte ndonjë gur të mirë, e përvetësonte si zot për vete. Ata nuk e dëgjonin me vëmendje Kuranin, as nuk e studionin domethënien e tij. Ata ishin si kafshët, prandaj Pejgamberit i thuhet se ti nuk je përgjegjës për rrugën e tyre të gabuar. Të mirat e dhuruara prej Zotit, siç janë: hija, dielli, nata, gjumi, dita, shiu etj., përpos që dokumentojnë për Krijuesin e Madhëruar meritojnë të jenë shkas për mirënjohje e falënderim ndaj Fuqiplotit, por vazhdimësia dhe përsëritja e të mirave bën, që dikush të mos i vlerësojë sa duhet.


  54. Ne shumëherë ua përkujtuam atyre këto fakte që të mendojnë, por shumica e njerëzve nuk deshën tjetër pos refuzimin.

  55. Sikur të kishim dashur Ne do të dërgonim pejgamber në çdo vendbanim.

  56. Po ti mos i dëgjo jobesimtarët e luftoi ata me të (me Kuran) me një luftë të madhe.

  57. Ai la të lirë të bashkohen dy dete, ky (njëri) i pijshëm e i shijshëm, e ky (tjetri) i njelmët e i idhët, e mes tyre bëri si të jetë ndonjë pendë, pritë, që të mos përzihen.

  58. Dhe Ai nga uji (fara) krijoi njeriun, dhe e bëri atë të ketë fis dhe të ketë miqësi. Zoti yt është i Plotfuqishëm për çdo send.

  59. E ata në vend të Allahut adhurojnë atë që nuk iu sjell, as dobi, as dëm atyre, po jobesimtari ndihmon atë që është kundër Zotit të vet.

  60. E Ne nuk të dërguam ty për tjetër qëllim, por vetëm si përgëzues e si qortues.

  61. Thuaj: “Unë për këtë nuk kërkoj shpërblim prej jush, por vetëm kush të dojë të marrë rrugën, që e afron te Zoti i vet”.

  62. Ti mbështetju Atij të Përjetshmit, që nuk vdes kurrë, madhëroje me lavdërimin që i takon Atij, Ai mjafton për njohje në hollësi të mëkateve të robërve të vet.

  63. Ai krijoi qiejt e tokën dhe gjithçka që gjendet ndërmjet tyre brenda gjashtë ditësh, e pastaj u ngrit mbi Arshin (Fronin e Tij). Ai është i Gjithëmëshirshmi. Për këtë pyet ndonjë shumë të dijshëm.

  64. E kur iu është thënë atyre: Bëni sexhde ndaj të Gjithëmëshirshmit ata thanë: “E kush është Rrahmani - i Gjithëmëshirshmi? A t’i bëjmë sexhde pse ti na urdhëron?” E kjo e shtoi edhe më tepër largimin e tyre (nga feja).[256]

  65. [256] Nga mëshira e vet Zoti iu solli njerëzve shumë shembuj në këtë Kuran, që ta gjejnë rrugën e vërtetë, e megjithatë shumica nuk deshën ta pranojnë. Zoti i thotë Muhamedit a.s., se Ne kemi mundësi të dërgojmë pejgamber në çdo vendbanim e ta lehtësojmë ty punën, por Ne ty të veçuam të dërguar tek të gjithë njerëzit e botës, ta ngritëm famën dhe të lartësuam, prandaj ti mos u vër veshin thënieve të jobesimtarëve, por me këtë Kuran luftoi ata pandërprerë. Nuk është fjala për luftë fizike, por për luftë ideologjike, besim e bindje. Fuqia e pakufishme e Zotit te Madhëruar dhe mëshira e Tij ndaj krijesave të veta, duket edhe në mospërzierjen e ujërave të pijshëm e të njelmët, të papijshëm. Edhe pse detet janë afër njëri-tjetrit, edhe pse burimet nëntokësore kalojnë nëpër shtresa të ndryshme të tokës mjeshtëria e Zotit ka bërë, që uji i pijshëm të jetë më lart në shtresat tokësore, e ai jo i pijshëm të jetë më ulët, në mënyrë që të mos përzihen e të mos dëmtojnë gjallesat.
    Zoti përcaktoi që njeriu ta ketë zanafillën prej një pike uji, të krijohet mashkull ose femër prej asaj pike, e megjithatë, të jenë të lidhur me dashuri në mes vete, si përmes origjinës së gjakut, po ashtu edhe përmes martesës e miqësisë. Idhujtarët, përveç që adhuronin lëndë të ngurta e të kota bënin vërejtje edhe për emrin e Zotit Rrahman: Thuase nuk e dinin se kush ishte Ai, e emri Rrahman është emër i përveçëm i Zotit, që krijoi çdo gjë.


  66. I Madhërishëm është Ai që krijoi yje në qiell dhe vendosi në të dritë (diell) e hënë që ndriçon.

  67. Ai është që bëri natën, e ditën zëvendësuese të njëra-tjetrës dhe për atë që dëshiron të mendojë apo të falënderojë argument.

  68. E robërit e Zotit janë ata që ecin nëpër tokë të qetë, e kur atyre me fjalë iu drejtohen injorantët ata thonë: “Paqe!”

  69. Dhe që për hir të Zotit të tyre natën e kalojnë duke i bërë sexhde dhe duke qëndruar në këmbë (falen).

  70. Edhe ata që thonë: “Zoti ynë, largoje prej nesh vuajtjen e xhehenemit, e s’ka dyshim, se vuajtja në të është gjëja më e rëndë”.

  71. Ai vërtet është vendqëndrim dhe vendbanim i keq.

  72. Edhe ata që kur shpenzojnë nuk e teprojnë, e as nuk janë dorështrënguar, por mbajnë mesataren e janë të matur.

  73. Edhe ata që pos Allahut, nuk lusin zot tjetër dhe nuk e vrasin njeriun që e ka ndaluar Allahu, por vetëm kur e meriton në bazë të drejtësisë, dhe që nuk bëjnë kurvëri, ndërsa kush i punon këto, ai e gjen ndëshkimin.

  74. Atij i dyfishohet dënimi Ditën e Kijametit dhe aty mbetet i përbuzur përgjithmonë.

  75. Përveç atij që është penduar dhe ka bërë vepër të mirë, të tillëve Allahu të këqijat ua shndërron në të mira. Allahu është Mëshirues i madh, ndaj Ai fal shumë.

  76. Ai që është penduar dhe ka bërë mirë, në të vërtetë, ai është kthyer tek Allahu dhe është i pranishëm.

  77. (Robërit e Zotit janë) Edhe ata që nuk dëshmojnë rrejshëm dhe kur (rastësisht) kalojnë pranë së keqes, kalojnë duke e ruajtur karakterin e vet.

  78. Edhe ata që kur këshillohen me ajetet e Kuranit të Zotit të tyre, nuk iu kthejnë shpinën si të shurdhër e të verbër.

  79. Edhe ata që thonë: “Zoti ynë, na bëj që të jemi të gëzuar me (punën) e grave tona dhe pasardhësve tanë, e neve na bën shembull për të devotshmit".

  80. Për shkak se duruan të tillët shpërblehen me një shkallë të lartë (xhenet) dhe aty priten me përshëndetje të selamit.

  81. Aty janë përgjithmonë, e sa vendqëndrim dhe vendbanim i mirë është ai.

  82. Thuaj: “Zoti im as nuk do të kujdesej për ju, sikur të mos ishte lutja juaj (kur gjendeni në vështirësi, ose sikur të mos ishit të thirrur të besoni), e ju përgënjeshtruat, prandaj dënimi do t’ju jetë i pandërprerë”.[257]

[257] Në këto ajete përshkruhen disa nga virtytet e robërve të Zotit. Të gjithë njerëzit janë robër të Zotit, meqë janë krijesa të Tij, por këtu është fjala për robërit që i do Zoti, që meritojnë të quhen robër të Zotit, të cilët janë të pajisur me cilësi të mira. Sipas Kurtubiut “Ibadur Rrahman”, këta janë cilësuar me njëmbëdhjetë virtyte: janë të matur në ecje, janë të butë, falen natën, e kanë frikë zjarrin e xhehenemit, nuk janë shkapërderdhës në shpenzime e as dorështrënguar, nuk adhurojnë tjetër pos Allahut, ruhen prej zinasë dhe vrasjeve, pendohen prej punëve të këqija, i ikin rrenës, pranojnë këshillën dhe vazhdimisht i luten Allahut. Në fund shpjegohet, se shpërblimi i tyre është vendi më i lartë i xhenetit. Lutja e vazhdueshme ndaj Allahut është: lutja që bashkëshortja, fëmijët dhe fëmijët e fëmijëve të jenë në rrugë të drejtë, në rrugën që e caktoi Allahu, të jenë në besim të drejtë dhe të jenë vepërmirë, sepse vetëm atëherë ekziston shpresa, se së bashku do të kënaqen në xhenet, pra nuk ka kënaqësi më të madhe për njeriun, se kur familja e tij është në rrugë të drejtë; lutja për të qenë shembull i të mirave tërheq pas vete shpërblim edhe prej veprave të tjerëve, të cilët veprojnë mirë sipas shembullit të tij. Në suren el Hadid, flitet për bashkimin e fëmijëve me prindërit për hir të besimit...
Me ndihmën e Zotit, përfundoi përkthimi dhe komentimi i kaptinës “El Furkan”, I qoftë lavdërimi prej meje Allahut të Gjithëmëshirshëm!


26. SURETUSH-SHUARAË

E zbritur në Mekë, pas sures Vakia, ajete: 227


Edhe kjo kaptinë sjell argumente rreth përforcimit të besimtarëve në bazat e besimit islam, megjithëqë kujdes më të madh i kushton çështjes së Kuranit, si shpallje e Zotit xh. sh. e sjellë përmes Xhibrilit, melekut më f isnik, e komunikuar në gjuhën e kulluar arabe. Kjo sepse idhujtarët arabë kërkonin ndonjë mrekulli tjetër prej Muhamedit a.s., pse derisa askush prej gjuhëtarëve më të njohur nuk mundi t’i bëjë konkurrencë, ata nga inati e xhelozia nuk deshën ta besojnë dhe u përpoqën ta quajnë vepër të djallit, por në fund të kaptinës Kurani vë në pah, se cili është qëllimi i djallit, kujt mund t’i afrohet ai, dhe kush shërbehet me ato gënjeshtra të tij, siç janë falltorët etj.
Në këtë kaptinë përshkruhen tregime rreth jetës dhe veprimtarisë së shtatë pejgamberëve. Së pari bëhet fjalë rreth pejgamberit Musa dhe kundërshtarit të tij faraonit, dialogut që zhvillohet ndërmjet tyre, mrekullive të Musait dhe përfundimit të zullumqarëve.
Edhe tregimi për Ibrahimin përshkruhet shumë gjerësisht, kurse për Nuhun, Hudin, Salihin, Lutin dhe Shuajbin bëhet një vështrim më i shkurtër. Para fundit i jepen disa këshilla Muhamedit a.s., e në fund përshkruhen sjelljet e poetëve injorantë dhe të poetëve besimtarë.
Quhet: “Suretu Esh Shuaraë” - kaptina e poetëve, sepse Allahu shpjegon për veset e poetëve të asaj kohe, por që Muhamedi a.s. nuk i takonte atij grupi, nuk ishte poet, por i dërguar i të madhit Zot.



26. SURETUSH-SHUARAË


Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëbërësit të madh!


  1. Ta, Sin, Mim.

  2. Këto janë ajete të librit (të Kuranit) të qartë!

  3. A mos do ta vrasësh ti veten (Muhamed) pse ata nuk bëhen besimtarë?!

  4. Sikur të duam Ne do të zbritnim një argument (mrekulli) nga qielli mbi ata, e qafat e tyre do t’i rrinin përulur atij.

  5. Atyre nuk iu vjen asnjë këshillë e re nga i Gjithëmëshirshmi, e që ata mos t’ia kthejnë shpinën.

  6. Vërtet, ata përgënjeshtruan, por atyre do t’u vijë dënimi i asaj me të cilën talleshin.

  7. A nuk e shikuan ata tokën, se sa shumë lloje bimësh të dobishme bëmë të mbijnë në të?

  8. Vërtet, në këto ka fakte (të forta), por megjithatë shumica e tyre nuk qenë besimtarë.

  9. E s’ka dyshim se Zoti yt është Ai i Gjithëfuqishmi (t’i ndëshkojë), po edhe Mëshiruesi i madh.

  10. (Përkujto) Kur Zoti yt e thirri Musain: “Të shkosh tek ai popull zullumqar!

  11. Tek populli i faraonit, a nuk janë duke iu frikësuar (dënimit)?”

  12. Ai (Musai) tha: “Zoti im, kam frikë se do të më trajtojnë si gënjeshtar,

  13. dhe do të më shtrëngohet kraharori (shpirti) im, dhe nuk do të më lëshohet gjuha ime (të flas rrjedhshëm), prandaj dërgoje (bëje pejgamber) Harunin.

  14. Madje unë kam një faj ndaj tyre, e kam frikë se do të më vrasin (për hakmarrje)!”

  15. Ai (Allahu) tha: “Kurrsesi (nuk do të vrasin), po shkoni ju të dy me argumentet Tona. Ne jemi me ju Vështrues tuaj (ju dëgjojmë e ju ndihmojmë).

  16. Shkoni dhe faraonit thuani: “Ne jemi të dërguar nga Zoti i të gjitha botëve,

  17. t’i lejosh Beni Israilët të vijnë me ne!”

  18. Ai (faraoni) tha: “A nuk të rritëm ty si fëmijë në mesin tonë, ku i kalove disa vjet të jetës sate.

  19. Dhe ti e bëre atë punën tënde që e bëre, pra ti je mohues (i të mirave që t’i bëmë).

  20. (Musai) Tha: “E bëra atë, atëherë kur isha i pavetëdijshëm.

  21. Prandaj edhe ika prej jush kur u frikësova nga ju, e Zoti im më dhuroi urtësi dhe më bëri nga të dërguarit.

  22. Më përmend atë të mirë që ma bëre mua, e ti i robërove Beni Israilët!”[258]

  23. [258] Shkronjat e përmendura në fillim të disa kaptinave janë shenjë e mrekullisë së Kuranit, që është i përbërë prej shkronjave të tilla. Ka mendime se janë fshehtësi e pazbuluar, se janë betime të Allahut etj.
    Thëniet e Kuranit e nxjerrin në shesh të vërtetën dhe e mposhtin të kotën, pra janë të qarta.
    Muhamedit a.s. i thuhet të mos jetë aq shumë i preokupuar në shpirt, pse një pjesë e popullit të tij nuk don të besojë, sepse Zoti i do ato zemra që me vullnetin e tyre të lirë i besojnë Atij, e nuk i do ato koka, që me dhunë i përulen Atij, megjithëqë një detyrim të tillë do të mund ta bëjë kur do të dëshirojë.
    Fuqia e Zotit është e manifestuar në çdo lloj krijese, siç janë edhe llojet e ndryshme të bimëve, por jobesimtarët nuk duan ta vështrojnë atë fuqi, prandaj edhe nuk i pranojnë këshillat, që iu vinë kohë pas kohe. Këtë rrugë të gabuar të tyre do ta përjetojnë keq dhe le të mos mendojnë, se Zoti nuk ka fuqi t’i dënojë menjëherë. Ai ka fuqi të pakufishme, por është Mëshirues i madh për ata që pendohen.
    Faraoni i kohës se Musait e quante veten zot, bënte zullum të madh, prandaj Musai dërgohet për t’ia tërhequr vërejtjen për rrezikun që e pret. Musai u frikësua, se do ta quajnë gënjeshtar, e prej hidhërimit nuk do të mund ta përmbajë veten, nuk do të mund të zhvillojë dialog të mirë me ata, madje populli i faraonit, kibtët - egjiptasit e vjetër mendonin për Musain, se ai kishte faj, pse kishte vrarë njërin prej tyre, prandaj e luti Zotin, që ta shpallë edhe Harunin si pejgamber e të shkojë së bashku me të. Zoti i premtoi Musait, se nuk do ta vrasin, se Ai është me ta do t’i mbrojë. Kur i tregoi Musai faraonit, se Zoti e kishte dërguar pejgamber atij i erdhi shumë rëndë, përse Musai nuk e pranoi atë si zot, e i parashtroi disa pyetje Musait.


  24. (Faraoni) Tha: “E cili është ai zot i botëve (që ju dërgoi)!”

  25. Ai i tha: “Zoti i qiejve dhe i tokës dhe ç’ka ndërmjet tyre, nëse bindeni!”

  26. Ai (faraoni) atyre që ishin përreth iu tha: “A nuk e dëgjoni?!...”

  27. Ai (Musai) tha: “Zoti juaj dhe i prindërve tuaj të parë!”

  28. (Faraoni) Tha: “Vërtet, i dërguari juaj që iu është dërguar juve, me siguri është i çmendur!”

  29. (Musai) Tha: “Zot i lindjes dhe i perëndimit dhe ç’ka ndërmjet tyre, po qe se kuptoni!”

  30. (Faraoni) Tha: “Nëse ti beson zot tjetër pos meje do të gjendesh në mesin e të burgosurve!”

  31. (Musai) Tha: “A edhe nëse të sjell ndonjë argument të qartë!”

  32. Ai tha: “Sille pra, nëse thua të vërtetën?”

  33. Atëherë (Musai) e hodhi shkopin e vet, i cili u shndërrua në gjarpër të vërtetë.

  34. Nxori dorën prej xhepit, kur ja, ajo në sy të shikuesve flakëronte nga bardhësia.

  35. (Faraoni) Parisë që e rrethonin iu tha: “Vërtet, ky qenka magjistar shumë i aftë,

  36. që me magjinë e vet dëshiron t’ju dëbojë nga toka juaj! E ç’më propozoni mua?”

  37. (Paria) Shtyje atë dhe vëllain e tij (çështjen e tyre) për më vonë, e ti dërgo nëpër qytete tubues,

  38. që t’i sjellin të gjithë magjistarët e dijshëm këtu.

  39. Dhe magjistarët u tubuan në kohën e ditës së caktuar.

  40. Edhe popullit iu tha: “Ejani e tubohuni,

  41. kështu që t'i përkrahim magjistarët, nëse ata triumfojnë".

  42. E kur erdhën magjistarët i thanë faraonit: “A do të ketë shpërblim për ne, nëse dalim ngadhënjimtarë?”

  43. Ai tha: “Po, madje ju atëherë do të jeni prej më të afërmve!”

  44. Musai iu tha atyre: “Hidheni atë që keni për ta hedhur!”

  45. E ata i hodhën litarët dhe shkopinjtë e tyre duke thënë: “Për hir të madhërisë së faraonit, ne me siguri do të jemi ngadhënjyes!”

  46. Atëherë edhe Musai e hodhi shkopin e vet, i cili menjëherë gëlltiste gjithë çka kishin improvizuar ata.

  47. Atëherë magjistarët ranë në sexhde (u përulën),

  48. e thanë: “Ne i besuam Zotit të botëve,

  49. Zotit të Musait e të Harunit!”

  50. Ai (faraoni) tha: “I besuat atij, para se t’ju lejoja unë?!” S’ka dyshim, se ai (Musai) është prijësi juaj, që ua mësoi juve magjinë, e keni për ta marrë vesh më vonë. Unë do t'ua shkurtoj (do t’ua prej) duart dhe këmbët tuaja të anës së kundërt (kithi) dhe që të gjithëve do t’ju gozhdoj”.

  51. Ata (magjistarët) thanë: “S’ka rëndësi, ne i kthehemi Zotit tonë.

  52. Meqë ne jemi besimtarët e parë shpresojmë, se Zoti ynë do të na i falë mëkatet tona!"[259]

  53. [259] Faraoni i pezmatuar ndaj fakteve që i sjell Musai rreth Zotit ju thotë të pranishmëve, se ky i dërguar është i çmendur, e më në fund i kërcënohet se do ta burgosë, e burgu i faraonit ishte i njohur për tortura të mundimshme, se njeriu më parë do të pranonte të vritej, se sa të pranonte atë burg. Musai i tha faraonit, se do të dokumentojë veten, që është i dërguar prej Zotit dhe i paraqiti dy mrekullitë, shkopin dhe dorën. Kur i pa faraoni ato dy mrekulli u frikësua, se masa do t’i besojë, prandaj e quajti magjistar të rafinuar. Ndihma e Zotit ishte me Musain, prandaj ia mbushi mendjen faraonit, që të tubojë sa më shumë magjistarë e popull, ashtu që mrekullitë e Musait t’i shohë një masë e madhe, do të triumfojë e vërteta, kurse faraoni do të dështojë. Mjeshtëritë e magjistareve një herë e mashtruan masën, por kur filloi të veprojë mrekullia e Zotit në duar të Musait magjistarët, të cilët e dinin se çfarë është magjia e çfarë është e vërteta nga Zoti, pa një pa dy i besuan Zotit publikisht para asaj mase, nuk çanë kokën pse iu kërcënua aq ashpër faraoni, kurse tubimi përfundoi me disfatë të faraonit.

  54. Ne e urdhëruam (përmes shpalljes) Musain: “Të udhëtosh natën me robërit e Mi dhe se ju do të ndiqeni (prej faraonit)”.

  55. E faraoni dërgoi nëpër qytete për të tubuar njerëz,

  56. (duke iu thënë se) ata janë një grup i vogël (të cilët ikën me Musain).

  57. Dhe se me të vërtetë ata na kanë zemëruar (dhe ikën pa lejen tonë),

  58. e me të vërtetë, ne duhet të jemi syçelë.

  59. Dhe Ne (iu mbushëm mendjen e) i nxorëm prej kopshteve e burimeve,

  60. prej pasurisë në depo dhe prej vendbanimeve të bukura.

  61. Ja ashtu, Ne ua bëmë atë trashëgim Beni Israilëve.

  62. E ata (të faraonit) i arritën (Beni Israilët) në kohën e lindjes së diellit.

  63. Dhe kur u panë të dy grupet shokët e Musait thanë: “Me siguri na zunë!”

  64. Ai (Musai) tha: “Kurrsesi, me mua është Zoti im, Ai do të më udhëzojë”.

  65. Ndërsa Ne Musait i thamë: “Me shkopin tënd bjeri detit”. Deti u nda dhe çdo pjesë u bë si kodër e madhe.

  66. E Ne i afruam atje të tjerët (ata të faraonit).

  67. Dhe Ne e shpëtuam Musain dhe të gjithë ata që ishin me të.

  68. Kurse të tjerët i përmbytëm në ujë.

  69. Vërtet, në këtë (ngjarje) ka fakte, por megjithatë shumica nuk besuan.

  70. Nuk ka dyshim, se Zoti yt është i Plotfuqishëm dhe Mëshirues i madh.[260]

  71. [260] Faraoni, pas disfatës në atë tubim me magjistarët filloi ndëshkime të ashpra kundër popullit Beni Israil. Prandaj pas një kohe Zoti e urdhëroi Musain, që me besimtarët e vet të iki natën nga Egjipti. Kur dëgjoi faraoni për ikjen e tyre çoi e thirri njerëz, që t’u vihen prapa, t’i zënë dhe t’i ndëshkojnë. U vunë prapa tyre dhe në kohën kur lindte dielli i zunë. Beni Israilët u frikësuan, pse detin e kishin para, kurse armikun në numër shumë të madh prapa, por Musai i bindur në ndihmën e Zotit i trimëroi, se Zoti do t’i mbrojë. Në atë çast Zoti e urdhëroi Musain t’i bjerë me shkop detit. Ai i ra në dymbëdhjetë vende, dhe u hapën dymbëdhjetë rrugë nëpër të cilat kaluan Beni Israilët, që ishin me Musain, e uji i detit qëndroi i ndarë si të ishin kodra. Edhe faraoni me popullin e vet u fut nëpër ato rrugë, por uji u lëshua dhe i përmbyti që të gjithë.

  72. Lexoju (nga ajo që të shpallëm ty Muhamed) atyre ngjarjen e Ibrahimit,

  73. kur i tha babait të vet dhe popullit të vet: “Çfarë jeni duke adhuruar?”

  74. Ata i thanë: “Adhurojmë idhuj, vazhdimisht iu jemi besnikë atyre!”

  75. Ai i tha: “A ju dëgjojnë ata juve kur iu luteni,

  76. apo mos iu sjellin juve dobi apo dëm?!”

  77. Ata thanë: “Jo, por kështu i gjetëm, se bënin edhe prindërit tanë!”

  78. Ai tha: “A po shihni se ç’po adhuroni,

  79. ju dhe prindërit tuaj të mëparshëm?

  80. Në të vërtetë, ata (që adhuroni ju) janë armiq të mi, përveç Zotit të botëve (nëse përveç idhujve adhuroni edhe Atë),

  81. (përveç) Atij që më krijoi, Ai më udhëzon mua,

  82. dhe Atij që më ushqen dhe më jep të pi,

  83. dhe kur sëmurem Ai më shëron.

  84. (përveç) Atij që më bën të vdes e mandej më ngjall,

  85. e tek i Cili kam shpresë, se do të m’i fal mëkatet e mia në Ditën e Gjykimit.

  86. Zoti im, më dhuro mua urtësi dhe më bashko me të mirët!

  87. Më bëj përkujtim të mirë ndër ata që vijnë pas!

  88. Më bëj prej trashëguesve të xhenetit të begatshëm,

  89. dhe fale babain tim, se ai vërtet ishte nga ata të humburit!

  90. E mos më turpëro në Ditën kur do të ringjallen,

  91. Ditën kur nuk bën dobi, as pasuria, as fëmijët,

  92. (bën dobi) vetëm kush i paraqitet Zotit me zemër të shëndoshë!”

  93. E xheneti iu afrohet atyre, që ishin të devotshëm.

  94. Ndërsa xhehenemi iu paraqitet atyre, që ishin të humbur.

  95. Dhe atyre u thuhet: “Ku janë ata, që i adhuronit ju,

  96. pos Allahut? Ata, a mund t’ju ndihmojnë juve o vetes?”

  97. E ata (idhujt) dhe adhuruesit e tyre, njëri mbi tjetrin hidhen në të,

  98. dhe e gjithë ushtria (ithtarët) e djallit.

  99. E duke u grindur mes vete në të ata thonë:

  100. “Për Allahun, njëmend ne kemi qenë krejtësisht të humbur,

  101. kur juve (idhujt) iu kemi barazuar me Zotin e botëve.

  102. Neve nuk na humbi kush tjetër vetëm se kriminelët (prijësit).

  103. E tashti për ne nuk ka ndonjë ndihmës (ndërmjetësues).

  104. Nuk ka as ndonjë mik të sinqertë.

  105. E sikur të mund të kthehemi (në Dunja) edhe një herë, do të bëheshim besimtarë.”

  106. Në këtë (që u përmend) ka argumente të bindshme, po shumica e tyre nuk besuan.

  107. Është e vërtetë se Zoti yt është i Gjithëfuqishmi, Mëshiruesi i madh.[261]

  108. [261] Në fillim të kësaj sureje u përmend brengosja e Muhamedit a.s. për popullin e vet, i cili nuk besonte, u përmend edhe sprova e Musait, që të njoftohej Muhamedi me problemet me të cilat u ballafaquan edhe pejgamberët e tjerë para tij, por pikëllimi i Ibrahimit është edhe më i madh, sepse do të duhet ta shohë babain dhe popullin e vet në zjarr, e të mos ketë mundësi tjetër për t’i shpëtuar pos lutjes. Këto dhe tregimet e tjera për pejgamberët kishin si qëllim lehtësimin e brengosjeve të Muhamedit a.s. Përmes lutjes së Ibrahimit drejtuar Zotit xh. sh. shihet sinqeriteti i tij i mbështetur vetëm në Allahun. Edhe pse është njëri prej pejgamberëve të zgjedhur ai me lutje i drejtohet Zotit, që t’ia falë gabimin, ta bashkojë me të mirët dhe ta bëjë përkujtim të pavdekshëm me vepra të mira, të cilat do të shërbejnë si shembull për të tjerët, që do të vijnë pas tij. Shihet respekti i tij ndaj babait të vet, edhe pse ai nuk ishte në rrugën e drejtë. Njeriu duhet t’i përkujtojë këto veti të bukura të Ibrahimit për çfarëdo rasti qoftë dhe të përpiqet të shkojë gjurmëve të tij, pse sikur të mos ishin me një rëndësi shumë të madhe, Zoti nuk do të na i përkujtonte përmes fjalës së vet.

  109. Edhe populli i Nuhut i përgënjeshtroi të dërguarit.

  110. Kur vëllai i tyre (nga gjaku) Nuhu iu tha: “A nuk jeni kah frikësoheni?

  111. Unë jam për ju pejgamber besnik.

  112. Kini frikë (dënimin e) Allahut e më dëgjoni mua.

  113. Unë për këtë nuk kërkoj prej jush ndonjë shpërblim, shpërblimi për mua është vetëm prej Zotit të botëve.

  114. Pra (edhe një herë Ju them) frikësohuni prej Allahut, e më dëgjoni mua!

  115. Ata thanë: “E si të besojmë ty, kur ty të besojnë më të ultit?”

  116. Ai tha: “Unë nuk di se ç’punuan ata (që juve iu thoni të ulët)”.

  117. Përgjegjësia e tyre, nëse kuptoni është vetëm para Zotit tim.

  118. E unë nuk do t’i përzë besimtarët.

  119. Unë nuk jam tjetër, por vetëm sa t’u tërheq vërejtjen haptas.

  120. Ata i thanë: “O Nuh! Nëse nuk heq dorë (nga ajo që mëson) do të gurëzohesh (do të vritesh me gurë)”.

  121. Ai tha: “O Zoti im, populli im më pandeh gënjeshtar.

  122. Pra Ti me drejtësinë tënde gjyko ndërmjet meje dhe atyre, dhe më shpëto mua dhe besimtarët, që janë me mua!"

  123. Prandaj Ne e shpëtuam atë dhe të gjithë ata që ishin me të në anijen e mbushur plot.

  124. Mandej i mbytëm në ujë ata që mbetën pas tyre.

  125. Edhe në këtë (ngjarje) ka argumente, po shumica e tyre nuk ishin besimtarë.

  126. S’ka dyshim se Zoti yt është i Plotfuqishmi, Mëshiruesi i madh.

  127. Edhe populli Ad nuk i besoi të dërguarit.

  128. Kur vëllai i tyre Hudi iu tha: “A nuk frikësoheni?”

  129. Unë për ju jam i dërguar besnik.

  130. Prandaj keni frikë (dënimin e) Allahut dhe më dëgjoni mua.

  131. Unë nuk kërkoj për këtë ndonjë shpërblim prej jush, shpërblimi është vetëm prej Zotit të botëve.

  132. A në çdo bregore ngreni ndonjë shtëpi (ndërtesë) sa për lojë?

  133. Dhe a i ndërtoni pallatet e fortifikuara, që të jeni përgjithmonë?

  134. E kur rrëmbeni, rrëmbeni mizorisht.

  135. Pra, kini frikë Allahun dhe më dëgjoni mua!

  136. Kini frikë Atë, që ju pajisi me çka e dinit vet.

  137. Ju pajisi me mjete gjallërimi e me djem,

  138. me kopshte e me burime uji.

  139. Vërtet, unë i frikësohem dënimit tuaj në një ditë të madhe.

  140. Ata i thanë: “Për ne është krejt njësoj, si na këshillove, si nuk na këshillove!”

  141. Kjo (që na këshillon ti) nuk është tjetër vetëm se traditë (mitesh) e popujve të lashtë,

  142. se ne nuk kemi për t’u dënuar.

  143. Dhe ashtu ata e trajtuan atë (Hudin) gënjeshtar, e Ne atëherë i shkatërruam. Edhe ky është një fakt, po shumica e tyre nuk besuan.

  144. Vërtet, Zoti yt është i Plotfuqishmi, Mëshiruesi i madh.

  145. Edhe fisi Themud nuk i besoi të dërguarit.

  146. Kur vëllai i tyre Salihu iu tha: “A nuk frikësoheni?”

  147. Unë për ju jam i dërguar besnik.

  148. Prandaj kini frikë (dënimin e) e Allahut dhe mua më dëgjoni!”

  149. Unë nuk kërkoj për këtë ndonjë shpërblim prej jush, shpërblimi im është vetëm prej Zotit të botëve.

  150. A jeni të sigurt, se do të mbeteni në këtë që jeni (përgjithmonë),

  151. në kopshte e në burime,

  152. edhe në të mbjella, e me hurma me frutet e tyre të freskët?

  153. Dhe ju me mjeshtëri po ndërtoni shtëpi nëpër kodra shkëmbore.

  154. Pra, kini frikë Allahun e më dëgjoni mua.

  155. E mos shkoni pas atyre që janë të pafrenuar (që e teprojnë me vepra të këqija),

  156. të cilët në tokë bëjnë shkatërrime, nuk bëjnë mirë.

  157. Ata i thanë: “Ti je vetëm i magjepsur.

  158. Ti nuk je tjetër vetëm se njeri sikurse edhe ne, e nëse thua të vërtetën, sille pra ndonjë argument!”

  159. Ai tha: “Ja, kjo është deveja, kjo do të pijë (ujë) në një ditë të caktuar, kurse ju në një ditë tjetër (jo në të njëjtën ditë).

  160. Dhe kësaj të mos i bëni ndonjë të keqe, se do t’ju godasë dënimi i ditës së madhe!”

  161. Po ata e therën atë, madje u penduan (nga frika).

  162. Por ata i zuri ai dënimi i premtuar. Edhe në këtë ka argument, por shumica e tyre nuk u bënë besimtarë.

  163. Vërtet Zoti yt është i Plotfuqishmi, Mëshiruesi i madh.[262]

  164. [262] Edhe pse tregimet për pejgamberët duken sikur përsëriten, në të vërtetë ata nuk janë përsëritje, por në secilin rast tregimin duhet kundruar nga një këndvështrim i veçantë për ta kuptuar përse sillet ai tregim. Kur është fjala për tregimin e popullit të Nuhut, në këtë rast përfitojmë bindjen se paria, njerëzit e pozitës, vështirë pranojnë këshillat njerëzore, pse tërë shpresën e kanë të lidhur për këtë jetë, prandaj nuk duan të mendojnë, se do të përgjigjen para Zotit për shfrenimet e tyre. Edhe ata sikundër edhe paria kurejshite kërkuan, që Nuhu t’i largojë njerëzit, që ishin të një shtrese më të ulët e që ishin besimtarë, por Nuhu si edhe Muhamedi a.s. më vonë, nuk e pranoi një gjë të tillë. Te populli i Hudit, te Adi ishte karakteristikë e tyre mendjemadhësia, dominimi mbi të tjerët, vrazhdësia në sjellje, prandaj edhe dënimi iu vjen po i atij rangu, sepse në një mënyrë shumë të tmerrshme i rrëmben një furtunë e ftohët, i ngre në ajër, e pastaj i lëshon me kokë për tokë.
    Te populli i Salihut, te Themudi, ishte dominante lakmia për kënaqësitë e jetës, si për ngrënie, dëfrime, shtëpi të bukura etj. Edhe dënimi kundër tyre ishte ushtima e një tërmeti, i cili i gurëzoi edhe prej së larti, prej atyre pallateve të ndërtuara nëpër kodra dhe i lëshoi toka.


  165. Populli i Lutit të dërguarit i konsideroi gënjeshtarë.

  166. Kur vëllai i tyre Luti iu tha: “A nuk i frikësoheni (Allahut)?”

  167. Unë jam i dërguari i juaj, jam i besueshëm!

  168. Pra, kini frikë (dënimin) Allahun dhe më dëgjoni mua!

  169. Unë nuk kërkoj për këtë ndonjë shpërblim prej jush, shpërblimi im është te Zoti i botëve.

  170. (Të mjerët ju) A shkoni pas meshkujve të kësaj bote.

  171. E gratë tuaja i lini anash, të cilat Zoti juaj i krijoi për ju! Por ju jeni një popull, që kalon çdo kufi!"

  172. Ata i thanë: “O Lut, nëse nuk pushon (nga kjo që na thua), me siguri do të jesh i dëbuar prej nesh!”

  173. Ai tha: “Unë jam kundër veprimit tuaj!

  174. Zoti im, më shpëto mua dhe familjen time nga ajo që bëjnë ata!”

  175. Ne e shpëtuam atë dhe tërë familjen e tij,

  176. përpos një plake (gruas së tij) që mbeti me ata (në dënim).

  177. E më pas i zhdukëm ata të tjerët.

  178. E Ne u lëshuam atyre një shi të jashtëzakonshëm (gurë nga qielli), e sa i keq ishte ai shi për ata të cilëve iu pat tërhequr vërejtja.

  179. Edhe në këtë kishte argument (për të mbledhur mend), po shumica e tyre nuk qenë besimtarë.

  180. E Zoti yt, pa dyshim është Ai i Plotfuqishmi, Mëshiruesi i madh.

  181. Edhe populli i Ejkës të dërguarit i konsideronin gënjeshtarë.

  182. Kur Shuajbi atyre iu tha: “A nuk ruheni?”

  183. Unë jam i dërguar te ju, jam i besueshëm!

  184. Pra kini frikë (dënimin nga) Allahun dhe më dëgjoni mua!

  185. Unë nuk kërkoj për këtë ndonjë shpërblim prej jush, shpërblimi im është prej Zotit të botëve!

  186. Plotësoni matjen, e mos u bëni prej atyre që lënë mangut!

  187. Dhe matni me peshore (kandar) të saktë (precize).

  188. Dhe mos lini mangut sendet e njerëzve, e mos bëni shkatërrime në tokë.

  189. Frikësohuni Atij që ju krijoi juve dhe breznitë e para.

  190. Ata i thanë: “S’ka dyshim se ty të ka zënë magjia!

  191. Ti nuk je tjetër por njeri si edhe ne, dhe ne nuk të konsiderojmë tjetër vetëm se gënjeshtar!

  192. E nëse je nga të vërtetit, atëherë lëshoje mbi ne një copë nga qielli (si dënim)!”

  193. Ai tha: “Zoti im e di më së miri për atë që ju veproni!”

  194. Dhe ata e përgënjeshtruan atë, prandaj i goditi dënimi i hijes. Vërtet, ai ishte dënimi i një dite të llahtarshme.

  195. Edhe në këtë (ngjarje) ka argumente, por shumica e tyre nuk u bënë besimtarë.

  196. E Zoti yt, pa dyshim është Ai i Plotfuqishmi, Mëshiruesi i madh.[263]

  197. [263] Përmes këtyre tregimeve për pejgamberët, që u përmendën në këtë kaptinë, duket qartë se të gjithë pejgamberët ishin të dërguar me të njëjtin qëllim, se thirrja e tyre ishte një, se ata ua treguan njerëzve qëllimin e të mirës së thirrjes së tyre, nuk kërkuan prej njerëzve kurrfarë shpërblimi.
    Veset e popullit të Lutit ishin më të shëmtuarat; ata çonin dashuri me meshkuj (bënin livata), gjë që nuk e bëjnë as shtazët, pra e merituan dënimin, e së bashku me ta edhe gruaja tradhtare e Lutit.
    Popullin e padëgjueshëm të Shuajbit e pat kapur një vapë shumë e madhe dhe e padurueshme. Zoti çon një re të madhe e të dendur, e kur hyjnë nën hijen e saj gjejnë freski dhe fillojnë ta thërrasin njëri-tjetrin e të tubohen nën atë hije, atëherë i kap zjarri dhe rrufeja që të gjithë, prandaj edhe i thuhet dënimi i hijes.


  198. E edhe ai (Kurani) është shpallje (zbritje) e Zotit të botëve.

  199. Atë e solli shpirti besnik (Xhibrili),

  200. (e solli) në zemrën tënde për të qenë ti prej atyre, që tërheqin vërejtjen (pejgamber),

  201. me gjuhë të kulluar arabe.

  202. Dhe se ai (Kurani) është i përmendur edhe në librat e mëparshëm.

  203. A nuk ishte për ata (për jobesimtarët mekas) argument, se atë e dinin dijetarët (ulemaja) e Beni Israilëve?

  204. E sikur t’ia shpallnim atë (Kuranin) ndonjë joarabi,

  205. e ai t’ua lexonte atyre, ata nuk do t’i besonin atij.

  206. Dhe kështu, Ne ua futëm atë (dyshimin) në zemrat kriminelëve,

  207. e ata nuk i besojnë atij (Kuranit), derisa ta shohin dënimin e dhembshëm,

  208. dhe t’u vijë befas, duke mos e hetuar.

  209. E atëherë të thonë: “A thua do të na jepet afat?”

  210. E si ata kërkojnë shpejtimin e dënimit tonë (kur i thanë pejgamberit silleni dënimin).

  211. Po më thuaj, se edhe nëse Ne iu japim të jetojnë vite me radhë,

  212. e pastaj t’u vijë atyre ajo me çka iu tërhiqet vërejtja,

  213. çka do t’u vlejë atyre ajo jetë që gëzuan?

  214. Ne nuk kemi ndëshkuar asnjë fshat (vendbanim), e ai të mos ketë pasur pejgamber.

  215. Ky është përkujtim (për përfundimin e punës së keqe). Ne nuk bëmë të padrejtë.[264]

  216. [264] Kurani është fjalë e Zotit e komunikuar Muhamedit a.s. përmes Xhibrilit, i shprehur në gjuhën e pastër arabe, në mënyrë që ta kuptojnë më lehtë. Dijetarët e Beni Israilëve e kanë ditur, se do të jetë edhe një shpallje për pejgamberin e fundit, sepse përmendej në librat e mëparshëm. Po edhe sikur t’ia bënim të mundshme ndonjë joarabi,- thotë Zoti, - t’ua lexonte kufarëve mekas në gjuhën e pastër arabe, e të dukej mrekullia e atij njeriu dhe e Kuranit; ata nga kokëfortësia e tyre nuk do të besonin deri sa ta shihnin me sy dënimin nga Zoti. Atëherë do të kërkojnë t’u jepet afat e të besojnë, e harrojnë se vetë ata i thonin pejgamberit na sill atë dënim me të cilin po na kërcënohesh.

  217. Atë (Kuranin) nuk e sollën djajtë (si ua sollën fallin fallxhorëve).

  218. Atyre as nuk u takon e as që kanë mundësi.

  219. Pse ata janë të penguar edhe për ta dëgjuar!

  220. Pra, përpos Allahut, mos lut zot tjetër e të bëhesh prej të dënuarve.

  221. Dhe tërhiqju vërejtjen farefisit tënd më të afërt.

  222. E të jesh i butë ndaj besimtarëve, që të pranuan ty.

  223. E nëse ata (jobesimtarët) të kundërshtojnë, ti thuaj: “Unë jam i pastër nga ajo që punoni ju”.

  224. Dhe mbështetu në të Plotfuqishmin, Mëshiruesin e madh,

  225. i Cili të sheh kur të ngrihesh në këmbë,

  226. (e të sheh) edhe lëvizjen tënde në mesin e atyre që falen.

  227. Në të vërtetë, Ai është Dëgjuesi i çdo gjëje, i Gjithëdijshmi.

  228. A t’ju tregoj unë se kujt i vijnë djajtë?

  229. Ata i vijnë çdo gënjeshtari e mëkatari,

  230. (u vijnë) dhe hedhin dëgjimin, shumica e tyre gënjejnë.

  231. E për sa u përket poetëve (që Muhamedi nuk është i tillë), ata i ndjekin të humburit (nga e vërteta).

  232. A nuk e sheh, se ata hidhen në çdo anë (sa lavdërojnë, sa përqeshin).

  233. Dhe ata janë që flasin atë çka nuk punojnë.

  234. Me përjashtim të atyre që besuan, që bënë vepra të mira, që e përmendën shumë Allahun dhe që u mbrojtën, pasi atyre iu bë e padrejtë. E ata që bënë zullum do ta kuptojnë se ç’përfundimi i shkojnë (ç’dënim të ashpër, ose ç’vendi në xhehenem do t’i nënshtrohen).[265]

[265] Kurani nuk është i tillë, që mund t’i afrohen djajtë, sepse ai është dritë, udhërrëfyes, mrekulli e madhe, kurse djajtë janë shkatërrimtarë e të humbur. Ai është i mbrojtur, sepse qiejt janë përplot engjëj dhe Xhibrili është sigurues i tij, ndërsa djajtë janë të ndjekur prej qiejve, prandaj as që mund të dëgjojnë asnjë shkronjë. Pejgamberi a.s. urdhërohet t’i thërrasë të afërmit, edhe pse ndër ta kishte mjaft kundërshtarë të rreptë, e Zoti i garanton, se Ai është me të, edhe kur është i vetmuar, edhe kur është në grup, me xhemat.
Djajtë u sjellin fallxhorëve gënjeshtra, me të cilat i mashtrojnë njerëzit mendjelehtë. Poetët janë të pavendosur, e lavdërojnë atë që më parë e kanë përqeshur, madhërojnë atë që më parë e kanë nënçmuar, pra nuk zgjedhin rrugë të drejtë, pos atyre poetëve që ishin besimtarë dhe iu kundërviheshin me poezinë e tyre armiqve, ata ishin të lavdishëm.
Me ndihmën e Zotit, përfundoi përkthimi dhe komentimi i kësaj kaptine. Lavdëruar qoftë Allahu!


27. SURETUN - NEML

E zbritur në Meke, pas sures Shuara, ajete 93


Kaptina para kësaj “Esh Shuaraë” dhe ajo pas kësaj “El Kasas” janë mbarështruar në Mus-haf sipas radhës së shpalljes së tyre.
Përveç çështjeve themelore të besimit islam, të cilat zakonisht i parashtrojnë të gjitha kaptinat e shpallura në Meke, me qëllim largimin e atij populli prej besimit të idhujve, në këtë kaptinë flitet edhe për mrekullinë e Kuranit, i cili iu shpall Muhamedit a.s. dhe i cili do të shërbejë si argument triumfal i bazave të besimit të drejtë deri në fund të jetës në këtë botë.
Me një përmbledhje më të shkurtër, por me disa elemente të reja rrëfehen tregimet për Musain, për Salihun dhe për Lutin, ndërsa më gjerësisht i bëhet një përshkrim tregimit rreth Davudit dhe birit të tij Sulejmanit.
Kur flitet rreth jetës dhe veprimtarisë së Sulejmanit si pejgamber dhe si sundimtar aludohet në të gjithë njerëzit me autoritet, me famë, me pushtet, se si do të duhet ta shfrytëzojnë një pozicion të tillë, si mjet për përhapjen e rrugës së drejtë, për aplikimin e mësimeve të Zotit aty ku është e mundur. Për këtë qëllim është parashtruar çështja e mbretëreshës së Jemenit, e Belkises dhe ndërmarrja e Sulejmanit ndaj një populli me besim të gabuar.
Kaptina quhet: “Suretun Nemli” - kaptina e buburrecave, e thneglave, sepse në këtë përmendet buburreci, i cili ua tërheq vërejtjen të tjerëve që të largohen prej rrugës e të mos i shkelë ushtria e Sulejmanit.



27. SURETUN - NEML


Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëbërësit të madh!


  1. Ta, Sin. Këto janë ajete të Kuranit dhe të librit të kuptueshëm.

  2. Janë udhërrëfyes dhe përgëzim për besimtarët,

  3. të cilët e falin namazin dhe e japin zeqatin dhe mu ata janë të bindur ndaj botës tjetër.

  4. E atyre, që nuk besojnë botën e ardhme Ne ua kemi hijeshuar veprat ndaj dhe ata bredhin.

  5. Të tillët janë ata, që iu takon dënimi më i rëndë dhe mu ata do të jenë më të dëshpëruarit në botën tjetër.

  6. E s’ka dyshim, se ti (Muhamed) e pranon Kuranin nga i Urti, i Gjithëdijshmi.

  7. (Përkujto) Kur Musai i tha familjes së vet: “Unë e pashë një zjarr, e nga ai do t’ju sjell ndonjë lajm ose do t’ju sjell një urë të ndezur, që të ngroheni".

  8. E kur arriti tek ai u thirr: “I bekuar është ai në zjarr dhe ata përreth tij. I veçuar në madhëri është Allahu, Zot i botëve!

  9. O Musa, në të vërtetë Unë jam Allahu, i Plotfuqishmi, i Urti.

  10. E ti hidhe shkopin tënd! E kur e pa atë që lëvizte si të ishte gjarpër ai (nga frika) ktheu prapa duke mos pasur më kujdes. (I thamë) O Musa! Mos u frikëso, se pranë meje të dërguarit nuk frikësohen!

  11. Përpos kush (nuk është i dërguar) bën mëkat (ai frikësohet), e që të keqen pastaj e zëvendëson me të mirën, atëherë s’ka dyshim, se Unë jam që fal shumë dhe jam Mëshirues i madh.

  12. Fute dorën tënde në xhepin tënd, e ajo do të dalë e bardhë pa kurrfarë të keqe, e këto janë ndër nëntë argumentet për të (vajtur) te faraoni dhe populli i tij, se me të vërtetë ata janë popull i prishur.

  13. E kur iu erdhën argumentet Tona të qarta, ata thanë: “Kjo pa dyshim është magji!”

  14. Dhe edhe pse bindshëm të besueshëm në to (se ishin nga Zoti) i mohuan në mënyrë të padrejtë e me mendjemadhësi, pra shikoje se çfarë ishte fundi i shkatërrimtarëve.[266]

  15. [266] Kurani është udhërrëfyes për të gjithë ata, që me vëmendje i përcjellin domethëniet e tij, që besojnë bindshëm, se është shpallje e Zotit, që besimit, imanit të tyre i bashkojnë edhe veprat e mira, pse janë të bindur se do të dalin para Zotit në botën tjetër dhe do të shpërblehen për to. Vetëm një bindje e plotë ndaj botës tjetër, forcon moralin për përballimin e vështirësive në kryerjen e detyrave dhe të veprave të mira.
    Para se të fillohet me tregimin e mrekullive të Musait përmendet mrekullia e Muhamedit, që është Kurani i shpallur prej Zotit.
    Musai ishte duke u kthyer prej Medjenit për në Egjipt te nëna e te vëllai. Ishte natë e errët dhe e ftohtë, e kishte humbur rrugën, e gruan ia kishin kapur dhimbjet e lindjes. Kur shkoi te ai zjarri që vërejti, nuk gjeti zjarr, por gjeti një dru të gjelbër në të cilin sa rritej flaka, aq i shtohej gjelbërimi. U thirr prej Zotit, u njoftua me mrekullitë, të cilat do t’i paraqesë para faraonit.


  16. Ne i patëm dhënë Davudit dhe Sulejmanit dituri, e ata të dy thanë: “I falënderohemi vetëm Allahut, që na dalloi (me të mira) mbi shumë robër të Tij besimtarë".

  17. E Sulejmani e trashëgoi Davudin dhe tha: “O njerëz, ne kuptojmë gjuhën e shpendëve e na është dhuruar nga gjithçka, e vërtet ky është shpërblim i qartë”.

  18. E Sulejmanit i ishte tubuar ushtria e vet, që përbëhej nga exhinët, nga njerëzit dhe nga shpendët dhe ata mbanin rendin.

  19. Deri atëherë kur arritën mbi luginën e buburrecave, një buburrec tha: “O ju buburreca, hyni në vendet tuaja që të mos ju copëtojë Sulejmani dhe ushtria e tij duke mos ju vërejtur”.

  20. E ai (Sulejmani) buzëqeshi i gëzuar prej fjalës së tij dhe tha: “Zoti im, më mundëso që t’i falënderoj të mirat e Tua, që m'i dhurove mua dhe prindërve të mi dhe që të bëj vepra të mira që Ti i pëlqen, e me mëshirën Tënde më fut në mesin e robërve Tuaj të mirë!"

  21. Dhe vështroi shpendët e tha: “Ç’është që nuk e shoh pupëzën? Jo, ajo nuk qenka këtu!”

  22. Unë do ta dënoj atë me një dënim të ashpër, ose do ta ther, ose ka për të më sjellë ndonjë argument të fortë (si arsyetim).

  23. Ajo nuk zgjati shumë e tha: “Unë kuptova atë që ti nuk je i njohur dhe të erdha nga Sebei me një lajm të sigurt”.

  24. Në të vërtetë unë gjeta një grua, që po i sundonte ata (popullin e Sebe-it) dhe asaj i ishte dhënë çdo send, e ajo kishte një fron të madh.

  25. Madje takova atë dhe popullin e saj, se adhurojnë diellin e jo Allahun, po djalli ua kishte hijeshuar atë veprim të tyre dhe i kishte shmangur prej rrugës së drejtë, prandaj ata nuk gjejnë udhëzim.

  26. (i kishte shmangur) Për të mos adhuruar Allahun, që nxjerr në shesh (e di) të fshehtën në qiej e në tokë, dhe që e di atë që fshihni dhe atë që publikoni.

  27. Allahu është një, nuk ka të adhuruar të vërtetë pos Tij, Zot i Arshit të madh.

  28. Ai (Sulejmani) tha: “Do të shohim, se a e thua të vërtetën apo je nga gënjeshtarët!”

  29. Shko me këtë letrën time e hidhjau atyre, largohu (pak) nga ata dhe përgjo se çka bisedojnë!”

  30. Ajo (gruaja - Belkisa) tha: “O ju pari, mua më ka arritur një letër madhështore!”

  31. (e lexova) Kjo është prej Sulejmanit (mandej e hapi, kur qe, në të) “Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëbërësit!” (Bismil-lahir-Rrahmanir-Rrahim!)

  32. (në vazhdim shkruan) “Mos u mbani me të madh kundër meje, po të më vini të dorëzuar (dhe besimtarë)!"

  33. Ajo tha: “O ju pari, më sugjeroni në këtë çështje timen, se unë nuk do të vendos asgjë derisa edhe ju të jepni pëlqim!”[267]

  34. [267] Davudi dhe Sulejmani, babë e djalë ishin, edhe pejgamberë, edhe mbretër njëri pas tjetrit. Prej të gjithë djemve të tjerë të Davudit, pejgamber ishte vetëm Sulejmani, prandaj edhe thuhet, se e trashëgoi, por nuk është fjala për trashëgim në pasuri.
    Nën sundimin e Sulejmanit ishin përveç njerëzve, edhe xhinët, edhe shpendët, se ai e kuptonte edhe të folurit e shpendëve, edhe të të gjitha gjallesave. Duke kaluar mbi luginën e buburrecave në Sham (Siri) dëgjoi një bubrrec, se si i komandon të tjerët, që të largohen e të mos i shkelë ushtria e Sulejmanit. Kjo mrekulli nuk ia rriti mendjen Sulejmanit, por pas falënderimit që i bëri Zotit, e luti ta udhëzojë për në vepra të mira dhe ta mëshirojë. Pasi kaloi luginën e buburrecave dhe zbriti në një vend pa ujë ushtria kërkoi prej tij t’i gjejë ujë e ai kërkoi pupëzën, pse ajo i udhëzonte për të gjetur ujë. Mirëpo ajo nuk ishte aty në mesin e shpendëve të tjerë, që ishin me Sulejmanin. Pas pak erdhi pupëza dhe i tregoi se kishte qenë në Jemen, në qytetin Sebe dhe i tregoi se atje ishte një mbretëreshë me emrin Belkisa; ajo dhe populli i saj adhurojnë diellin, se ajo ka një rezidencë të bukur, se zotëron të gjitha ato, që i takojnë një sundimtari.
    Sulejmani shkroi një letër në të cilën së pari shkroi Bismilahin e pastaj kërkoi edhe dorëzimin e tyre. Letrën ia jep pupëzës dhe ajo shkon atje dhe për dritare, kur Belkisa ishte fjetur ia lëshon letrën në gjoksin e saj. Kur u zgjua, e gjeti letrën, pa se në të është Bismilahi, e kuptoi se dërguesi është i rëndësishëm, prandaj e thërret parinë për konsultim.


  35. Ata (paria) i thanë: “Ne jemi të fuqishëm dhe jemi luftëtarë të rreptë, por puna qëndron te ti, e ti mendo se çka do të na urdhërosh!”

  36. Ajo tha: “Kur sunduesit e pushtojnë ndonjë vend; ata e rrënojnë atë e parinë më të zgjedhur të atij vendi e nënshtrojnë. Kështu veprojnë ata!”

  37. Po unë do t’u dërgoj atyre një dhuratë (të madhe), e do të shoh se çka do të na sjellin të dërguarit (me dhuratë).

  38. E kur i erdhi ajo Sulejmanit, ai tha: “A me pasuri më ndihmoni mua? E atë që Allahu ma ka dhënë mua është shumë më e dobishme nga ajo që iu ka dhënë juve! Por ju krenoheni me dhuratat tuaja!”

  39. Kthehu tek ata (i tha kryesuesit të të deleguarve), se për Zotin ne do t’u vijmë atyre me një ushtri, së cilës ata nuk do të mund t'i bëjnë ballë dhe do t'i dëbojmë prej aty të nënshtruar e të poshtëruar!

  40. Ai (Sulejmani) tha: “O ju pari, cili prej jush do të më sjell fronin e saj, para se të vijnë ata të dorëzuar?”

  41. Njëri prej xhinëve të vrazhdë (Ifriti) tha: “Unë do ta sjell ty atë para se të ngrihesh nga vendi yt, unë për të kam fuqi dhe jam i sigurt!”

  42. E ai i cili kishte dituri nga libri tha: “Unë ta sjell atë ty sa çel e mshel sytë (këtij i tha sille)!” E kur e pa atë (fron) të vendosur pranë tij (Sulejmani) tha: “Kjo është dhuntia e Zotit tim, që të më sprovojë mua se a do ta falënderoj, apo mos do ta përbuz. E kush falënderon, ai falënderon për të mirën e vet, e kush përbuz Zoti im (s’ka nevojë), është i Pasuri e Bujari!”

  43. Ai (Sulejmani) tha: “Ndryshojani asaj fronin, që ta provojmë se a po e njeh, apo është nga ata që nuk dinë ta njohin!”

  44. E kur erdhi ajo iu tha: “A është i këtillë froni yt?” Ajo tha: “Si të ishte vetë ai?!” (Sulejmani tha:) “Neve na është dhënë dituria përpara saj dhe ne ishim besimtarë para saj”.

  45. Pse atë (Belkisen) e kishte penguar (nga besimi i drejtë) ajo që adhuronte, pos Allahut, dhe ishte nga një popull jobesimtar.

  46. Asaj iu tha: “Hyn në pallat”, e kur e pa atë mendoi, se është një ujë i madh dhe i përvoli këmbët. Ai (Sulejmani) tha: “Ky është një pallat i lëmuar prej qelqi!” Ajo tha: “Zoti im, unë i kam bërë krim vetes, e tashti i dorëzohem (pranoj besimin) së bashku me Sulejmanin Allahut, Zotit të gjithësisë”.[268]

  47. [268] Paria e pushtetit të Belkisës, edhe pse thirret në fuqinë e vet luftarake vendimin ia beson mbretëreshës, por ajo iu tërheq vërejtjen për pasojat e luftës, që do të rrjedhin pas pushtimit. Ajo e di se ka punë me një njeri të madh, prandaj përpiqet t’i njohë edhe më mirë qëllimet dhe aftësitë e tij. Për këtë qëllim i dërgon një dhuratë shumë të çmueshme, por Sulejmani nuk e pranon atë, sepse nuk kishte nevojë, e në anën tjetër, kërkon që t’i dorëzohen. Pasi kthehen të ngarkuarit me dhuratën Sulejmani kërkon prej të pranishmëve të vet, që froni i Belkisës të bartet tek ai. Njëri nga exhinët i thotë, se do ta sjell shumë shpejt, por ai që Allahu i kishte dhënë dije ia solli sa çel e mshel sytë. Fronin e Belkisës ia ndryshon për ta provuar, por ajo ishte shumë e zgjuar edhe në atë moment, sikurse edhe në gjykimet e saj të para. Ajo u mashtrua vetëm kur hyri në pallatin e gdhendur nga qelqi e mendoi se hyri në ujë të grumbulluar, prandaj edhe i përvoli petkat nga këmbët, që të mos laget. Pas të gjitha atyre sprovave ajo e kuptoi fuqinë e Zotit, e cila paraqitej edhe në mrekullitë e Sulejmanit dhe pranoi rrugën e drejtë, besimin ndaj Zotit një, e Sulejmanin e pranoi të Dërguar të Tij.

  48. Ne ia dërguam Themudit vëllain e tyre (nga gjaku) Salihun (t’iu thotë): “Adhurojeni Allahun!” Kur ja, ata dy grupe që kundërshtoheshin.

  49. Ai (Salihu) tha: “O populli im, përse nguteni e kërkoni të keqen (dënimin) para të mirës, pse të mos i kërkoni falje Allahut, që të mëshiroheni?"

  50. Ata thanë: “Ne parandjejmë fatkeqësi me ty dhe me ata që janë me ty!” Ai tha: “Ndjellja e fatit tuaj është tek Allahu, por vetë ju jeni një popull që ngatërroheni!”

  51. E në qytet ishin nëntë veta, që bënin shkatërrime në tokë, e nuk përmirësonin.

  52. Ata që thanë: “Betohuni mes vete në Allahun, ta vrisni atë dhe familjen e tij natën, e pastaj të afërmve të tij t’u thoni: Ne nuk morëm pjesë në vrasjen e familjes së tij, dhe se ne jemi të drejtë (të vërtetë)”.

  53. Ata përgatitën një kurth e Ne përgatitëm një kurth duke mos e hetuar ata.

  54. Pra, vështro se çfarë ishte përfundimi i dredhisë së tyre. Në të vërtetë, Ne zhdukëm të gjithë ata dhe popullin e tyre.

  55. E këto janë shtëpitë e tyre të mbetura shkretë, për shkak të mizorisë së tyre. E nuk ka dyshim, se në këtë (rrënim) për një popull që kupton ka argument.

  56. Ne i shpëtuam ata që besuan dhe që ishin të matur (duke iu shmangur mëkatit).

  57. (Përkujto) Lutin kur ai popullit të vet i tha: “A bëni atë punë të shëmtuar, që edhe vetë ju e kuptoni (se është e keqe)?"

  58. A vërtet, ju nga epshi kontaktoni me meshkujt, i braktisni gratë tuaja? Ju jeni popull injorant (xhahil).

  59. Përgjigjja e popullit të tij, nuk qe tjetër vetëm se të thonë: “Dëbojeni familjen e Lutit nga vendi juaj, sepse ata janë njerëz që ruajnë pastërtinë!”

  60. E Ne e shpëtuam atë dhe familjen e tij, përveç gruas së tij, së cilës i caktuam të mbetet me të dënuarit.

  61. E kundër atyre lëshuam një shi (me gurë); i shëmtuar ishte ai shi për ata që iu ishte tërhequr vërejtja.

  62. Thuaj (o i dërguar): “E tërë lavdia i përket Allahut, e shpëtimi qoftë ndaj robërve të Tij, që Ai i zgjodhi (pejgamberët)! A më i mirë (për të besuar) është Allahu, apo ata që ia bëjnë shok?”

  63. A (mos janë më të mirë ata që i adhuroni), apo Ai që krijoi qiejt e tokën, që për ju lëshoi shi nga qielli, e Ne me të bëmë të lulëzojnë kopshte të bukura, që për ju ka qenë e pamundshme t’i bëni të mbijnë bimët në to? A mos ka ndonjë të adhuruar me meritë pos Allahut? Jo, por ata janë popull që shtrembërojnë (të vërtetën).

  64. A (mos janë më të mirë ata që i adhuroni), apo Ai që tokën e bëri vendqëndrim, e nëpër të bëri të rrjedhin lumenj, dhe asaj (tokës) i bëri (male) përforcuese, dhe në mes dy deteve bëri ndarje? A ka përveç Allahut të adhuruar tjetër të vërtetë? Jo, por shumica e tyre nuk e dinë.

  65. A (mos janë më të mirë ata që i adhuroni), apo është Ai që i përgjigjet nevojtarit (të mjerit) kur ai e thërret, duke ia larguar të keqen e juve ju bën mbizotërues të tokës? A ka të adhuruar të vërtetë tjetër pos Allahut? Jo, por ju shumë pak përkujtoni.

  66. A (mos janë më të mirë ata që i adhuroni) apo Ai që ju orienton në errësirat e tokës e të detit, dhe ai që pranë mëshirës së Tij (shiut), si përgëzim i lëshon erërat? Vallë, a ka të adhuruar të vërtetë pos Allahut? E lartë është madhëria e Tij nga çka i përshkruajnë shok.

  67. A (mos janë më të mirë ata që i adhuroni), apo Ai që fillon krijimin (e njeriut) e pastaj e përsërit atë (e ringjall pas vdekjes) dhe Ai që ju furnizon nga qielli e toka? A mos ka të adhuruar tjetër me meritë pos Allahut? Thuaj: “Sillni argumentet tuaja, nëse jeni të sinqertë!”

  68. Thuaj: “Askush veç Allahut, as në qiejt, as në tokë, nuk e di të fshehtën, as nuk e dinë se kur ringjallen!”

  69. Por dija e tyre arrihet në botën tjetër (kur të përjetojnë çka iu është premtuar). Ja, ata dyshojnë për këtë (për botën tjetër), bile janë të verbër ndaj saj.[269]

  70. [269] Një pjesë e vogël e popullit Themud i besuan Salihut, kurse shumica që mbeti në besimin e kotë, e kundërshtuan. I thonin Salihut sillna azabin prej Zotit, madje i thonin se ai dhe besimtarët e tij ishin shkaktarë të disa të këqijave që i goditnin. Disa djem të parisë kundërshtare përgatitën mbytjen e Salihut dhe të familjes së tij, u besatuan ta bëjnë këtë fshehtas dhe të mos tregojnë. Të gjitha ato dredhi të tyre dështuan, Allahu i shkatërroi, e vendbanimet e tyre mbetën të shkreta. Edhe populli i Lutit ishte shumë i pamoralshëm, e vesi i tyre e brente edhe më shumë, kur shihnin Lutin dhe rrethinën e tij, se ishin të ndershëm, prandaj për të qenë të gjithë njësoj të ndyrë donin ta përzënin Lutin. Edhe ai popull përjetoi atë që e meritoi.
    Për të mos i gjetur edhe të tjerët ndonjë fatkeqësi e tillë. Zoti tërheq vëmendjen e njeriut në disa fakte, të cilat japin të kuptosh për fuqinë e Tij të pakufishme dhe nga të cilat do të duhej bindur, se Ai është i vetmi Krijues i çdo sendi në gjithësi dhe se vetëm Atij duhet t’i drejtohemi me lutje e adhurime e askujt tjetër, sepse çdo send apo gjallesë është krijesë e Tij, e krijesa nuk mund ta zëvendësojë krijuesin e vet.


  71. Ndërsa ata që nuk besuan thanë: "A pasi të (vdesim) bëhemi dhe e pluhur ne edhe prindërit tanë, (a thua) do të ringjallemi?

  72. Kjo na është premtuar neve, edhe prindërve tanë më përpara, por kjo nuk është gjë tjetër veçse legjendë e të parëve!”

  73. Thuaj: “Udhëtoni nëpër tokë dhe shikoni se si ishte përfundimi i kundërshtarëve!”

  74. Po ti (Muhamed) mos u trazo për ta, e as mos e ngushto veten nga ato dredhi që bëjnë!

  75. E ata thonë: “Po qe se jeni të sigurt në ato që flitni, kur do të realizohet ai premtim (me dënim)?”

  76. Ti thuaj: “Tanimë iu është ngjeshur juve një pjesë e atij premtimi për të cilin po ju ngutet juve!”

  77. S’ka dyshim, se Zoti yt është shumë bamirës ndaj njerëzve, por shumica e tyre nuk e falënderojnë.

  78. E është e sigurt, se Zoti yt di çka fshehin zemrat e tyre dhe çka shfaqin haptazi.

  79. Nuk ka asgjë të fshehur në qiell e në tokë, e të mos jetë e shënuar në Librin e Saktë (Levhi Mahfudh).

  80. Vërtet, ky Kuran iu rrëfen Beni Israilëve të shumtën e asaj që ata ishin të përçarë.

  81. Dhe pa mëdyshje ai është udhërrëfyes e mëshirë për besimtarët.

  82. E Zoti yt, vërtet do të gjykojë mes tyre me drejtësinë e Tij, e Ai është i Plotfuqishmi e i Gjithëdijshmi.

  83. E ti pra mbështetu në Allahun, se me të vërtetë ti je në të drejtën e sigurt.

  84. Ti nuk mund t’i bësh të dëgjojnë të vdekurit, e as nuk mund ta bësh të shurdhëtin ta dëgjojë thirrjen, e sidomos kur ata ta kthejnë shpinën.

  85. E as që mund t’i largosh të verbrit nga humbja e tyre (zemrat e verbra), ti nuk mund ta bësh të dëgjojë ndonjë tjetër, vetëm atë që i beson argumentet Tona, e ata janë muslimanë.[270]

  86. [270] Mushrikët mekas ishin këmbëngulës në pamundshmërinë e ringjalljes pas vdekjes dhe nuk mendonin, se Ai, i cili solli këtë jetë duke mos qenë ata fare ka fuqi t’i rikthejë në jetë sërish. Për mosbesimin e tyre iu drejtohet kërcënimi, se do t’i gjejë edhe ata çka i gjeti jobesimtarët e mëparshëm. Muhamedi a.s. porositet, që të mos shqetësohet pse ata nuk besojnë, e as të mos ua vërë veshin intrigave të tyre, se Zoti është në mbrojtje të tij. Për pyetjen që i bënin, se kur do të jetë ndëshkimi kundër tyre Kurani thotë, se një pjesë e tij tashmë i ka goditur në luftën e Bedrit, e do t’ju godasë edhe më vonë, por Zoti është shumë Mëshirues e Bamirës, prandaj nuk ua ngut ndëshkimin, edhe pse bëjnë mëkate. Megjithatë Ai i di të gjitha të fshehtat, si në zemrat e njerëzve, ashtu edhe në gjithësi. Ithtarët e Librit do të duhej ta besonin Kuranin, që iu shpall Muhamedit a.s., e edhe Muhamedin a.s. të Dërguar të Zotit, pse Kurani ua sqaroi të vërtetën për mospajtimet e tyre rreth fesë, e veçanërisht rreth çështjes së Isait. Këtë të vërtetë të Kuranit do ta gjejnë pranë Zotit në Ditën e Kijametit, kur Ai do të gjykojë mes tyre për mospajtimet në këtë jetë. Me termat: të vdekur, të shurdhër, të verbër aludohet në ata njerëz, që nuk i studiojnë faktet që i parashtron Kurani, që nuk duan të dëgjojnë këshillat e bukura, që nuk marrin përvojë nga ngjarjet e popujve të mëparshëm, prandaj për ta nuk ka shpresë se do të gjejnë rrugën e vërtetë. Vetëm besimtarët dëgjojnë me vëmendje dhe përfitojnë nga mësimet e Kuranit.

  87. E kur kundër tyre do të bëhet fjala (e dënimit) realitet, Ne do t’ju nxjerrim një shtazë nga toka, që do t'ju flasë (ose do t'i lëndojë), sepse njerëzit nuk ishin të bindur në argumentet Tona.

  88. E ditën kur do të tubojmë prej secilit popull grupe nga ata, që i kanë mohuar argumentet tona, ata të vënë njëri pas tjetrit do të jenë të penguar.

  89. Derisa të arrijnë (në vendin e llogarisë), Ai iu thotë: “A ju i mohuat argumentet e Mia, duke mos i menduar dhe formuar dije për to? E çka vepronit ju ashtu (në Dunja)?”

  90. Dhe kundër tyre zbatohet vendimi (i dënimit), për shkak se bënë krim dhe ata nuk do të flasin.

  91. A nuk shohin ata, se Ne ua bëmë natën që të pushojnë, kurse ditën të ndritshme. Në këtë ka argument për një popull që beson.

  92. (përkujto) Ditën kur i fryhet Surit, e të tmerrohet kush është në tokë, përpos kë do Allahu (të mos frikësohet) dhe t’i vijnë Atij të gjithë të përulur.

  93. E i sheh kodrat e mendon, se ato janë të palëvizshme, ndërsa ato lëvizin si retë, (kjo është) mjeshtëri e Allahut që përsosi çdo send, e Ai është hollësisht i Njohur se çfarë punoni.

  94. Kush ka bërë vepër të mirë atij do t’i takojë (shpërblim) edhe më i mirë se ajo, dhe ata do të jenë të siguruar prej tmerrit të asaj dite.

  95. E kush do të paraqitet me punë të këqija (me besim të gabuar), ata do të hidhen të përmbysur me fytyrat e tyre në zjarr. (U thuhet) Ju nuk shpërbleheni me tjetër pos me atë që punuat.

  96. Unë jam urdhëruar ta adhuroj vetëm Zotin e këtij qyteti, të cilin Ai e bëri të shenjtë, se Atij i takon çdo send, dhe jam urdhëruar të jem prej besimtarëve të sinqertë,

  97. e, edhe ta lexoj Kuranin, e kush e pranon udhëzimin e tij, ai udhëzohet vetëm për të mirën e vet, e kush ka humbur ti thuaji: “Unë vetëm tërheq vërejtjen”.

  98. Dhe thuaj: “Falënderoj Allahun, e Ai do t’ua tregojë argumentet e veta dhe do t’i kuptoni ato atëherë (kur nuk u bën dobi). Zoti yt nuk është indiferent ndaj asaj që veproni ju”.[271]

[271] Kur do të jetë afër koha e ndëshkimit të atyre, që nuk besuan, dhe koha e Kijametit do të dalë një shtazë nga toka - “dabetul erdi”, e cila do t’u flasë njerëzve, do t’i mallkojë ata që nuk besuan argumentet e Zotit. Sipas hadithit, që e shënon imam Ahmedi në Musnedin e vet: Kijameti, Katastrofa e përgjithshme, nuk do të ndodhë para se të paralajmërohen dhjetë shenja... e në mesin e tyre e numëron edhe “dabetul erdin”... Po ashtu edhe Muslimi e shënon në Sahihun e vet me disa ndryshime në vetë citatin e hadithit. Në Ditën e Tubimit pas Ringjalljes do të tubohen në grupe të gjithë ata që nuk pranuan mësimet e Zotit, do të jenë të rrethuar dhe të shtrënguar e të shtyrë me rrëmbim drejt vendit, ku do të përgjigjen për veprat e bëra, do t’iu thuhet se i mohuat faktet e Allahut, duke mos i studiuar ato, dhe ata pa e folur asnjë fjalë i kap dënimi.
Kur do t’i fryhet surit, do të trishtohet nga frika çdo kush, përpos pejgamberëve, shehidëve dhe engjëjve, e pastaj të gjithë me respekt do t’i paraqiten Zotit. Ka mendime se surit (bririt) do t’i fryhet tri herë: një herë për frikësim, herën tjetër për shkatërrimin e çdo gjëje dhe për vdekjen e gjallesave, dhe herën e fundit për ringjallje.
Çdo vepër e mirë do të shpërblehet shumëfish. Vepra e keqe për të cilën flitet në këtë ajet është kufri, mosbesimi, e jo vepër e keqe e ndonjë besimtari, sepse ndëshkimi që përmendet për të: hudhjen në xhehenem me fytyra të përmbysura, e pësojnë vetëm idhujtarët, por jo edhe besimtarët mëkatarë. Në fund Pejgamberi a.s. urdhërohet të deklarohet haptazi për drejtimin e vet në besim, për detyrën që ka ndaj njerëzve dhe ta falënderojë Allahun për pozitën e lartë, të cilën ia dhuroi si mëshirë për mbarë botën. Me ndihmën e Zotit, përfundoi përkthimi dhe komentimi i kaptinës “En Neml”. I falënderuar je prej meje o i Madhërishëm!


28. SURETUL-KASAS

E zbritur në Meke, pas sures Neml, ajete: 88


Kjo kaptinë dhe dy para saj kanë një pajtueshmëri në programin e shpjegimit të shumë çështjeve, si dhe në qëllime; prandaj kjo sqaron më në detaje çështjet, që ishin më të përgjithësuara në dy kaptinat para kësaj, ose plotëson ndonjërën prej tyre.
Si më esenciale në këtë kaptinë parashtrohet ideja e arsyetimit, e mendjes së shëndoshë dhe përkundër saj, arroganca, mizoria e dominimi. Si bindje e kotë, por e dëmshme përshkruhet tregimi rreth faraonit, i cili në mënyrë jo njerëzore e shtypte popullin e Beni Israilve, ua mbyste burrat e ua linte gratë, e më në fund veten e konsideroi zot, dhe me ndihmën e ndihmësit të tij, përmes Hamanit përpiqej ta mashtrojë popullin, se do të arrijë në qiell e do ta kundërshtojë, nëse e gjen, Zotin e Musait.
Tregimi tjetër rreth të vërtetës e të kotës pasqyrohet si rrjedhim i pasurisë dhe i komoditetit, i cili nga mendjemadhësia tradhton rrugën e drejtë.
Në fillim përshkruhet qëndrimi mizor i faraonit, e më vonë lindja, rritja dhe pjekuria e Musait dhe përmes këtij tregimi kuptohet urtësia e Zotit, se si e frymëzoi nënën e frikësuar të Musait, që foshnjën ta hedhë në lumë, si e gjeti familja e faraonit dhe nuk e mbyti, si nuk pranoi gjirin e asnjë gruaje tjetër pos të nënës së vet, se si kur u rrit dhe u bë i pjekur rastësisht e mbyti atë egjiptasin, si iku në Medjen dhe u martua me bijën e Shuajbit, e mandej u urdhërua të kthehet në Egjipt dhe ta kundërshtojë faraonin etj.
Nga fundi i kësaj kaptine jepen udhëzime për rrugën e mbarë, rrugën e besimit të drejtë, të cilën e praktikuan dhe e mësuan të gjithë të dërguarit e Zotit xh. sh.
Quhet: “El Kasas “ - tregimi, sepse me detaje Zoti na e përshkruan tregimin për Musain prej lindjes së tij e deri kur i jepet shpallja, e edhe shumë çudira të tjera, të cilat na japin të kuptojmë për ndihmën e Zotit ndaj të dashurve të vet.



28. SURETUL-KASAS


Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëbërësit të madh!


  1. Ta, Sin, Mim.

  2. Këto janë ajetet e librit (të Kuranit) të plotkuptueshëm.

  3. Po të lexojmë ty nga lajmi rreth Musait e faraonit, e që është e vërtetë për një popull që beson.

  4. Me të vërtetë, faraoni ka ngritur kokën lart në tokë, e popullin e saj e ka grupëzuar dhe një grup prej tyre e shtyp, ashtu që djemtë e tyre ua mbyt, e gratë e tyre ua lë të jetojnë. Vërtet, ai ishte prej më shkatërrimtarëve.

  5. E Ne duam t’i lartësojmë ata që u shtypën në tokë, t’i bëjmë udhëheqës dhe t’i bëjmë trashëgues.

  6. Dhe atyre t’u japim pushtet në tokë, e faraonit, Hamanit dhe ushtrisë së këtyre dyve t’ua tregojmë atë që i ruheshin (ia kishin frikën).

  7. Ne e frymëzuam nënën e Musait: t’i japë atij gji, e kur të kesh frikë për të, atëherë hidhe atë në lumë, e mos u frikëso, as mos u pikëllo, se Ne do ta kthejmë ty atë dhe do ta bëjmë atë nga të dërguarit.

  8. E atë e gjeti familja e faraonit, ashtu që në fund ai t’iu bëhet atyre armik e dëshpërim. Vërtet, faraoni, Hamani dhe ushtria e tyre ishin kundërshtarë (gabonin me qëllim).

  9. E gruaja e faraonit tha: “Shpresë gëzimi për mua dhe për ty, mos e vritni atë, ndoshta do të na sjellë dobi ose do ta adoptojmë si fëmijë”. Pra ata nuk e dinin rrjedhimin.

  10. E zemrën e nënës së Musait e kaploi ankthi (kur kuptoi se ka rënë në duar të faraonit) dhe gati ta zbulojë atë (fëmijën), sikur të mos ia forconim Ne zemrën asaj, që të bëhet e bindur (në premtimin e Allahut).

  11. E ajo i tha motrës së tij: “Gjurmoje atë”, kurse ajo e shikonte atë prej së largu dhe ata nuk e hetonin (se ishte motra e tij që e përcjell).

  12. Ndërsa Ne ia patëm ndaluar atij më parë thithjen e gjirit, e ajo (motra e Musait) tha: “A doni t’ju tregoj për një familje, që do të kujdeset për të dhe që do të jenë të sinqertë ndaj tij?"

  13. Dhe ashtu e kthyem atë te nëna e vet, që ajo të jetë e kënaqur, e jo e pikëlluar dhe që ta kuptojë ajo, se premtimi i Allahut është i vërtetë e i sigurt, por shumica e tyre nuk e dinë.[272]

  14. [272] Shkronjat e ndara në fillim japin për të kuptuar, se ky libër i mrekullueshëm dhe i pashoq është i përbërë prej shkronjave të tilla. Përmes engjëllit Xhibril i lexohet Muhamedit a.s. tregimi rreth Musait e faraonit, në mënyrën më të vërtetë e më të sigurt, por për atë popull që e beson Kuranin. Faraoni i kohës së Musait ishte aq kryelartë, saqë e quante veten zot, e popullin e kishte ndarë në grupe, dhe atë të Beni Israilëve e shtypte pa masë, ua vriste meshkujt, e ua linte të gjalla femrat sa për shërbime. Mëshira e Zotit ishte ta ndihmojë atë popull të shtypur, e faraonit dhe ministrit të tij, Hamanit që ishin zullumqarë t’iu tregojë, se e ardhmja do të jetë në duar të atyre të shtypurve, gjë së cilës ia kishin frikë.
    Faraoni kishte urdhëruar të mbytet çdo fëmijë mashkull, që lind ndër Beni Israilët. Nënën e Musait e kishte frymëzuar Zoti, që për një kohë t’i japë ajo gji, e kur t’i kërcënohet rreziku për të, ta hedhë në lumë e të mos frikësohet, as të mos pikëllohet, se Zoti do ta ruajë atë, madje edhe do ta shpallë pejgamber. Lumi e barti, e çoi tek dera e faraonit dhe atë e gjeti familja e tij. Gruaja e faraonit, Asija u gëzua dhe kërkoi që të mos vritej, ta rrisnin dhe ta adoptojnë për fëmijë. Nëna e Musait gati u çmend kur kuptoi, se ai kishte rënë në duar të faraonit, por besimi në Zotin e përforcoi. Ajo i tha bijës së vet, motrës së Musait që të vështrojë prej së largu, të mos hetohet që po e përcjell se ç’po ndodh me të.
    Familja e faraonit u interesuan për një grua, që do t’i japë gji, por Musai si foshnjë nuk merrte gjirin e asnjë gruaje. Atëherë motra e Musait shfrytëzoi rastin dhe iu tha, se di për një grua që do të mund t’i jipte gji dhe se është e një familjeje të mirë e të ndershme. Ata çuan dhe e thirrën atë grua, në të vërtetë vetë nënën e Musait, por nuk e dinin se ajo ishte nënë e tij. Fuqia e Zotit bëri që ta shpëtojë fëmijën, ta gëzojë nënën e tij dhe t’i japë të kuptojë, se udhëzimi i Zotit është i vërtetë, i sigurt dhe i pathyeshëm. Për nënën e Musait thuhet, se e kishte emrin Juhaze, e për motrën Merjem ose Katime, apo Kulsum. Thuhet se faraoni dyshoi kur pa se foshnja po e thith gjirin e asaj gruaje, prandaj e pyeti: Si është puna që asnjë gji tjetër nuk pranoi e tëndin po? Ajo tha: Jam e tillë, që çdo fëmijë më thith mua, si duket e kam qumështin të mirë! Ia dhanë foshnjën ta mbajë në shtëpinë e vet dhe e shpërblyen me gjëra të çmueshme.


  15. E pasi ai (Musai) e arriti moshën madhore dhe u bë i pjekur, Ne i dhamë urtësi e dituri. Kështu Ne i shpërblejmë bamirësit.

  16. Dhe ai hyri në qytet në një kohë të pahetuar prej banorëve të tij, dhe në të gjeti dy veta, që po përlaheshin, njëri prej ithtarëve të tij e tjetri prej armiqve të tij, e ai i anës së tij i kërkoi ndihmë kundër armikut dhe Musai i ra me grusht e ai vdiq. Ai (Musai) tha: “Kjo është prej veprave të djallit, e s’ka dyshim, se ai është armik i hapët që shpie në humbje”.

  17. Ai tha: “Zoti im, unë e ngarkova veten e Ti më fal mua!” Dhe Ai ia fali, se Ai është Shumëfalës, Mëshirues i madh.

  18. Ai tha: “Zoti im, për shkak të mirave që m’i dhurove mua kurrë nuk do të vihem në ndihmë të kriminelëve”.

  19. Dhe (Musai) mbeti i frikësuar në qytet e duke pritur (se çka po i ndodh), kur ja, ai që i kishte kërkuar ndihmë dje, e thirri sërish (në ndihmë), e Musai i tha: “Vërtet ti qenke ngatërrestar i njohur!”

  20. E kur deshi ta rrëmbejë atë që ishte armik i të dyve ai tha: “A do të më vrasësh mua, siç e mbyte dje njeriun, ti nuk do tjetër, vetëm se të bëhesh arrogant në tokë, e nuk dëshiron të jesh nga përmirësuesit!”

  21. Dhe erdhi një njeri, që ngutej nga ana më e largët e qytetit e tha: "O Musa, parësia është duke biseduar për të vrarë ty, pra ti dil (ik), unë jam këshillues yti”.

  22. E ai doli prej aty i frikësuar e duke pritur (se ç’po ndodh) dhe tha: “O Zoti im, më shpëto prej popullit zullumqar”.

  23. Dhe kur u drejtua nga Medjeni tha: “Shpresoj që Zoti im të më orientojë rrugës së drejtë”.

  24. E kur arriti ujin e Medjenit aty gjeti një grumbull njerëzish, që po i jepnin bagëtisë ujë, e pak më larg prej tyre vërejti dy gra, që po i ndalnin (kafshët e tyre) e iu tha: “E si është puna e juve të dyjave?” Ato që të dyja i thanë: “Ne nuk iu japim ujë, deri sa të largohen barinjtë, kurse babai ynë është shumë i vjetër!"

  25. Atëherë ai iu dha ujë (kafshëve) të tyre, pastaj u largua anash nën një hije e tha: “O Zoti im, unë kam nevojë për çkado që të më japësh prej mirësive!”

  26. E njëra prej tyre erdhi tek ai, ecte e turpërueshme, e tha: “Babai im të thërret që të paguajë ty shpërblimin për atë që na u dhe (bagëtisë) ujë!” E kur shkoi (Musai) tek ai dhe ia tregoi atij ngjarjen ai tha: “Mos ki frikë, paske shpëtuar nga populli zullumqar!”

  27. Njëra prej atyre të dyjave tha: “O babai im, merre këtë në shërbim me pagë, pse më i miri i atij që do ta marrësh në shërbim është ai i fuqishmi e besniku!”

  28. Ai (Shuajbi) tha: Unë dëshiroj të martoj ty me njërën prej këtyre dy vajzave të mia, me kusht që të më shërbesh tetë vjet, e nëse i plotëson dhjetë ai është vullneti yt, e unë nuk dëshiroj të të rëndoj ty, e në dashtë Allahu, ti do të gjesh tek unë mirëkuptim!”

  29. Ai (Musai) tha: “Kjo le të mbetet mes meje e teje, e cilindo afat që do ta kryej nga këta të dy, nuk do të ketë përgjegjësi për mua. Për këtë që po themi Allahu është garant”.

  30. E kur Musai e kreu afatin dhe udhëtoi me familjen e vet, dhe vërejti nga ana e Turit një zjarr, e familjes së vet i tha: “Rrini këtu, unë kam vërejtur një zjarr, ndoshta do t’ju sjell nga ai ndonjë lajm ose ndonjë urë zjarri, që të ngroheni”.

  31. Dhe kur arriti tek ai (zjarr) nga ana e djathtë e luginës së atij vendi të bekuar me pemë u thirr: “O Musa, s’ka dyshim, se Unë jam Allahu, Zoti i botëve!”

  32. Dhe ti hidhe shkopin tënd! E kur e pa Musai, se po lëviz si të ishte gjarpër i shpejtë, ktheu të ikë e nuk vështroi prapa. O Musa, kthehu ku ishe e mos u frikëso, se me të vërtetë ti je i sigurt.

  33. Fute dorën në xhep, e ajo do të dalë e bardhë pa ndonjë të metë dhe shtrëngoje për vete krahun tënd kur të frikësohesh. Këto janë dy argumente nga Zoti yt për te faraoni dhe rrethi i tij, se me të vërtetë ata janë popull i prishur.

  34. Ai (Musai) tha: “O Zoti im, unë kam vrarë një njeri prej tyre, e frikësohem se do të më vrasin!”

  35. E vëllai im, Haruni, është më orator se unë, prandaj dërgoje atë me mua ndihmë, që t'i vërtetojë fjalët e mia. Unë kam frikë, se do të më shpallin gënjeshtar.

  36. (Allahu iu përgjigj) Tha: “Ne do ta forcojmë ty krahun me vëllain tënd dhe me argumentet Tona do t’ju japim pushtet juve të dyve, ashtu që ata të mos mund t’iu afrohen juve, prandaj ju të dy dhe ata që iu janë bindur juve jeni ngadhënjimtarë”.

  37. E kur Musai ua solli atyre argumentet Tona të qarta ata thanë: “Kjo nuk është tjetër vetëm se magji e trilluar dhe këtë nuk e kemi dëgjuar as ndër prindërit tanë të hershëm!”

  38. E Musai tha: “Zoti im e di më së miri për atë që iu erdhi me udhëzim prej Tij dhe kujt do t’i takojë përfundimi i mirë, se mizorët me siguri nuk do të kenë shpëtim”.[273]

  39. [273] Pasi u rrit Musai dhe Zoti e pajisi me dituri, e kuptoi se rruga e besimit të atij populli ishte e gabuar, por për qëndrimin e tij iu tërhoq vërejtja, prandaj nuk kishte guxim të dukej në qytet. Në një çast, i pahetuar, ai hyn në qytet dhe has në dy njerëz, që ishin ngatërruar ndërmjet tyre, njëri kibtij e tjetri beni israil dhe ky i fundit kërkon ndihmë prej Musait. Pa ndonjë qëllim të caktuar Musai e qëllon me grusht kibtin dhe ai vdes në vend. Musai pendohet shumë për atë rast dhe kërkon prej Zotit falje, sepse me anën e të mirave që ia dhuroi Zoti ai bëri gabim, por Zoti ia fali.
    Pas atij momenti Musai rri i fshehur, por zbulohet kur ditën tjetër i njëjti person nga Beni Israilët ngatërrohet me një tjetër dhe thërret për ndihmë Musain. Një besimtar e lajmëron Musain për konsultimet e parisë së shtetit të faraonit kundër tij dhe e këshillon të iki. Musai ikën nga Medjeni e në rrugë has në një pus ku barinjtë iu jepnin ujë kafshëve. Më larg, dy vajza mbanin mënjanuar kafshët e tyre, e prisnin të largohen barinjtë dhe pastaj t’iu jipnin ujë bagëtive të veta. Pusi ishte i mbuluar me një rrasë guri, që hiqej me vështirësi, por pasi i ati i tyre ishte i shtyrë në moshë ato duhej ta kryenin atë punë. Nga mëshira Musai i ndihmoi ato, e pastaj shkoi te një hije, ishte i lodhur, por edhe shumë i uritur, sepse kishte shtatë ditë, që nuk kishte pasur ç’të hajë, përveç barishteve, prandaj e luti Zotin ta ndihmojë. Merre me mend, njëri ndër më të zgjedhurit nga krijesat e Zotit është sprovuar deri në atë masë.
    Vajzat kthehen në shtëpi, i tregojnë të atit për ndihmën e një njeriu, e ai e dërgon njërën vajzë ta ftojë për shpërblim. Vajza e ndershme përpiqej t’i mbulojë pjesët e trupit. Por Musai ishte edhe më i ndershëm, e urdhëron vajzën të ecë prapa tij dhe t’i tregojë për rrugën.
    Kur arriti tek i zoti i shtëpisë, ai plak kishte qenë Shuajbi, e Musai i tregoi për rastin e vet dhe ai i tha, se kishte shpëtuar prej atij populli zullumqar. Shuajbi bisedoi me Musain për shërbim si bari dhe Musai pranoi. E martoi me njërën nga vajzat e veta. Si duket Musai qëndroi aty si bari dhjetë vjet, e pastaj e mësyu Egjiptin. Rrugës iu dha shpallja e parë, përmes Zotit u njoftua për dy mrekullitë dhe iu dha shenjë, se e vërteta do të shkëlqejë si dora e tij.


  40. E faraoni tha: “O ju pari, unë nuk njoh ndonjë zot tjetër për ju pos meje, prandaj ti, o Haman, m’i pjek (tullat) nga dheu e më ndërto një kullë të lartë, ndoshta do të arrij ta shoh zotin e Musait, sepse unë mendoj se vërtet ai është gënjeshtar”.

  41. Dhe ashtu ai dhe ushtria e tij u sollën në tokë me kryeneçësi ndaj të vërtetës dhe menduan, se nuk do të kthehen te Ne.

  42. Prandaj Ne e kapëm atë dhe ushtrinë e tij dhe e hodhëm në det, e shiko pra se si përfundojnë mizorët.

  43. Dhe ata i bëmë prijësa që thërrasin për në zjarr dhe në Ditën e Kijametit atyre nuk do t’iu ndihmohet.

  44. Edhe në këtë botë i kemi përcjellur ata me mallkim, kurse në Ditën e Kijametit ata janë të përbuzur.

  45. E pasi i shkatërruam popujt e mëparshëm, Ne Musait i dhamë librin, që është dritë për njerëz dhe udhëzim e mëshirë, që të marrin mësim.

  46. E ti nuk ishe në anën perëndimore (të vendit ku Allahu i foli Musait), kur Ne Musait ia besuam shpalljen (e bëmë pejgamber dhe e dërguam te faraoni), e ti as nuk ishe aty pranë.

  47. Por Ne krijuam popuj (mes Musait e teje Muhammed), e koha ka zgjatur (ndaj të dërguam ty). Dhe ti nuk banove në mesin e popullit të Medjenit e t'iu lexosh këtyre argumentet Tona (lajmin për Musain, për Shuajbin, për vajzat e tij), por Ne të dërguam (dhe të njoftuam).

  48. Dhe ti nuk ke qenë pranë Kodrës Tur, kur Ne e thirrëm (Musain), por (tregimi ynë) është mëshirë nga Zoti yt, për t’ia tërhequr vërejtjen një populli, që para teje nuk iu kishte ardhur ndonjë pejgamber, dhe ashtu ata të marrin mësim.

  49. Dhe të mos thonë, kur t’i godasë ndonjë e keqe e papritur, të cilën e kanë merituar vetë: “Zoti ynë, përse nuk na ke dërguar ndonjë pejgamber, që të pasonim argumentet e Tua e të bëheshim besimtarë!”

  50. E kur atyre iu erdhi e vërteta nga ana Jonë, ata thanë: "Përse nuk iu dha atij (Muhamedit), sikurse iu dha Musait (ndonjë mrekulli materiale)! Po a nuk e mohuan atë, që iu dha Musait më parë?” E thanë: “Dy magji që përmbajnë njëra-tjetrën. Dhe thanë: Çdonjërën prej tyre ne e mohojmë!”

  51. Thuaj: “Nëse është e vërtetë çka thoni, atëherë sillni një libër prej Allahut, që është edhe më udhëzues se këta të dy (Tevrati e Kurani), e ti përmbahem edhe unë atij?”

  52. E nëse ata nuk të përgjigjen ty, atëherë dije se ata ndjekin vetëm dëshirat e veta, e kush është më i humbur se ai, që duke mos pasur fakt prej Allahut ndjek epshin e vet? S’ka dyshim, se Allahu nuk e udhëzon popullin zullumqar.

  53. Ndërsa Ne ua dërguam pandërprerë atyre shpalljen, ashtu që të mendojnë.

  54. E atyre që Ne iu dhamë librin përpara këtij, disa prej tyre i besojnë këtij (Kuranit).

  55. Dhe kur iu lexohet atyre thonë: “Ne i kemi besuar atij, ajo është e vërtetë prej Zotit tonë, ne edhe para tij kemi qenë muslimanë!”

  56. Atyre iu jepet shpërblim i dyfishtë, për arsye se bënë durim, dhe ata të keqen e largojnë me të mirën, e nga ajo që Ne i furnizuam, ata japin.

  57. Dhe kur dëgjojnë ndonjë llomotitje marrëzie, i kthejnë shpinën dhe thonë: “Ne kemi veprat tona e ju tuajat, qofshit larg nesh, neve nuk na duhen injorantët!”

  58. Është e vërtetë, se ti nuk mund ta udhëzosh atë që do ti, por Allahu udhëzon kë të dojë dhe Ai është që di më së miri për të udhëzuarit.

  59. Ata thanë: “Nëse ne ndjekim rrugën e drejtë së bashku me ty, ne me të shpejtë do të jemi të dëbuar prej vendit tonë!” Po a nuk u siguruam Ne atyre një vend të shenjtë e të sigurt, që aty sillen frutat e çdo sendi si furnizim nga ana Jonë, po shumica e tyre nuk e dinë.[274]

  60. [274] Faraoni e dinte se Zoti i tij ishte Ai, që e krijoi atë dhe popullin e tij, por nuk donte të pranojë paaftësinë e vet, se do të vdesë dhe do të ringjallet e do të përgjigjet para Zotit Krijues, prandaj bëri aso lajthimesh gjoja, se do të arrinte në qiell e ta shohë se a ka zot tjetër. Atë dhe popullin e tij Zoti i dënoi në këtë jetë duke i mbytur në ujë, i mallkoi dhe i bëri këshillë të atyre, që ndjekin rrugën e tij për në xhehenem. Pas shkatërrimit të popujve të lashtë Musait i dërgoi Tevratin dhe thuhet se pas zbritjes së Tevratit, asnjë popull nuk është ndëshkuar me ndonjë dënim nga qielli, përveç banorëve të atij vendi, që u shndërruan në majmunë. Mirëpo, për shkak se ndërmjet kohës së Musait e të Muhamedit është një periudhë e gjatë njerëzit shumë sende i harruan, e shumë të tjera i ndryshuan, prandaj dërgimi i Isait pejgamber, e mandej i Muhamedit nja gjashtë shekuj pas tij ishte nevojë e domosdoshme, sidomos për arabët, të cilët nuk kishin pasur të dërguar për shumë kohë. Dërgimi i pejgamberëve është kundërargument ndaj atyre që nuk besuan, dhe deshën të arsyetohen, se nuk kanë ditur për rrugën e drejtë. Tregimet rreth ngjarjeve të popujve të lashtë, e posaçërisht i disa detajeve vërtetojnë, se Kurani është shpallje e Zotit e komunikuar Muhamedit a.s., përndryshe si do të mund t’i shpjegonte ato ndodhi me hollësi, kur dihet se nuk ishte i shkolluar, madje as të shkolluarit e tjerë nuk dinin asgjë për ato detaje. Dyfish të shpërblyer ishin ata që i besuan shpalljes së mëparshme, e kur u shpall Kurani, i besuan edhe atij.
    Për ajetin numër 56, shumica e komentatorëve janë të mendimit, se ka të bëjë me axhën e pejgamberit, me Ebu Talibin, por sipas rregullit të përgjithshëm, sipas së cilit çështjet duhen studiuar në bazë të kuptimit të përgjithshëm, e jo sipas shkakut, kuptohet se e tërë kompetenca për udhëzimin definitiv në rrugën e drejtë është e Allahut dhe e askujt tjetër, qoftë ai edhe pejgamber. Qabja me rrethina ishte vend i shenjtë dhe i sigurt, sepse në të nuk zhvillohej luftë, madje edhe pse ishte vend guror dhe jopjellor, aty silleshin fruta nga të gjitha vendet dhe prej të gjitha llojeve. Atë privilegj e gëzonin kufarët arabë edhe para Islamit, e do ta gëzonin edhe më shumë në Fenë Islame, por nga injoranca nuk pranuan rrugën e drejtë, e jo për ndonjë arsye tjetër.


  61. E sa vendbanime që përbuzën jetën e vet Ne i kemi shkatërruar, e ja, ato janë shtëpitë e tyre, që pas tyre ato pak kohë janë banuar prej ndokujt dhe Ne ishim trashëgues të tyre.

  62. Zoti yt nuk është i tillë, që të shkatërrojë venbanimet para se në kryeqendër të tyre të dërgojë Pejgamber, i cili do t’ua lexojë atyre argumentet Tona, dhe Ne nuk shkatërruam vendbanime, pos vetëm kur banorët e tyre ishin zullumqarë.

  63. Dhe çdo gjë, që iu është dhënë juve ështe kënaqësi dhe shije e kësaj bote, ndërsa ajo që është tek Allahu (thevabi) është shumë më e mirë dhe e përhershme, pra, a nuk mendoni?

  64. A është ai, të cilit Ne i kemi premtuar një premtim të mirë (për xhenet), sikurse ai të cilit i kemi dhënë kënaqësi të kësaj jete, kurse në Ditën e Kijametit ai do të jetë prej të dënuarve?

  65. (përkujto) Ditën kur i thërret ata e iu thotë: “Ku janë ata shokët e Mi, të cilët ju i pandehnit (si zota)?”

  66. E ata, të cilët e merituan fjalën (dënimin) thonë: “Zoti ynë, këta janë që ne i humbëm, i humbëm ata si humbën edhe vetë, ne para Teje tërhiqemi, se ata nuk na adhuruan neve!”

  67. Dhe iu thuhet: “Thirrni zotat tuaj”! Ata i thërrasin, por ata nuk iu përgjigjen dot, dhe shohin dënimin. E atëherë (do të dëshironin) sikur të kishin qenë në rrugën e drejtë (e të mos përjetonin dënimin).

  68. Dhe ditën kur (Allahu) i thërret ata e iu thotë: “Çfarë përgjigje iu keni dhënë të dërguarve?”

  69. Atë ditë atyre iu humbin faktet dhe ata nuk konsultohen ndërmjet vete.

  70. E për sa i përket atij që është penduar, që ka besuar dhe ka bërë vepra të mira; ai le të shpresojë, se është nga të shpëtuarit.

  71. Zoti yt krijon çka të dojë dhe zgjedh kë të dojë, atyre nuk iu takon zgjedhja. I pastër dhe i lartë është Allahu nga çka i përshkruajnë për shok.

  72. Dhe Zoti yt e di, se ç’fshehin zemrat e tyre dhe se ç’shfaqin haptazi.

  73. Ai është Allahu, nuk ka të adhuruar të vërtetë pos Tij, vetëm Atij i takon e tërë lavdia në këtë botë dhe në botën tjetër, dhe vetëm Atij i takon gjykimi, dhe tek Ai ktheheni.[275]

  74. [275] Me zhdukjen e popujve të mëparshëm mekasve iu tërhiqet vërejtja me vendet që tani kishin mbetur të shkretuara, duke mos banuar askush në to, përveç ndonjë kalimtari që përkohësisht ndalej në to. Ata patën përbuzur të mirat e Zotit, nuk i pranuan udhëzimet e pejgamberët, ashtu si bënin edhe mekasit me Pejgamberin tonë. Zoti nuk ndëshkoi asnjë popull pa ia dërguar një herë pejgamberin, pa ia treguar udhën e drejtë, e nëse edhe më tej e vazhdonin rrugën e gabuar, atëherë dënimi ishte masë e domosdoshme. Të mirat e kësaj bote, sado që të jenë të këndshme e të bukura, nuk kanë ndonjë peshë, sepse janë të përkohshme. Të mirat të cilat Zoti ua premtoi besimtarëve, e që është e sigurt, se do t’i gëzojnë, janë shumë më të vlefshme dhe janë të përjetshme, prandaj njerëzit e mençur duhet të mendojnë e të mos i vlerësojnë njësoj.
    Megjithëse disa njerëz iu prijnë punëve të këqia dhe si të tillë e kanë përgjegjësinë më të madhe, edhe për ata që i mashtruan, të mashtruarit nuk mund t'i shmangen përgjegjësisë, sepse çdokush duhet të angazhojë mendjen e vet për të gjetur të vërtetën, e jo duke i imituar të tjerët, duke i pasuar verbërisht.
    Në Ditën e Kijametit Zoti iu drejtohet njerëzve me thirrjen, se çfarë iu përgjigjën ata thirrjes së pejgamberëve, e atyre iu humb lidhja, saqë nuk mund të flasin asnjë fjalë.
    Mekasit thonin, se do ta pranonin pejgamber ndonjë njeri të madh e me famë të madhe, e jo jetimin. Zoti krijon çka të dojë, cakton pejgamber kë të dojë, Ai i di edhe qëllimet e tyre të fshehta, pra i Madhërishëm është Ai, i falënderuar për të mirat e kësaj dhe botës tjetër. Vetëm Ai është Zot. Ai vendos, tek Ai është e ardhmja!


  75. Thuaj: “Sikur Allahu ta bënte natën e përhershme (t’ua zgjaste) deri në Ditën e Kijametit, ç’mendoni, cili zot pos Allahut do t’ju sillte juve dritë? A nuk merrni vesh?”

  76. Thuaj: “Më tregoni, nëse Allahu ua bën ditën të vazhdueshme deri në Ditën e Kijametit, cili zot pos Allahut do t’ju sjellë natë, që të pushoni në të? A nuk e shihni (sa po gaboni)?”

  77. Po mëshira e Tij ua bëri juve natën dhe ditën për të pushuar në të, dhe për të përfituar nga begatitë e Tij, prandaj të jini mirënjohës!.

  78. Dhe ditën që i fton (Allahu) e thotë: “Ku janë ata që i menduat shokë të Mi?”

  79. Dhe Ne do të nxjerrim prej çdo populli dëshmitarë, e iu themi: “Sillni argumentin tuaj!” Atëherë do ta kuptojnë, se e drejta (për Zot) është vetëm e Allahut, dhe dështon çdo trillim i tyre.

  80. Karuni ishte nga populli i Musait dhe ai e shtypte atë popull, sepse Ne i patëm dhënë aq shumë pasuri saqë një grup i fuqishëm mezi bartnin çelësat e (pasurisë së) tij, e kur populli i vet i tha: “Mos u kreno aq fort, sepse Allahu nuk i do të shfrenuarit!”

  81. Dhe me atë që të ka dhënë Allahu, kërko (ta fitosh) botën tjetër, e mos lër mangut atë që të takon nga kjo botë, dhe bëj mirë ashtu siç të ka bërë Allahu ty, e mos bëj të këqija në tokë, se Allahu nuk i do çrregulluesit.

  82. Ai (Karuni) tha: “Më është dhënë vetëm në saje të dijes sime!” Po, a nuk e di ai, se Allahu shkatërroi para tij nga popujt e lashtë asish, që ishte edhe më i fuqishëm e më i pasur se ai, po mëkatarët kriminelë, as që do të pyeten për fajet e tyre (meqë Allahu e di).

  83. Ai (Karuni) doli para popullit të vet me stolinë e vet, e ata që kishin synim jetën e kësaj bote thanë: “Ah, të kishim pasur edhe ne, si i është dhënë Karunit, vërtet ai është fatbardhë!”

  84. E ata që ishin të zotët e diturisë thanë: “Të mjerët ju, shpërblimi i Allahut është shumë më i mirë për atë që besoi dhe bëri vepër të mirë, po atë nuk mund ta arrijë kush përveç të durueshmëve!”

  85. Po, Ne atë dhe pallatin e tij i fundosëm në tokë dhe veç Allahut nuk pati që ta mbrojë, e as vetë nuk pati mundësi të mbrohet.

  86. E ata që dje lakmuan të ishin në vendin e tij filluan të thonë: “A nuk e shihni, se Allahu me të vërtetë i jep begati e komoditet atij që do nga robërit e vet, e edhe ia mungon atë atij që do, e sikur Allahu të mos bënte mëshirë ndaj nesh, do të na fundoste në tokë edhe neve; sa habi, se si jobesimtarët nuk gjejnë shpëtim!”

  87. Atë vend të përjetshëm (xhenetin) ua kemi përcaktuar atyre, që nuk duan, as mendjemadhësi, e as ngatërresë në tokë, e përfundimi i këndshëm iu takon atyre, që i frikësohen Allahut.

  88. Kush sjell me vete punë të mirë, atij do t’i takojë shpërblimi edhe më i madh, ndërsa ai që paraqitet me punë të këqija do t’i jepet dënim vetëm aq sa e ka merituar.

  89. S’ka dyshim, se Ai që ta bëri obligim Kuranin, Ai do të kthejë ty aty nga erdhe. Thuaj: “Zoti im e di më mirë kush është që solli udhëzim të drejtë dhe kush është në humbje të sigurt”.

  90. Ti as nuk ke shpresuar, se do të shpallet ty libri, por kjo është mëshirë e Zotit tënd, prandaj ti kurrsesi të mos jesh ndihmëtar i jobesimtarëve.

  91. Dhe kurrsesi ata të mos shmangin ty nga ajetet e Allahut, meqë ato t’u kanë shpallur ty, dhe ti thirr te Zoti yt, e kurrsesi mos u bëj pasues i dëshirave të idhujtarëve.

  92. Veç Allahut mos adhuro ndonjë zot tjetër, s’ka të adhuruar të vërtetë veç Tij. Çdo send zhduket përveç Fytyrës së Tij (përveç Tij). Vetëm Atij i takon gjykimi dhe tek Ai do të ktheheni![276]

[276] Rregullimi i natës për të pushuar e ditës për të punuar është mirësi nga i madhi Zot, sepse edhe nëse mund të pushohet në ndonjë rast ditën, kurse të punohet natën ato janë raste të rralla, dhe nuk mund të jenë aq të përshtatshme. Për këtë të mirë duhet falënderuar vetëm Allahu. Karuni ishte nga të afërmit e Musait, si duket ishte nga ata të shtatëdhjetit, që shkuan me Musain në Tur, ishte një ndër më të aftit në leximin e Tevratit, por e tradhtoi besimin e drejtë, ia kishte zili Musait si pejgamber, e edhe Harunit si i parë, prandaj nuk falënderoi Zotin për atë pasuri aq të madhe që i dhuroi, por iu rrit mendja dhe i përbuzi të gjitha ato të mira. Atë dhe pasurinë e tij e lëshoi toka, ajo ishte masë ndëshkimore kundër mendjemadhësisë së tij. Besimtarët e sinqertë i patën thënë: Përpiqu e fitoje xhenetin me këto të mira, bëj mirë siç bëri Zoti ndaj teje, e ani, gëzoi edhe të mirat e kësaj jete që janë të lejuara, por ai përkundër këshillave, edhe më tej u tregua arrogant. Ata që i patën lakmi atij, u dëshpëruan kur panë shkatërrimin e tij dhe u bindën, se vetëm Zoti është Ai, i cili sipas urtësisë së vet, të cilën askush nuk mund ta kuptojë, i jep pasuri kujt të dojë dhe nuk i jep kujt të dojë, vetëm Ai e di pse. Ndodh që i jep, por jo për ta nderuar, ndodh që nuk i jep, por jo për ta nënçmuar, ajo është dëshirë dhe urtësi eTij. Vepër e mirë, e bukur është ajo, që kur e sheh i zoti në Ditën e Kijametit, i hijeshohet fytyra prej gëzimit, prandaj edhe quhet e bukur. Ajo është vepër që njeriu e bën vetë, ose dikush tjetër për të, f.v. sadaka për babën, nënën etj. Vepër e mirë është edhe qëllimi, orvatja për të, edhe nëse nuk realizohet, por kjo shpërblehet një për një, e jo shumëfish si ajo që kryhet. Në ajetin 85 mendohet, se Muhamedit a.s. i është premtuar qysh herët, se do të rikthehet prej Medinës në Meke. Pejgamberi a.s. porositet të mos Iëshojë pe në asnjë rregull të mësimeve kuranore, të mos bëjë kurrfarë kompromisi me jobesimtarët, e kjo vlen edhe për besimtarët, sepse e gjithë fuqia, madhëria i takon vetëm Allahut, që çdo send zhduket e Ai jo; Ai gjykon, tek Ai është fati i lumtur.
Me ndihmën e Zotit, përfundoi përkthimi dhe komentimi i kaptinës “El Kasas”. Falënderimi i takon vetëm Allahut!


29. SURETUL-ANKEBUT

E zbritur në Meke, pas sures Rum, ajete: 69


Besimtarët në Meke ishin edhe në numër pak, prandaj përjetonin sprova e mundime të papërshkruara prej idhujtarëve mekas. Kurani në fillim të kësaj kaptine vë në dukje, se sprovat janë ligje të Zotit gjatë jetës në këtë botë, e sidomos kur është fjala për besimin, për imanin. Përmenden edhe disa njerëz, që menduan se besimi është vetëm fjalë, e cila duhet thënë me gjuhë, e nëse vjen puna të sprovohet, të tillët e lëshojnë besimin për t'iu shpëtuar sprovave të kësaj jete dhe mendojnë se sprovat në këtë jetë janë shumë më të lehta, se azabi i xhehenemit.
Në këtë kaptinë përshkruhen disa vuajtje e sprova të pejgamberëve, që i përjetuan gjatë përpjekjeve të tyre për të vënë në zbatim urdhrin dhe porosinë e Zotit. Bëhet fjalë për përpjekjet e Nuhut gjatë nëntëqind e pesëdhjetë viteve duke thirrur atë popull në rrugën e drejtë. Megjithatë vetëm një numër i vogël iu përgjigjën thirrjes së Tij. Përmenden edhe argumentet bindëse, të cilat Ibrahimi, babai i pejgamberëve ia solli atij populli, e ata deshën ta vrasin ose ta djegin.
Në ajetet e kësaj kaptine sqarohet dhe vërtetohet, se Kurani është fjalë e Zotit, kurse Muhamedi a.s. është i Dërguar i Zotit.
Përmendet urtësia e të madhit Zot, që Muhamedi a.s. të mos jetë i shkolluar, të mos jetë që lexon libra, ose shkruan, ashtu që armiqtë të mos kenë mundësi ta vejnë në dyshim çështjen e Kuranit, se vërtet është fjalë, shpallje e Zotit, e jo e Muhamedit të pashkolluar.
Premtimi i sigurt prej Zotit të Madhërishëm, se do t’i ndihmojë ata që përpiqen për të vërtetën gjendet në fund të kësaj kaptine.
Quhet: “Suretul Ankebut” - Kaptina e Merimangës, sepse në një shembull zotat e trilluar krahasohen me fuqinë e shtëpisë, pëlhurës së merimangës.



29. SURETUL-ANKEBUT


Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëbërësit të madh!


  1. Elif, Lam, Mim.

  2. A menduan njerëzit të thonë: “Ne kemi besuar, e të mos vihen në sprovë?”

  3. Ne i sprovuam ata që ishin para tyre, ashtu që Allahu gjithsesi do t’i dallojë ata që e thanë të vërtetën e do t’i dallojë edhe gënjeshtarët.

  4. A mos menduan ata që bëjnë vepra të këqija (krime), se do të na shpëtojnë (t’i ikin dënimeve)? Sa i shëmtuar është gjykimi i tyre!

  5. E kush shpreson takimin (shpërblimin) e Allahut, s’ka dyshim se afati i Allahut do të vijë patjetër, e Ai është Dëgjuesi i çdo gjëje, i Gjithëdijshmi.

  6. E kush lufton (përpiqet për të mirë), ai bën luftë për vete, se Allahu vërtet nuk ka nevojë për askënd në tërë botën.

  7. Po ata që besuan dhe bënë vepra të mira, Ne me siguri do t’ua shlyejmë të këqijat, e do t’i shpërblejmë më së miri për atë që vepruan.

  8. Ne e kemi obliguar njeriun me punë të mira ndaj prindërve të vet, e nëse ata të dy përpiqen të shpiejnë ty, që të më pëshkruash Mua shok (zot tjetër) për çka ti nuk di asgjë, atëherë ti mos i respekto ata. Kthimi juaj është tek Unë, e Unë do t'ju njoftoj për atë që keni vepruar.

  9. E ata që besuan e bënë vepra të mira, ata do t’i radhisim ndër më të mirët.

  10. Ka disa njerëz që thonë: “Ne i kemi besuar Allahut, e kur goditet me ndonjë të keqe për shkak të (rrugës së) Allahut, ai sprovimin prej njerëzve e trajton si dënimin e Allahut (prej të cilit njerëzit ikin prej mosbesimit në besim), e nëse vjen ndonjë fitore prej Zotit tënd ata do të thonë: “Ne kemi qenë me ju!” Po a nuk është Allahu, që di më së miri për atë që është në zemrat e njerëzve?

  11. Allahu do t’i vërë në pah ata që besuan dhe do t’i vërë në thumb hipokritët.

  12. Ata që nuk besuan u thanë atyre që besuan: “Ejani në rrugën (në fenë) tonë, e ne po i bartim mëkatet tuaja (po qe se është mëkat rruga jonë). Po ata nuk do të bartin asgjë nga mëkatet e tyre, në të vërtetë ata janë gënjeshtarë.

  13. Ata patjetër do të bartin barrën e vet, e me atë të vetën edhe barrë të tjera, e në Ditën e Kijametit do të merren në përgjegjësi për atë që kanë trilluar.[277]

  14. [277] Është ligj i Zotit xh. sh., që njerëzit të sprovohen, pse përndryshe nuk do të dihej i sinqerti prej atij që nuk është i sinqertë. Kjo lloj sprove është në të mirë të njerëzve, sepse ata do t'i kuptojnë miqtë dhe armiqtë. Allahut nuk i nevojitet një sprovë e tillë. Ai i di të gjitha të fshehtat, i di qëndrimet dhe qëllimet e njerëzve dhe pa i sprovuar ata fare. Besimtarët duhet t'i njohin ligjet e Zotit dhe të jenë të qëndrueshëm, të fortë në çdo rast sprovimi, pse ata e besojnë shpërblimin, që i pret tek Allahu, dhe e dinë se çdo përpjekje e tyre është në të mirë të tyre, dhe mundi i tyre do të shpërblehet shumëfish. Urdhri i Zotit për sjellje të mirë ndaj prindërve buron nga arsyeja, se fëmijët nuk janë aq të prirur për respekt ndaj tyre, e Allahu i obligoi me atë që është kundër natyrës së tyre, ashtu që ai veprim të çmohet ibadet. Prindërit nuk duhen respektuar, nëse tentojnë të largojnë prej rrugës së drejtë. Ky ajet shpallet rreth Sad ibni Ebi Vekasit. Ai thotë: Isha respektues i denjë ndaj nënës, e kur pranova Fenë Islame më tha: Ose lëre atë fe, ose do të bëj grevë urie deri sa të vdes, e ti do të turpërohesh. Unë i thashë: Mos oj nënë, se unë nuk largohem kurrë prej asaj feje.- Ajo filloi grevën, qëndroi një ditë e një natë, e luta ta ndërprejë grevën, por ajo vazhdoi edhe një ditë e një natë tjetër, kur pashë ashtu i thashë: Oj nënë, ta dish, se edhe t’i kishe njëqind shpirtra e të dalin njëri pas tjetrit, unë kurrë nuk do të largohem prej kësaj feje, në daç ha, në daç mos ha!- Kur e pa qëndrimin tim filloi të hajë.
    Sprovimet prej njerëzve, sado që të jenë të rënda, nuk kanë peshën e dënimit të Zotit, prandaj ato nuk duhet të të largojnë prej fesë, siç duhet të largohesh prej besimit të kotë nga droja e dënimit nga Allahu.
    Kufarët iu thonin besimtarëve, ejani në fenë tonë. Nëse me këtë bëni mëkat, ne do ta bartim mëkatin tuaj për këtë, ata ishin gënjeshtarë. Por në Ditën e Kijametit ata vërtet do të bartin mëkatet e veta, sepse mashtruan njerëz dhe i futën në rrugë të gabuar; do të bartin edhe mëkate të tjera.


  15. Ne e dërguam Nuhun te populli i vet, e ai kaloi ndër ata një mijë pa pesëdhjetë vjet, e ata meqë ishin mizorë i përfshiu vërshimi.

  16. Ndërsa atë vetë dhe të tjerët, që ishin në anije, i shpëtuam dhe Ne atë (ngjarje) e bëmë argument për tërë botën.

  17. Edhe Ibrahimin (e dërguam), kur ai popullit të vet i tha: “Adhurojeni Allahun dhe keni frikë prej Atij, se kjo, nëse e kuptoni, është shumë më mirë për ju.

  18. Ju në vend të Allahut jeni duke adhuruar vetëm idhuj, që i trilloni vetë si gënjeshtarë. S'ka dyshim, se ata që adhuroni në vend të Allahut, nuk zotërojnë furnizimin tuaj, pra kërkojeni furnizimin tek Allahu, adhurojeni Atë dhe shprehini falënderimin Atij, pse tek Ai do të ktheheni”.

  19. Po nëse ju përgënjeshtroni, edhe popuj para jush përgënjeshtruan, e të dërguarit nuk i takon tjetër pos komunikimi i kuptueshëm.

  20. A nuk e kanë vërejtur ata, se si Allahu nis krijimin, e pastaj e përsërit atë, e kjo është lehtë për Allahun.

  21. Thuaj: “Udhëtoni nëpër tokë e shikoni, se si filloi krijimi, pastaj Allahu e fillon krijesën tjetër (ringjalljen). Është e vërtetë se Allahu është i Plotfuqishëm për çdo send.

  22. Ai ndëshkon atë që do dhe mëshiron kë të dojë, dhe tek Ai do të silleni.

  23. Ju nuk keni mundësi ta bëni të paaftë (Zotin tuaj tju dënojë), as në tokë, e as në qiell, dhe përpos Allahut nuk keni, as mbrojtës, as ndihmëtar”.

  24. E ata që nuk besuan argumentet e Allahut dhe takimin me Të, të tillët e kanë humbur shpresën nga mëshira Ime, dhe ata i pret dënimi i hidhur.

  25. Po përgjigjja e popullit të tij nuk ishte tjetër vetëm të thonë: “Vriteni atë (Ibrahimin) ose digjeni!” Mirëpo Allahu e shpëtoi atë prej zjarrit. Për një popull që beson, këtu vërtet ka fakte bindëse.

  26. Ai (Ibrahimi) tha: “Ju përqafuat, veç Allahut idhuj vetëm sa për bashkëjetesë mes jush në jetën e kësaj bote, e në Ditën e Kijametit (ndryshon gjendja) ju do të refuzoni njëri-tjetrin; fundi juaj është zjarri, për ju nuk do të ketë ndihmëtarë”.

  27. Atij (Ibrahimit) i besoi Luti, e ai (Ibrahimi) tha: “Unë shpërngulem atje ku më udhëzoi Zoti im, Ai është i Plotfuqishmi, i Urti”.

  28. Dhe Ne ia dhuruam atij Is’hakun dhe Jakubin, e në pasardhësit e tij shpallëm pejgamberllëkun dhe librin e shenjtë (librat e shpallur), atij i dhamë shpërblimin në këtë botë, kurse në botën tjetër do të jetë ndër të mirët e përsosur.[278]

  29. [278] Tregimi për pejgamberin Nuh dhe Ibrahim, dhe i të gjitha ngjarjeve e ndodhive në jetën e tyre është i lidhur me konstatimin në fillim të kaptinës. Sprovat në jetën e kësaj bote janë të paevitueshme, janë ligj i Zotit që mbretëron gjithnjë, prandaj si Pejgamberi Muhamed, ashtu edhe ymeti i tij besimtarë duhet ta kuptojnë, se rruga për në fqinjësi të këndshme e të kënaqshme pranë Zotit, kërkon durim, qëndrueshmëri dhe moral të lartë. Ky lloj sprovimi i ka goditur njerëzit më të dashur të Zotit, po me qëndrimet e tyre ata mbetën shembëlltyrë e kësaj bote, e do të jenë më fatlumët në botën tjetër.
    Si duket Nuhu ishte njeriu me jetë shumë të gjatë në këtë botë, e për kalendarin e viteve të asaj kohe e di vetëm Zoti xh. sh., por duhet kuptuar se shtrembërimi i besimit të drejtë paraqitet te populli i Nuhut, prandaj dërgohet Nuhu për rikthimin e besimit të drejtë në një Zot dhe pas tij e vazhdojnë të gjithë pejgamberët me radhë.
    Ibrahimi në këshillimet e veta, që i bënte popullit vë bazat më të shëndosha të besimit të drejtë, largon të gjitha bestytnitë e mundshme nga kokat e njerëzve, sakrifikon edhe jetën e vet, pra Zoti e shpërbleu edhe në dynja, përderisa të gjithë pejgamberët rrjedhin prej origjinës së tij, të gjithë librat e shenjtë iu jepen pasardhësve të tij. Në moshën e tij të shtyrë të pleqërisë, e katërmbëdhjetë vjet pas djalit të tij Ismailit, prej të cilit rrjedh Pejgamberi ynë Muhamedi a.s., Zoti i fal Is-hakun dhe djalin e djalit Jakubin e të tjerë me radhë. Nuk ka dyshim, se ai ishte i dashuri i Zotit, halilull Llahi, e kuptohet çfarë do të ketë në botën tjetër.


  30. (Dërguam) Edhe Lutin, i cili popullit të vet i tha: “Ju bëni aq punë të shëmtuar, sa askush para jush nga tërë bota nuk e ka bërë”

  31. Ju jeni që kontaktoni me meshkujt, që sulmoni njerëzit në rrugë, që në vendtubimet tuaja bëni punë të ndyra. Përgjigjja e popullit të tij nuk ishte tjetër vetëm të thonë: “Nëse thua të vërtetën, na sill dënimin nga Allahu?”

  32. Ai tha: “O Zoti im, më ndihmo kundër popullit të prishur!”

  33. E kur të dërguarit tanë (engjëjt) i erdhën me përgëzim Ibrahimit, i thanë: “Ne jemi shkatërrues të banorëve të këtij qyteti, pse banorët e tij janë mizorë!”

  34. Ai (Ibrahimi) tha: “Aty është Luti!” Ata i thanë: “Ne e dimë edhe më mirë, se kush është aty; atë dhe familjen e tij do ta shpëtojmë përveç gruas së tij, ajo do të mbetet me të zhdukurit”.

  35. E pasi të dërguarit tanë i erdhën Lutit ai për shkak të tyre u shqetësua dhe u ngushtua, po ata i thanë: “Mos ki frikë, as mos u pikëllo, ne të shpëtojmë ty dhe familjen tënde, përveç gruas sate, që do të mbetet me të dënuarit".

  36. Ne mbi banorët e këtij qyteti do të lëshojmë një dënim nga qielli, për shkak se ata bëjnë punë të liga.

  37. E nga ai vend Ne kemi lënë gjurmë të qartë për një popull që mendon.

  38. E në Medjen (dërguam) vëllain e tyre Shuajbin dhe ai iu tha: “O populli im, adhurojeni Allahun dhe kini frikën Ditën e Fundit, e mos e teproni si shkatërrues në tokë!”

  39. Po ata e përgënjeshtruan, prandaj i përfshiu tërmeti dhe u bënë të shtangur (të ftohur e të vdekur) në shtëpitë e tyre.

  40. (I shkatërruam) Edhe Adin e Themudin, e vendbanimet e tyre janë të qarta për ju. Djalli ua pat zbukuruar veprat e tyre dhe i ka shmangur nga e vërteta, edhe pse e shihnin atë.

  41. Edhe Karunin, faraonin dhe Hamanin. Atyre Musai iu solli fakte, por ata treguan mendjemadhësi, ndaj nuk mundën t’i shpëtojnë dënimit.

  42. Secilin prej tyre e kemi dënuar për shkak të mëkatit të vet; disa prej tyre Ne i goditëm me furtunë plot rërë, disa i shkatërruam me krismë nga qielli, kurse disa të tjerë i fundosëm në tokë dhe disa i përmbytëm në ujë. Allahu nuk iu bëri atyre ndonjë padrejtësi, por ata vetes së tyre i bënë padrejtësi.

  43. Shembulli i atyre, të cilët veç Allahut morën mbrojtës (zota idhujsh), është si shembulli i merimangës, që thur shtëpi, e sikur ta dinin ata, më e dobëta shtëpi është e shtëpia e merimangës.

  44. Allahu e di se ç’adhurojnë ata pos Tij (ose nuk adhurojnë asgjë), Ai është Ngadhënjyesi, i Urti.

  45. Këta janë shembuj, që Ne ua sjellim njerëzve, po këta nuk i kupton kush pos dijetarëve.

  46. Allahu krijoi qiejt dhe tokën me një seriozitet të caktuar. Në to me të vërtetë ka fakte për besimtarët.

  47. Ti lexo atë që po të shpallet nga libri (Kurani), fal namazin, vërtet namazi largon nga të shëmtuarat dhe të irrituarat, e përmendja e Allahut është më e madhja (e adhurimeve); Allahu e di ç’punoni ju.[279]

  48. [279] Në këto ajete në pika të shkurtra përshkruhen tregimet e disa pejgamberëve dhe popujve të tyre, prej të cilave kuptohet përfundimi i zullumqarëve. Ndëshkimi kundër popullit të Lutit ishte i llahtarshëm, e do të jetë më i rëndi në botën tjetër. Gjurmët e vendbanimeve të tyre të shkatërruara janë diku rreth Detit të Vdekur, e gjurmët e vendbanimeve të popullit Ad e Themud janë në Hixhaz dhe në Jemen. Edhe pse ndëshkimet e përmendura kundër popujve të lashtë duken të ashpra ato e meritonin. Edhe pas të gjitha udhëzimeve, që iu ofruan pejgamberët ata me këmbëngulje qëndruan në kokëfortësinë e tyre, që si rrjedhojë kishte shkatërrimin e moralitetit njerëzor, prandaj shfarosja e tyre me vetë fajin e tyre ishte një nevojë e domosdoshme.
    Namazi është mjeti më i mirë, i cili e largon njeriun prej punëve të këqija, kuptohet nëse ai kryhet me të gjitha rregullat e parashikuara: kur ai falet me vëmendje, me përkujtim ndaj Allahut, me vështrim të domethënies së Kuranit, që lexohet gjatë faljes. Në të gjitha pjesët e namazit përkujtohet madhëria e Allahut, e përkujtimi i madhërisë së Tij, është lutja më e madhe.


  49. Ithtarët e Librit mos i polemizoni ndryshe (kurr i thirrni në fenë tuaj) vetëm ashtu si është më së miri, përveç atyre që janë mizorë dhe thuajuni: “Ne i besuam asaj që na u zbrit neve, dhe që iu zbriti juve, dhe se Zoti ynë dhe Zoti juaj është një, dhe se ne i jemi dorëzuar Atij.

  50. Dhe po ashtu (siç i zbritëm librat e mëparshëm), Ne ta zbritëm ty librin. E ata, të cilëve Ne u kemi dhënë librin, i besojnë këtij (Kuranit), edhe nga ata (idhujtarët arabë) ka që i besojnë këtij, kurse argumentet tona nuk i refuzon askush, përpos jobesimtarëve”.

  51. Ti (Muhamed) nuk ishe që lexon ndonjë libër para këtij, e as që e shkruan atë me dorën tënde të djathtë, pse atëherë do të dyshonin ata të prishurit.

  52. Por jo, ai është plot argumente të qarta në zemrat e atyre që iu është dhënë dituria, e argumentet Tona nuk i mohon kush pos të shfrenuarve.

  53. Ata thanë: “Përse të mos i ketë zbritur atij një mrekulli nga Zoti i tij?” Thuaj: “Çështja e mrekullive është vetëm në Duar të Allahut, e unë nuk jam tjetër pos tërheqës i vërejtjes dhe shpjegues.

  54. Po a nuk ju mjaftoi atyre, që Ne ta shpallëm librin, i cili iu lexohet atyre, e s’ka dyshim se kjo është dhuratë e përkujtim për njerëzit që duan të besojnë”.

  55. Thuaj: “Mjafton që Allahu është dëshmitar ndërmjet meje dhe juve, Ai e di ç’ka në qiej e në tokë, e ata që i besuan të kotës e nuk e besuan Allahun, ata janë të dështuarit”.

  56. Ata kërkojnë prej teje ngutjen e ndëshkimit, e sikur të mos ishte afati i caktuar, atyre do t’iu vinte ndëshkimi, po ai patjetër do t’u vijë atyre befas ashtu që ata nuk e hetojnë.

  57. Po, si e kërkojnë ata ngutjen e ndëshkimit? E në të vërtetë xhehenemi është, që i ka rrethuar në të gjitha anët jobesimtarët.

  58. Ditën kur ata i mbulon dënimi (i zjarrit) prej së larti dhe së poshtmi nën këmbët e tyre, e iu thotë: “Shijojeni atë që keni vepruar!”

  59. O robërit e Mi, që besuat, toka Ime është e gjerë, pra vetëm Mua më adhuroni.

  60. Çdo njeri do ta shijojë vdekjen, e pastaj do të ktheheni te Ne.

  61. E ata që besuan dhe bënë vepra të mira, atyre do t’iu bëjmë vend të lartë në xhenet, në të cilin rrjedhin lumenj, aty janë përgjithmonë; sa i mirë është shpërblimi për atë që vepruan,

  62. të cilët bënë durim dhe vetëm Zotit të tyre iu mbështetën.

  63. Sa e sa gjallesa janë që nuk kanë mundësi për furnizimin e vet. Allahu i furnizon ato edhe juve. Ai është Dëgjuesi i çdo gjëje, i Gjithëdijshmi.

  64. Nëse ti i pyet ata: “Kush i krijoi qiejt e tokën, kush i nënshtroi (të lëvizin) diellin dhe hënën?”Ata do të thonë:“Allahu!”E si prapësoheni, pra?

  65. Allahu i jep furnizim atij që do nga robërit e vet, e ia pakëson (shtrëngon) atij që do. Vërtet, Allahu është i Gjithëdijshëm për çdo gjë.

  66. Dhe nëse ti i pyet ata: “Kush e lëshon shiun nga qielli dhe me të e ngjall tokën pas vdekjes së saj?” Ata thonë: “Allahu!” Thuaj: “Falënderimi i qoftë Allahut, por shumica e tyre nuk mendojnë”.[280]

  67. [280] Në disa ajete para këtyre u përshkrua rruga krejtësisht e gabuar e atyre, që veç Zotit adhurojnë edhe ndonjë send tjetër, si idhuj ose ndonjë krijesë të çfarëdoshme. Adhuruesit e sendeve të tjera, e zotave të tjerë, prej të cilëve shpresojnë e presin ndonjë të mirë, t’i mbrojnë prej ndonjë të keqeje dhe mbështeten në ta janë të dobët si shtëpia e merimangës, sepse ata nuk kanë kurrgjë në dorë, e ai që mbështetet në ta është si të mbështetet në rrjetën e merimangës, sikurse të kërkojë shpëtim nga pëlhura e saj. Në këto ajete pas tyre Pejgamberi dhe besimtarët e tij urdhërohen të sillen më butë me Ithtarët e Librit, kuptohet me ata prej të cilëve ka shpresa, se do ta pranojnë Kuranin dhe Muhamedin a.s., ndërsa me ata që qëndrojnë kundër, nuk ka butësi ndaj tyre. Atyre iu duhet treguar realiteti islam, sipas të cilit besimtarët e tij i pranojnë të gjithë pejgamberët, të gjitha shpalljet, e derisa edhe ata besojnë Zotin një, atëherë do të duhej ta pranojnë edhe Pejgamberin e fundit. Ithtarët e Librit, të cilët e lexuan sinqerisht librin e vet, i besuan Muhamedit a.s., si Abdullah bin Selami, prijës fetar i jehudive, Selman Farisiu, persian dhe disa nga arabët idhujtarë.
    Muhamedi a.s. jetoi sa vjet në mesin e popullit të vet, as nuk lexonte ndonjë libër, e as nuk iu shkruante. Populli i vet e dinte, se ai nuk ishte i shkolluar. Për këtë cilësi të Muhamedit shkruanin edhe librat e mëparshëm. Kur nisi t’i shpallej Kurani ai filloi të lexojë, e dihej se ato citate të pamposhtura, ato tregime të panjohura për popujt e lashtë, ato çështje sekrete që i zbulonin ato, nuk ishin prodhim i aftësisë së Muhamedit të pashkolluar, por thënie të të madhit Zot, që edhe pejgamberëve para tij iu shpalli libra, pra nuk kishte vend për ndonjë dyshim për Kuranin, se ishte shpallje e Zotit, por ishte çështja e injorancës së atij populli. Pejgamberi ynë ka qenë dhe ka mbetur i tillë, që nuk ka shkruar me dorën e vet, për shkrimin e Kuranit ai kishte njerëz të posaçëm. Mohuesit e Kuranit të shpallur prej Zotit, nuk kishin kurrfarë argumenti për dyshim, e atyre Zoti ua tërhoqi vërejtjen për ndëshkimin e ashpër, që do të përjetojnë, e besimtarëve iu tha: Ju jeni robërit e mi të dashur, mos kini frikë për furnizim, e as prej vdekjes, pse vdekja është dukuri e pashmangshme. Kudo që të jesh, në vendlindje ose në mërgim ajo godit këdo, e për sa i përket furnizimit ju duhet të kuptoni, se ka shumë gjallesa që nuk dinë të mendojnë për të, e nuk e sigurojnë atë, as nuk janë të afta ta sigurojnë, po Allahu i furnizon të gjitha ato, pra edhe juve, prandaj mos iu frikësoni varfërisë. Idhujtarët e dinin për Allahun, por adhuronin edhe idhuj, duke menduar se ata do t’i afrojnë dhe ndërmjetësojnë te Zoti.


  68. Kjo jetë e kësaj bote nuk është tjetër vetëm se dëfrim e lojë, e jetë e vërtetë, pa dyshim është ajo e botës së ardhme (Ahireti), sikur ta dinin.

  69. (Idhujtarët e dinë për Allahun pse) Kur hipin ata në anije (iu këputet lidhja me tokën dhe frikësohen) i luten sinqerisht Allahut, e kur i shpëton ata (dhe dalin) në tokë, ja, po ata të njëjtit lusin idhujt!

  70. Po le t’i përbuzin ato të mira, që ua dhamë dhe le të kënaqen (e mos të besojnë), se më vonë do ta kuptojnë.

  71. A nuk e kanë vërejtur ata, se Ne e kemi bërë vendin e shenjtë (Mekën) të sigurt, e njerëzit përreth tyre rrëmbehen (plaçkiten, mbyten). Po, a i besojnë ata të kotës, e të mirat e Allahut i përbuzin?

  72. E kush është më mizor, se ai që shpif gënjeshtër ndaj Allahut, ose përgënjeshtron të vërtetën pasi t’i ketë ardhur ajo? Po, a nuk është xhehennemi vend për jobesimtarët?

  73. E ata, që luftuan për hir Tonë, Ne me siguri do t'i orientojmë rrugës për te Ne, e nuk ka dyshim, se Allahu është në krahun e bamirësve.[281]

[281] Dynjaja është jetë mashtruese, sepse ajo kalon shumë shpejt, ashtu siç luajnë fëmijët për një kohë të shkurtër e pastaj shpërndahen.
Idhujtarët e dinin, se Allahu krijoi çdo gjë; Ai lëshon shiun prej së larti, e dinin edhe kur ishin në anije, e valët e detit e tronditnin atë dhe i frikësoheshin përmbytjes, prandaj i luteshin sinqerisht Zotit, duke mos iu shkuar mendja tek idhujt; mirëpo kur shpëtonin e dilnin në tokë, e vazhdonin besimin e tyre të kotë, harronin të mirat e Zotit. Harronin edhe atë se Zoti e bëri vend të shenjtë Mekën, e ndaloi luftën dhe çdo gjë të keqe në rrethin e saj, ashtu që njerëzit të ishin të sigurt në të, kurse banorët e saj edhe më tej lutnin idhujt. A nuk është xhehenemi meritë e vetë atyre?
Me ndihmën e Zotit, përfundoi përkthimi dhe komentimi i kaptinës “Ankebut”. Falënderuar qoftë Allahu!


30. SURETURRRRUM

E zbritur në Meke, pas sures Inshikak, ajete: 60


Si tematikë e përgjithshme në përmbajtjen e kësaj kaptine, po ashtu janë çështjet më themelore të besimit të drejtë, si: besimi në një, të vetmin Zot, në të dërguarit e Zotit, si dhe në ringjalljen dhe përgjegjësinë.
Kjo kaptinë fillon me paralajmërimin e një të panjohure të rëndësishme, me një ngjarje para se të ndodhë ajo, pra me ngadhënjimin e BizantinëveRumëve kundër Persianëve në një luftë, që do të zhvillohej ndërmjet tyre brenda një kohe jo të gjatë, brenda tre deri në dhjetë vjet. Në të vërtetë, ashtu edhe ndodhi dhe kjo ishte një mrekulli e Kuranit, edhe vërtetim i saj, se Muhamedi a.s. ishte i dërguar i Zotit, vërtetim i shpalljes që i vinte prej Zotit.
Në këtë kaptinë parashtrohen konfrontimet, që u zhvilluan përherë ndërmjet ithtarëve të besimit në Zotin, dhe ndërmjet ithtarëve të mashtrimeve të djallit, si betejë e kahershme sa edhe jeta në këtë botë. Përderisa të gjendet e vërteta dhe gënjeshtra, hajri dhe sherri, beteja nuk do të pushojë, pse djalli me ndihmësit e vet përpiqet ta shuajë dritën, që Zoti ua dhuroi njerëzve, e në anën tjetër pejgamberët, shpalljet prej Zotit kanë ithtarët e vet, të cilët ndihmojnë në rritjen e dritës dhe fitorja e së vërtetës kundër gënjeshtrës është dëshmuar dhe do të dëshmohet gjithnjë.
I bëhet një vështrim edhe gjendjes së njerëzve në Ditën e Gjykimit, përfundimit të këndshëm të besimtarëve dhe atij të shëmtuarit të kundërshtarëve me xhennet e me xhehenem.
Bëhet fjalë për disa dukuri e fakte, që mbretërojnë në gjithësi, e që japin të kuptohet fuqia e pakufishme e Zotit.
Kufarëve kurejshitë iu tërhiqet vërejtja për kokëfortësinë e tyre, duke i konsideruar si të vdekur, të shurdhër, të verbër.
Sipas arabëve, bizantinët quheshin “Rrum “, prandaj edhe kaptina merr këtë emërtim.



30. SURETURRRRUM


Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëbërësit të madh!


  1. Elif, Lam, Mim.

  2. Bizantinët (rumët) u mundën,

  3. në tokën më afër (tokës së arabëve), po pas disfatës së tyre ata do të ngadhënjejnë,

  4. brenda pak viteve. Çështja është vendim i Allahut, fillim e mbarim (për disfatë dhe për fitore). E atë ditë (kur do të fitojnë bizantinët) besimtarët do të gëzohen,

  5. për ndihmën e Allahut. Ai ndihmon atë që do dhe Ai është i Plotfuqishëm, Mëshirues i madh.

  6. Premtimi i Allahut është (ky), Allahu nuk e thyen premtimin e Vet, por shumica e njerëzve nuk po dinë.

  7. Edhe atë që dinë nga jeta e kësaj bote është dije e cekët, por ndaj jetës së përjetshme (ndaj Ahiretit) ata janë plotësisht të verbuar (të painteresuar).

  8. Dhe, a nuk menduan ata me veten e tyre? Allahu nuk i krijoi qiejt e tokën dhe çdo gjë që gjendet ndërmjet tyre, përveç se me një qëllim të caktuar dhe për një kohë të kufizuar, por një pjesë e njerëzve janë mohues të takimit me Zotin e tyre (në momentin e ringjalljes pas vdekjes).

  9. A nuk udhëtuan ata nëpër tokë e të shohin se si qe përfundimi i atyre që ishin para tyre!? Ata ishin edhe më të fortë se këta, ata e lëruan tokën dhe e rindërtuan atë më shumë se sa këta që e rindërtuan, atyre iu patën ardhur të dërguarit e vet me fakte të qarta. Pra, nuk ishte Allahu, që t’ju bëjë të padrejtë atyre, por ata vetvetes i bënë padrejtësi.

  10. Mandej përfundimi i atyre që bënë punë të këqija ishte më i keqi, për shkak se argumentet e Allahut i përgënjeshtruan dhe talleshin me to.

  11. Allahu e fillon krijimin, mandej e përsërit atë, e më në fund tek Ai do të ktheheni.

  12. E ditën kur të ndodhë Kijameti, kriminelët heshtin.

  13. Ata nuk do të kenë ndërmjetësues (ndihmëtarë) prej shokëve (zotave) të tyre, e me shokët (zotat) e tyre ata ishin jobesimtarë.

  14. Dhe ditën kur të ndodhë Kijameti, atë ditë do të ndahen (njerëzit).

  15. E ata, që besuan dhe bënë vepra të mira, ata do të jenë të gëzuar në një kopsht (të xhenetit).

  16. E për sa u përket atyre që nuk besuan, dhe i bënë të rreme argumentet Tona dhe takimin në botën tjetër, ata do të kenë mundime (azab) të vazhdueshme.

  17. Atëherë, Allahun lartësojeni kur të vijë mbrëmja dhe kur të agojë mëngjesi.

  18. Lavdia i takon vetëm Atij prej gjithë çka ka në qiej e në tokë, edhe në mbrëmje edhe ditën.

  19. Ai krijon të gjallin prej të vdekurit dhe të vdekurin prej të gjallit, Ai e ngjall tokën pas vdekjes së saj, e po ashtu edhe ju do të nxirreni (të gjallë prej varrezave) .[282]

  20. [282] Për shkronjat me të cilat po fillojnë disa sure thuhet, se janë fshehtësi e pazbuluar; se janë betime të Allahut etj.
    “Rrum” quhej një fis sipas emrit të një stërgjyshi të tyre, e mendohet se ai ishte Rrum bin Is-hak, bin Ibrahim, përndryshe vëlla binjak me Jakubin, prej të cilit rrjedhin të gjithë pejgamberët Beni Israilë. Rumët quhen edhe beni “Esfer”, i takonin fesë greke, që atëherë adhuronin yjet, deri nja treqind e sa vjet pas ardhjes së Isait, kur i pari prej rumëve pranon fenë e krishterimit, Kostantini dhe nëna e tij Kerjeme Hejlanije. Sunduesit që sundonin Shamin dhe pjesën nga Iraku quheshin “Kajser”.
    Në një luftë që zhvillohet ndërmjet bizantinëve dhe persianëve në afërsi të tokës arabe, bizantinët humbin, kurse persianët fitojnë. Persianët ishin zjarrputistë (mexhusi), e bizantinët edhe pse me disa devijime ishin ithtarë të fesë së shpallur. Idhujtarët arabë iu mbanin krahun persianëve, sepse nuk besonin në një Zot, e i urrenin si muslimanët ashtu edhe bizantinët e krishterë të asaj kohe. Ndërsa muslimanët përkrahnin bizantinët, si ithtarë të fesë së shpallur. Për disfatën e bizantinëve u gëzuan idhujtarët, kurse muslimanët u dëshpëruan. Në atë kohë shpallet kjo pjesë e Kuranit, e derisa paralajmëron se brenda disa vitesh bizantinët do të triumfojnë kundër persianëve, muslimanët u gëzuan, e u gëzuan veçanërisht ditën kur bizantinët ngadhënjyen. Si duket kjo ngjau pas nëntë vitesh. Besimtarët muslimanë u gëzuan për fitorën e bizantinëve, por u gëzuan edhe më shumë për fitorën e vet kundër bizantinëve dhe kundër persianëve, e cila brenda nja pesëmbëdhjetë vjetëve u realizua. Në këtë pjesë të Kuranit shihet mrekullia e tij, duke paralajmëruar për një ndodhi në të ardhmen, e thyen perden mbulesë të fshehtësive për të ardhmen, e një premtim i tillë i sigurt mund të jetë vetëm premtim i Allahut, që në dijen e Tij nuk ekzistojnë kufij të kohës.
    Njerëzit duhet ta kuptojnë, se çdo gjë ndodh sipas dëshirës së Zotit, sepse Ai është i vetmi Krijues i çdo sendi. Nuk krijoi asgjë shkel e shko, por me një qëllim të caktuar dhe për një kohë të caktuar, e pas përfundimit të kohës së caktuar të kësaj jete, pason jeta tjetër. Të gjitha përpjekjet e njeriut në këtë jetë duhet të kenë për qëllim fitimin e shpërblimit dhe shmangien e ndëshkimit për në botën tjetër, ditën kur njerëzit ndahen për në xhenet, ose ruana Zot për në xhehenem.
    Njerëzit janë të obliguar të madhërojnë, ta lartësojnë dhe t’i shprehin falënderim Zotit, çdo mëngjes e çdo mbrëmje, natën e ditën, sepse vetëm Ai ka fuqi ta nxjerrë të gjallin prej të vdekurit dhe anasjelltas, dhe t’i nxjerrë njerëzit prej varrezave në Ditën e Gjykimit dhe t’i vejë para vete e t’iu japë atë që u ka premtuar.


  21. Nga faktet fuqisë) e Tij është edhe ajo, se Ai ju krijoi prej dheu, e mandej ju (u zhvilluat në) njerëz, që veproni të shpërndarë.

  22. Dhe nga faktet (e madhërisë së) e Tij është që për të mirën tuaj Ai krijoi nga vetë lloji juaj palën (gratë), në mënyrë që të gjeni prehje tek ato dhe në mes jush krijoi dashuri dhe mëshirë. Në këtë ka argumente për njerëzit që mendojnë.

  23. Nga argumentet e Tij është krijimi i qiejve e i tokës, ndryshimi i gjuhëve tuaja dhe i ngjyrave tuaja. Edhe në këtë ka argumente për njerëz.

  24. Nga argumentet e Tij është edhe gjumi juaj natën dhe ditën, edhe përpjekja juaj për të fituar nga të mirat e Tij. Në këtë ka argumente për popullin që dëgjon.

  25. Nga argumentet e Tij është edhe ajo që ua dëfton vetëtimën, edhe si frikë, edhe si shpresë, dhe nga qielli lëshon shi e me të e ngjall tokën pas vdekjes së saj. Në këtë ka argumente për një popull, që di të mendojë.

  26. Nga argumentet e Tij është, që me fuqinë e Tij bëri të qëndrojë (pa shtyllë) qielli e Toka, mandej kur t'ju thërret juve me një thirrje prej tokës ju menjëherë dilni.

  27. E Tij është ç’ka në qiej e në tokë dhe të gjithë vetëm Atij i përulen.

  28. Dhe Ai është, që e shpik jetën dhe pastaj e përsërit atë, e ajo (përsëritja) është edhe më e lehtë për Të (sipas mendimit tuaj). Shëmbëlltyra më e lartë është vetëm e Tij në qiej e në tokë dhe Ai është Mbizotëruesi, i Urti.

  29. Ai (Zoti) ju jep një shembull nga vetë ju; a i keni shokë (ortakë) ata që janë në posedim tuaj (shërbëtorët), në atë që Ne ua dhamë juve (në pronësi), që të jeni ju dhe ata të barabartë në të (në përdorimin e saj), e të frikësoheni prej tyre (se po marrin kompetencë), si frikësoheni ju në mes vete. (Ju nuk pranoni ortakë shërbëtorët tuaj të jeni të barabartë, nuk kini frikën e tyre, e si më përshkruani Mua ortak)? Ne kështu ua sqarojmë faktet njerëzve, që janë të zotët e mendjes.

  30. Jo (ata nuk kanë fakt), por ata që i bënë padrejtësi vetes, pa ndonjë fakt të dijes shkuan pas dëshirave të epshit të vet. Po kush mund ta vërë në rrugë të drejtë atë që Allahu e ka lënë të humbur, e ata nuk do të kenë ndihmëtarë.

  31. Përqendro veten tënde sinqerisht në fenë, i larguar prej çdo të kote, (e ajo fe) feja e Allahut në të cilën i krijoi njerëzit, s’ka ndryshim (mos ndryshoni) të asaj natyrshmërie të krijuar nga Allahu, ajo është feja e drejtë, por shumica e njerëzve nuk e dinë.

  32. (përqendrohuni në atë fe) Të kthyer sinqerisht tek Ai, kini frikë prej Atij dhe faleni namazin e mos u bëni nga idhujtarët,

  33. të cilët e përçanë fenë e tyre dhe u ndanë në grupe, ku secili grup i gëzohet idesë së vet.[283]

  34. [283] Nga faktet që dokumentojnë për fuqinë e përsosur dhe për madhërinë e pakufishme të Zotit janë: krijimi i njeriut të parë prej dheut, e pastaj përmes proceseve të zhvillimit; krijimi i njerëzve që veprojnë në lëmenj të ndryshëm të jetës së tyre, që janë të dalluar nga dituria, bukuria, pasuria fatbardhësia etj; krijimi i gjinisë tjetër prej llojit të njeriut; krijimi i qiejve e i tokës; i njerëzve të gjuhëve të ndryshme dhe të racave të ndryshme; i natës për gjumë e i ditës për punë; i vetëtimës që të mbjellë frikën e rrufesë dhe shpresë për shi; i stabilizimit të qiejve e tokës, edhe i ringjalljes pas vdekjes. Pas të gjitha këtyre fakteve, të cilat argumentojnë sundimin e Zotit ndaj çdo sendi idhujtarët nuk qenë në gjendje ta kuptojnë ringjalljen, edhe pse në sy të njeriut duket më e vështirë shpikja e parë se sa përsëritja, por për Zotin nuk ka kurrfarë vështirësie. Njerëzit vetë nuk do të pranonin, që robi të jetë i barabartë me zotërinë, e si ua merr mendja që krijesat çfarëdo qofshin, t’i konsiderojnë për zota dhe t’ia barazojnë Zotit? Duhen lënë anash bestytnitë e injorantëve, e duhet të përqendrohemi fuqishëm në fenë e Allahut, e cila është natyrë e lindur për çdo njeri. Pra, Feja Islame është natyrë e njeriut, e derisa të gjithë njerëzit janë të krijuar të një natyre, atëherë është fe për të gjithë, dhe sikur njeriu të mos nxitej nga dikush për ndonjë rrugë tjetër ai do ta përqafonte vetvetiu fenë e vet në të cilën është i lindur, i prirur, Fenë Islame.

  35. Kur njerëzit i prek ndonjë e keqe ata me përulje i luten Zotit të tyre, duke iu drejtuar vetëm Atij, e kur Ai nga të mirat e veta u shijon atyre, ja, që një grup prej tyre i përshkruajnë shok Zotit të vet.

  36. Le të mohojnë atë, që Ne ua kemi dhënë, pra kënaquni, e më vonë do ta kuptoni.

  37. A mos Ne iu kemi shpallur atyre ndonjë argument, që ia vërteton (flet) për atë që ata Mua më përshkruajnë shok?

  38. E kur Ne, iu japim njerëzve begati të mira, ata iu gëzohen atyre, e nëse ata i godet ndonjë e keqe për shkak të veprimit të tyre, atëherë ata e humbin shpresën.

  39. Vallë, po a nuk shohin ata, se Allahu i jep furnizim të mjaftueshëm atij që do Ai dhe ia pakëson. Në këtë për një popull që beson ka argument.

  40. Prandaj jepja të afërmit atë që i takon, edhe të varfërit, edhe udhëtarit, e kjo është shumë më e dobishme për ata që veprojnë për hir të Allahut, dhe të tillët janë ata të shpëtuarit.

  41. Dhe çka të jepni nga pasuria për ta shtuar e rritur (me kamatë) në pasurinë e njerëzve, ajo nuk do të shtohet tek Allahu, e çka të jepni nga sadakaja (bamirësia), me qëllim që t’i afroheni Allahut, të tillët janë ata që iu shumëfishohet (shpërblimi).

  42. Allahu është Ai që ju krijoi, që ju furnizoi, që ju bën të vdisni e pastaj ju ngjall. A ka ndonjë prej zotave tuaj, që mund të bëjë diçka nga këto? I Pastër është Ai, i pa të meta, i Madhëruar është Ai nga çka ata ia mveshin dhe trillojnë.[284]

  43. [284] Njerëzit kur gjenden në vështirësi e lusin Zotin, e kur çlirohen e harrojnë ose adhurojnë edhe tjetër. Ata janë përbuzës ndaj të mirave të Zotit. Besimtarët nuk duhet të jenë të gatshëm kur kanë furnizim të bollshëm e të jenë të dëshpëruar kur kanë skamje, sepse ata duhet ta kuptojnë se ajo është punë e Allahut, i cili sipas urtësisë së Vet jep me bollëk dhe nuk jep. Nëse Allahu të ka dhënë pasuri, ti jepju të afërmve, të varfërve, atyre në kurbet, e mos e ki frikë skamjen.
    Ata që mendojnë, se do ta shtojnë pasurinë e tyre me kamatë janë në rrugë të gabuar, se Allahu nuk i jep bereqet asaj pasurie, fundi i saj është shkatërrimi. Bereqet e shtim i jep asaj pasurie, që jep për hir të Zotit në shenjë bamirësie, lëmoshe etj. Të kota janë mbështetjet e idhujtarëve në zota, që nuk kanë asgjë në duar.


  44. Për shkak të veprave (të këqija) të njerëzve janë shfaqur në tokë e në det të zeza (bela, skamje, katastrofa, humbje e bereqetit etj.), e për ta përjetuar ata një pjesë të asaj të keqeje që e bënë, ashtu që të tërhiqen (nga të këqijat).

  45. Thuaj: “Ecni nëpër tokë dhe shikoni se si ishte përfundimi i atyre që ishin më parë, shumica e tyre ishin jobesimtarë”.

  46. Ti përmbaju fuqimisht fesë së drejtë, para se të vijë dita që nuk ka kthim, pse prej Allahut është caktuar, atë ditë ata (njerëzit) ndahen.

  47. Kush nuk besoi barrën e mosbesimit të vet e ka kundër vetes, e kush bëri punë të mirë, ata vetes i përgatitën vendin (xhenetin).

  48. Që t’i shpërblejë Ai (Allahu) nga të mirat e veta ata që besuan dhe bënë vepra të mira, vërtet Ai nuk i do jobesimtarët.

  49. Nga argumentet e Tij është edhe: që Ai t’i lëshojë erërat përgëzuese dhe t’ua shijojë juve nga mëshira e vet (shiun); dhe që të lundrojnë anijet me vullnetin e Tij, dhe që të përfitoni nga të mirat e Tij, dhe ashtu, ju të jeni mirënjohës.

  50. Ne edhe para teje popujve të tyre iu dërguam pejgamberë dhe ata iu erdhën atyre me argumente të qarta, e kundër atyre që bënë krim, Ne ndërmorëm masa ndëshkuese. Obligim Yni ishte të ndihmojmë besimtarët.

  51. Allahu është Ai, që i lëshon erërat, e ato lëkundin retë dhe Ai i shtrin lart si të dojë, i bën ato edhe të ndara në pjesë, dhe përmes tyre e sheh se si bie shi, e kur ia lëshon atë kujt të dojë prej robërve të vet, ja, ata gëzohen.

  52. Edhe pse para se t’u binte (shiu) atyre, ata para tij ishin të dëshpëruar.

  53. Shiko pra gjurmët e mëshirës së Allahut, se si e ngjall tokën pas vdekjes së saj, e s’ka dyshim, se Ai është që do t’i ngjallë të vdekurit, se Ai për çdo send është i Plotfuqishëm.

  54. E sikur Ne të lëshojmë një erë e ta shohin atë (të mbjellat) e zverdhura, pa dyshim ata pas kësaj do të jenë mohues (përbuzës).[285]

  55. [285] Fatbardhësia e jetës në këtë botë është e lidhur me zbatimin e udhëzimeve të Zotit. Ai që nuk respekton porositë e Zotit, ai bën çrregullime. Të gjitha të këqijat, të gjitha fatkeqësitë në këtë botë janë rrjedhim i veprave të këqia të njerëzve, prandaj duhet marrë mësim prej punës së keqe se si e pati përfundimin tek popujt e mëparshëm, e duhet përmbajtur sinqerisht mësimeve të Zotit, të cilat na i solli përmes Kuranit para se të vijë dita, kur nuk ka mundësi për përmirësim. Qarkullimi i erërave, të cilat i bartin dhe formojnë retë, të lehta ose të rënda, të rralla ose të dendura, në një lartësi të madhe ose të vogël prej tokës, e prej të cilave lëshohet shiu jo në valë të mëdha, të cilat më shumë do të dëmtonin, por në pika të vogla e të përshtatshme për ta ujitur tokën dhe për të ngjallur bimët në të, të gjitha këto janë argument për fuqinë e Zotit, se po kështu do të ngjallë edhe të vdekurit. Vetëm në këta shekuj të vonë të jetës së njerëzve është arritur një farë njohurie për mënyrën e formimit të shiut, e Kurani i ka cekur të gjitha ato elemente, që kanë ndikim në formimin e tij, si avullimin, takimin e tij me ajër të ftohët, qarkullimin e erërave, të cilat luajnë rol të rëndësishëm në grumbullimin e reve. Pra, mësimet e Kuranit dalëngadalë do t’i zbulojë mendja e njeriut dhe ashtu në të gjitha arritjet e veta do të gjejë mbështetje në atë që e ka thënë Kurani shumë më përpara.

  56. Në të vërtetë, ti (Muhamed) nuk mund t’i bësh të dëgjojnë të vdekurit, e as nuk mund ta bësh që të shurdhrit të dëgjojnë thirrjen, kur ata kthejnë shpinën.

  57. Dhe as që je ti udhëzues i të verbërve nga humbja e tyre, ti nuk mund ta bësh të dëgjojë tjetër vetëm atë që u beson argumenteve Tona, se ata janë të bindur.

  58. Allahu është Ai që ju krijoi në një gjendje të dobët, pastaj pas asaj dobësie ju dha fuqi, e pas fuqisë, dobësi e pleqëri. Ai krijon çka të dojë, Ai është i Gjithëdijshmi, i Plotfuqishmi.

  59. E ditën kur të bëhet Kijameti (Ditën e Gjykimit), kriminelët betohen se nuk qëndruan (në Dunja) gjatë, por vetëm një çast të shkurtër. Kështu kanë qenë ata që i bishtnuan së vërtetës.

  60. E atyre që iu është dhënë dija dhe besimi thonë: “Ju keni qëndruar aq sa u pat caktuar Allahu deri në Ditën e Ringjalljes, e kjo pra është Dita e Ringjalljes, por ju ishit që nuk e pranonit!”

  61. E atë ditë për ata që bënë zullum, arsyetimi nuk iu bën dobi, e as që kërkohet prej tyre të justifikohen.

  62. Ne në këtë Kuran iu kemi sjellë njerëzve nga të gjithë shembujt, po edhe sikur t’u sillje çfarëdo mrekullie ti atyre, ata që nuk besuan do të thonin: Ju (Muhamedi me besimtarë) nuk jeni tjetër veçse mashtrues (gënjeshtarë).

  63. Në këtë mënyrë Allahu vulos zemrat e atyre që nuk kuptojnë.

  64. Ti pra bëj durim, pse premtimi i Allahut është i saktë, e kurrsesi të mos luhasin ty ata që janë të dyshimtë.[286]

[286] Pejgamberit i thuhet: sikurse nuk ke fuqi t’i bësh të dëgjojnë të vdekurit, të dëgjojë i shurdhëti, po ashtu nuk ke fuqi t’i udhëzosh në rrugë të drejtë të verbrit (jobesimtarët) ajo është punë e Zotit.
Ai Zot, që ju krijoi të dobët Ai ju jep më vonë fuqi, mandej sërish ju bën të dobët e pleq, Ai ka mundësi për gjithçka, por edhe pas të gjitha fakteve, që i solli Kurani, disa njerëz mbetën jashtë rrugës së vërtetë, e kur do të binden për gabimin e vet, atëherë bëhet vonë. Me ndihmën e Zotit, përfundoi përkthimi dhe komentimi i kësaj kaptine. Allahut i qofsha falë!


31. SURETU - LUKMAN

E zbritur në Meke, pas sures Safat, ajete: 34


Edhe kjo kaptinë po ashtu sikurse edhe ato të tjerat mekase, si cak dhe qëllim marrin tri pikat më qendrore të besimit islam: Zoti, pejgamberët, Ahireti. Derisa në Mekë, e edhe në vendet e tjera në Arabi shumica dërmuese e popullit ishin idhujtarë, politeistë, Kurani gjithnjë iu tërhiqte vërejtjen për besimin e tyre të gabuar, i thërriste në rrugën e shpëtimit, duke iu sjellë fakte e argumente nga toka dhe nga qielli, të cilat argumentojnë për Zotin Fuqiplotë, e në anën tjetër rrënonte bindjen ndaj statujave e idhujve të drunjtë, të gurtë apo të hekurt, të cilët i kishin gdhendur vetë, e pastaj i quanin zota. Si fakt bindës për mësimet e Kuranit idhujtarëve iu thuhet: “Gjithë kjo që po shihet është krijim i Zotit një e Fuqiplotë, sillni pra ju atë që e krijuan idhujt!”
Kaptina përfundon me pasqyrimin e Ditës së Kijametit, ditës në të cilën nuk do të mund t’i bëjë farë dobie prindi fëmijës, as fëmija prindit, ngaqë çdokush do të jetë tepër i preokupuar me çështjet e veta.
Quhet: “Suretu Lukman “ - Kaptina Lukman, sepse përfshin një pjesë të tregimit për Lukmanin, për mençurinë që ia dhuroi Zoti, për këshillat që ia drejtoi të birit, e nëpërmjet tij të gjithë njerëzve.



31. SURETU - LUKMAN


Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëbërësit të madh!


  1. Elif, Lam, Mim.

  2. Ato janë ajete të librit me plot urtësi të përsosur.

  3. E që janë udhëzim e mëshirë për ata që janë punëmirë,

  4. të cilët rregullisht e falin namazin dhe e japin zeqatin dhe ata, e mu ata janë të plotbindur për botën tjetër (Ahiretin).

  5. Të tillët janë të udhëzuar në një rrugë të qartë prej Zotit të vet dhe ata janë fatlumë.

  6. Po ka nga njerëzit që blenë tregime boshe, e me qëllim që t’i largojnë njerëzit prej rrugës së Allahut pa pasur kurrfarë fakti dhe për t’i marrë ato (ajetet e Allahut) si tallje. Për ta me siguri është përgatitur dënim i turpshëm.

  7. E kur i lexohen atij ajetet Tona, ai kthehet kryelartë dhe bëhet sikur nuk i ka dëgjuar ato, bëhet sikur në veshët e tij ka shurdhim të rëndë, pra, ti përgëzoje atë me një dënim të dhembshëm.

  8. E ata që besuan dhe bënë vepra të mira, për ata janë xhenetet e begatshme,

  9. që në to janë përgjithmonë. Premtimi i Allahut i prerë, e Ai është i Gjithëfuqishmi, i Urti.

  10. Ai i krijoi qiejt pa shtylla, sikurse po i shihni, e në tokë vendosi kodra të rënda, që të mos luajë vendi bashkë me ju, e nëpër të shpërndau nga të gjitha gjallesat, dhe nga qielli Ne kemi lëshuar shi e kemi bërë të mbijnë në të nga të gjitha llojet më të dobishme.

  11. Kjo është vepër e krijimit të Allahut, e më tregoni pra mua se ç’krijuan ata të tjerët pos Tij. Jo, asgjë, pra, idhujtarët janë në një humbje të pafund.[287]

  12. [287] Kurani është libër pa kurrfarë të mete, është urtësi e papërshkrueshme, që udhëzon njerëzit vepërmirë, që zbatojnë obligimet me plot bindje, se do të shpërblehen te Zoti. Mirëpo pati edhe asish, që u përpoqën me të gjitha fuqitë e tyre të largojnë njerëzit nga ky udhëzim i drejtë, të paguajnë e të shpenzojnë për tregime të trilluara, të organizojnë gosti të përcjella me këngë e dëfrime, vetëm e vetëm për të hutuar njerëzit. I tillë ishte një farë Nadr bin Harith, që kishte sjellë prej Persisë legjenda e trillime.

  13. Ne i patëm dhënë Llukmanit mençuri të përsosur (e i thamë): Të falënderosh Allahun, e kush falënderon, e mira e atij falënderimi i takon atij, e kush refuzon (edhe ai e ka për vete), në të vërtetë, Allahu nuk ka nevojë (për falënderimin e tij) pse Ai vetë është i Lavdishëm.

  14. (përkujtoju popullit tënd) Kur Llukmani duke e këshilluar, birit të vet i tha: “O djali im, mos i përshkruaj Allahut shok, sepse idhujtaria është padrejtësia më e madhe!”

  15. Ne njeriun e kemi urdhëruar për (sjellje të mira ndaj) prindërit e vet, sepse nëna e vet atë e barti me mund pas mundi dhe pas dy viteve ia ndau gjirin. (E porositëm) Të jesh mirënjohës ndaj Meje dhe ndaj dy prindërve të tu, pse vetëm tek Unë është kthimi juaj.

  16. E nëse ata të dy tentojnë që ti të më përshkruash Mua shok, për çka ti nuk ke kurrfarë fakti, atëherë mos i respekto ata, po në çështjet e jetës së kësaj bote të keshë mirëkuptim ndaj tyre, e ti ndiqe rrugën e atij që është i kthyer kah Unë, mandej kthimi juaj është tek Unë, e Unë do t’ju njoftoj për atë që keni punuar.

  17. O djali im, s’ka dyshim se edhe nëse ajo (vepra) peshon sa kokrra e lirit, e të jetë e fshehur në rrasë guri, ose në qiej apo në tokë Allahu do ta sjellë atë, se Allahu është shumë i Butë dhe Njohës i hollësishëm për çdo send.

  18. O djali im, fale namazin, urdhëro për punë të mira, e ndalo nga të këqijat, përballo me durim çdo gjë, që të godet, vërtet, këto janë nga çështjet më të preferuara.

  19. Dhe mos e shtrembëro fytyrën tënde prej njerëzve, mos ec nëpër tokë kryelartë, se Allahu nuk e do asnjë mendjemadh e që shumë lavdërohet.

  20. Të jesh i matur në ecjen tënde, ule zërin tënd, se zëri më i egër është zëri i gomarit.[288]

  21. [288] Tregimi për këshillat e Lukmanit drejtuar birit të vet është edhe një fakt bindës, se njerëzit e mençur gjithnjë kanë ndjekur rrugën e drejtë, rrugën e Zotit, e jo siç bënin idhujtarët injorantë.
    Zoti xh. sh. bëri aq shumë mëshirë ndaj krijesave të veta, e veçanërisht ndaj krijesës më të zgjedhur, ndaj njeriut, saqë nuk la popull pa ndonjë pejgamber, ose pa njeri të zgjedhur, i cili ndihmoi orientimin për në rrugën e drejtë. Madje na dha të kuptojmë, se njerëzit janë të barabartë para Tij, nuk ka privilegj i bardhi ndaj të ziut dhe anasjelltas, më i miri tek ai është më i ruajturi. Lukmani ishte zezak, abisino-sudanez, siç ishte edhe Bilali, edhe Nexhashiu. Sipas mendimit të komentatorëve të Kuranit Lukmani nuk ishte pejgamber, ishte njeri shumë i talentuar, e këshillat e tij ishin të qëlluara, prandaj edhe i përmend Kurani. Si duket djali dhe gruaja e tij në fillim nuk ishin besimtarë, por Lukmani i vazhdoi këshillat deri sa i bindi. Ka mendime se Lukmani ishte djalë i motrës apo i tezës së Ejubit.
    Falënderimi ndaj Zotit ka përparësi ndaj falënderimit të prindërve, prandaj kur është çështja rreth besimit, nuk ka respekt ndaj krijesës e kundër Krijuesit. Për sa i përket kujdesit ndaj tyre, ai duhet të jetë edhe nëse janë të fesë tjetër. Respekti ndaj nënës është edhe më i kërkuar, prandaj edhe janë përmendur vuajtjet dhe kujdesi i saj në këtë ajet të Kuranit.


  22. A nuk e dini ju se Allahu nënshtroi për të mirën tuaj ç’ka në qiej e ç’ka në tokë dhe plotësoi ndaj jush të mirat e Tij të dukshme e të fshehta, e megjithatë prej njerëzve ka që polemizojnë çështjen e Allahut, duke mos pasur as dituri, duke mos qenë i udhëzuar dhe duke mos pasur libër të ndritshëm.

  23. Dhe kur atyre iu thuhet: “Pasoni atë që shpall Allahu” ata thonë: “Jo, ne ndjekim atë që gjetëm tek prindërit tanë!” E edhe sikur djalli t’i kishte thirrur ata në dënimin e zjarrtë!

  24. E kush ia dorëzon veten Allahut duke qenë edhe punëmirë, ai është kapur për lidhjen më të sigurt dhe vetëm tek Allahu është përfundimi i çështjeve.

  25. Ty mos të brengos mosbesimi i atij që nuk beson, kthimi i tyre është vetëm tek Ne, e për atë që vepruan, Ne do t’u tregojmë. Allahu vërtet është i Gjithëdijshëm për atë që mbajnë në zemra.

  26. Ne iu japim të jetojnë pak (në këtë botë), e pastaj i shtrëngojmë ata me një dënim të rëndë.

  27. Nëse ti i pyet ata: Kush krijoi qiejt e tokën? Me siguri do të thonë: “Allahu!” Thuaj: “Allahut i qoftë lavdërimi!” Por shumica e tyre nuk dinë.

  28. Vetëm të Allahut janë të gjitha që gjenden në qiej e në tokë; Allahu është Ai që s’ka nevojë dhe është i Lavdishëm.

  29. Sikur të gjithë drunjtë në tokë të jenë lapsa dhe sikur detit t’i shtohen edhe shtatë dete (e të jenë me ngjyrë), nuk do të mbaronin fjalët e Allahut (do të shteroheshin detet, do të soseshin lapsat, e jo fjalët e Zotit). Allahu është Ngadhënjyesi, i Urti.

  30. Krijimi dhe ringjallja juaj nuk është më e rëndë, se krijimi i një qenieje (një njeriu); vërtet, Allahu është që i dëgjon e i sheh veprat e njerëzve.

  31. A nuk e di, se Allahu e fut (errësirën) natën në ditë dhe e fut (dritën) ditën në natë, dhe Ai i nënshtroi Diellin e Hënën (të lindin e të perëndojnë) dhe secili rrjedh (noton) deri në një afat të caktuar dhe se Allahu hollësisht është i Njohur për atë që veproni.

  32. Kjo (dokumenton) se Allahu është Ai (Zoti) i Vërteti, dhe se ajo që ata adhurojnë pos Tij është gënjeshtër, e Allahu është Ai i Larti, i Madhi.

  33. A nuk e sheh se anijet lundrojnë në saje të mirësisë së Allahut, e për t’ju treguar juve madhërinë e Tij. Vërtet, edhe në këtë ka argument për secilin që është shumë i durueshëm dhe shumë mirënjohës.

  34. E kur i mbulon ata ndonjë valë si reja i drejtohen Allahut sinqerisht me besim vetëm ndaj Tij, e kur i shpëton ata e dalin në tokë, ka disa prej tyre që i mbesin besnikë besimit të drejtë, e faktet Tona nuk i refuzon kush pos të pabesët dhe përbuzësit.

  35. O ju njerëz, kini kujdes ndaj Zotit tuaj dhe kini frikë ditës kur prindi nuk mund t’i bëjë dobi fëmijës së vet, e as fëmija nuk mund t’i bëjë dobi asnjë send prindit të vet. Premtimi i Allahut (për thevab ose azab) është i sigurt, pra të mos ju mashtrojë jeta e kësaj bote dhe të mos ju mashrojë ndaj Allahut djalli mashtrues.

  36. S’ka dyshim, se vetëm Allahu e di kur do të ndodhë Kijameti, Ai e di kur e lëshon shiun. Ai e di se ç’ka në mitra (të nënave), nuk e di kush pos Tij, se çka do të ndodhë (çka do të punojë) nesër, dhe askush nuk e di, pos Tij, se në ç’vend (ose kohë) do të vdesë. Allahu është më i Dijshmi, më i Njohuri.[1]

[1] E tërë gjithësia me të gjithë trupat qiellorë dhe me të gjitha qeniet dhe sendet që janë në tokë, është në shërbim të njeriut, po jo me mjeshtërinë ose fuqinë e njeriut, pse njeriu i gjeti të gatshme të gjitha këto të mira, këto ia përgatiti Allahu, i cili i dha edhe shumë të mira të tjera fizike e kuptimore siç janë: të dëgjuarit, të parit, shëndeti, mendja ndjenjat, zemra etj. E megjithëse Zoti ua dha të gjitha këto të mira ka disa njerëz, që nuk ndjekin rrugën, që iu caktoi Zoti, por imitojnë verbërisht traditat e të parëve, edhe pse ato janë krejt të gabuara. Prej këtij ajeti duhet marrë mësim, se çdo traditë e të parëve nuk duhet respektuar, por vetëm ato që janë të dobishme.
Kush i është dorëzuar sinqerisht Allahut, ai është i sigurt pse çdo send tjetër zhduket, e Allahu është i Përjetshëm dhe të gjitha çështjet janë në Duar të Tij. Allahu nuk ka nevojë për asgjë, nuk ka nevojë as për falënderimin e njerëzve, Ai vetvetiu është i lavdishëm. Faktet për fuqinë, urtësinë dhe mrekullinë që manifestohen në krijesat e Tij janë të pasosshme; më para do të soseshin drunjtë si lapsa dhe uji i detit si ngjyrë, nëse do të tentohej të regjistrohen ato fakte. Në Ditën e Gjykimit çdokush do të jetë i preokupuar me punët e veta, kështu që askujt nuk do t'i bjerë ndërmend për tjetrin, edhe nëse është më i afërmi, siç janë fëmija me prindërit.
Në një hadith, të cilin e regjistrojnë Sahihajnët e të tjerë, pesë të fshehta janë që nuk i di askush pos Allahut: kur do të ndodhë Katastrofa e Përgjithshme, kur dhe në cilin vend do të bjerë shi, si është foshnja në barkun e nënës; i shëndoshë ose i gjymtë, mashkull ose femër; çka dhe çfarë do të punojë, çka do t’i ndodhë dikujt nesër; kur dhe në ç’vend do të vdesë dikush. Këto pesë të fshehta i përmend ky ajet, e në një ajet tjetër thuhet: “Çelësat e të fshehtave janë vetëm tek Allahu”, e Pejgamberi i përmend këto të pesta. Duhet kuptuar, se tjetër është e fshehta, e tjetër çelësi i të fshehtës, pra çelësin e tyre e di vetëm Zoti. Ndonjë e fshehtë mund të zbulohet, por çelësi i këtyre të pestave, jo. Me ndihmën e Zotit, përfundoi përkthimi dhe komentimi i kaptinës “Lukman”. Falënderim i qoftë Allahut të Madhërishëm!


32. SURETUS-SEXHDEH

E zbritur në Meke, pas sures Mu’minun, ajete: 30


Kjo sure ka zbritur në Meke dhe trajton çështjet e besimit ndër të cilat si më kryesore atë të ringjalljes, të cilën e mohonin idhujtarët me këmbëngulje dhe e përdornin si çështje me të cilën donin ta shpallnin Muhamedin a.s. gënjeshtar të mësimeve të veta.
Sureja fillon me vërtetim për Kuranin, se është shpallje prej të madhit Zot e jo shpikje e Muhamedit a.s., sikundër se idhujtarët përhapnin lajmin, se ai vetë e trilloi.
Edhe në këtë kaptinë sillen fakte që dokumentojnë për fuqinë e Zotit, si në krijimin e qiejve e të tokës, në përsosjen e krijimit të çdo krijese, në krijimin e njeriut të parë nga balta, ashtu edhe për origjinën e tij nëpërmjet një uji të dobët, e pastaj dhurimin e shpirtit, të shqisave dhe të të menduarit. Përmendet edhe vdekja dhe meleku, që është i caktuar për marrjen e shpirtrave.
Në këtë kaptinë theksohet, se të mirat, të cilat njerëzit e mirë do t’i gëzojnë në xhenet, nuk ka kush që mund t’i përshkruajë dhe se ato janë të panjohura për aftësitë mendore të njeriut.
Bëhet edhe një krahasim në mes vendosjes së njerëzve të mirë dhe atyre të këqijve, në mes xhenetit dhe xhehenemit.
Quhet: “Suretus Sexhdeti” - kaptina e sexhdes, sepse në një ajet të saj flitet për cilësitë e besimtarëve të denjë, të cilët kur i dëgjojnë fjalët, këshillat e Zotit, nuk mund ta përmbajnë veten, por si të rënë nga lart hidhen me fytyra në tokë, që si pjesë e namazit quhet sexhde dhe madhërojnë e falënderojnë Zotin xh. sh.



32. SURETUS-SEXHDEH


Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëbërësit të madh!


  1. Elif, Lam, Mim.

  2. Shpallja e librit (e Kuranit), nuk ka dyshim, se është (shpallje) nga Zoti i gjithësisë.

  3. A mos po thonë se ai (Muhamedi) e trilloi? Jo, ajo është e vërtetë prej Zotit tënd, që t'i tërheqësh vërejtjen një populli, që nuk iu erdhi ndonjë pejgamber para teje, ashtu që ata të gjejnë rrugën e drejtë.

  4. Allahu është Ai që krijoi qiejt dhe tokën, dhe gjithë ç’ka ndërmjet tyre, brenda gjashtë ditësh, pastaj u ngrit mbi Arshin (Fronin). Përveç Tij nuk keni ndonjë ndihmëtar tjetër e as ndërmjetësues, pra a nuk jeni kah mendoni!

  5. Ai është që udhëheq çështjen (e të gjitha krijesave) prej qiellit në tokë, pastaj ajo (çështja) ngrihet tek Ai në një ditë, që sipas llogarisë suaj është sa një mijë vjet.

  6. Ai është Njohës i të (gjitha) fshehtës dhe të dukshmes, i Gjithëfuqishmi, Mëshirëbërësi i madh.

  7. Ai që përsosi krijimin e çdo sendi, e krijimin e njeriut e filloi nga balta.

  8. Pastaj bëri që pasardhësit e tij të rrjedhin prej një pike uji të dobët.

  9. Mandej Ai e formëson atë (në barkun e nënës) dhe nga ana e vet i jep shpirt atij dhe Ai është që juve ju pajis edhe me dëgjim, me shikim dhe me zemër, e pak send është ajo që ju falënderoni.

  10. E ata thanë: “A pasi ne të tretemi në tokë, a thua ne rishtazi do të krijohemi?” Por (çka është edhe më keq) ata nuk besojnë, se do të dalin para Zotit të tyre.

  11. Thuaj: “Engjëlli i vdekjes, i cili është caktuar për ju ua merr shpirtrat, e pastaj do të ktheheni te Zoti juaj”.

  12. E sikur t’i shihje mëkatarët, se si ulin kokat e veta pranë Zotit të tyre: “Zoti ynë, tash pamë dhe dëgjuam, na kthe pra edhe një herë e të bëjmë vepra të mira, se tashti jemi bindur”.

  13. Sikur të kishim dëshiruar Ne, secilit do t’i jepnim udhëzimin, por fjala (vendimi) Ime ka marrë fund (definitiv), se do ta mbush xhehenemin së bashku me exhinë e njerëz.

  14. Prandaj shijojeni këtë (dënim), për shkak se ju e patët harruar takimin tuaj në këtë ditë, e edhe Ne tashti ju harruam juve, ndaj, për shkak të asaj që keni vepruar, shijoni dënimin e përjetshëm.

  15. Argumentet tona i besojnë, në të vërtetë, ata që kur këshillohen me to bien në fytyra (bëjnë sexhde), që madhërojnë Zotin e tyre në shenjë falënderimi dhe ata nuk bëjnë kryelartësi,

  16. i heqin trupat e tyre prej shtretërve, duke e lutur Zotin e tyre nga frika dhe nga shpresa, dhe nga ajo që Ne ua kemi dhënë (pasuria) atyre, ata japin.

  17. Pra, për ata që kanë vepruar, nuk di askush për atë kënaqësi (të zemrës e shpirtit) që u është caktuar atyre si shpërblim.[289]

  18. [289] Nuk ka dyshim se zbritja e Kuranit është nga Zoti i Madhërishëm, e për ta thirrur në rrugë të drejtë atë popull që më parë në periudhën prej Isait e deri në Muhamedin, nuk iu pat ardhur ndonjë i dërguar. Ata më herët patën pejgamberë, si Ibrahimin, Hudin, Salihun, por ndër pasardhësit e Ismailit, birit të Ibrahimit, nuk pati ndonjë pejgamber tjetër përveç Muhamedit, e ky ishte i obliguar me këtë shpallje të thërrasë atë popull, ani pse ata i thonin se ti vetë po e trillon Kuranin.
    Kurani është shpallje prej atij Zoti, që krijoi qiejt e tokën dhe gjithçka tjetër brenda gjashtë ditësh. Ai i di të gjitha të fshehtat e të dukshmet, dhe që të gjitha veprat e njerëzve do të ngrihen tek Ai për t’i shpërblyer ose ndëshkuar në Ditën e Kijametit, ditë që është sa një mijë vjet të kësaj bote. Ai Zoti që çdo krijesë e krijoi në mënyrën më të përsosur: Shikoje elefantin, sikur të mos e kishte të krijuar atë turi aq të gjatë, si do të mund t’i afrohej ushqimit të nevojshëm për jetën, me atë peshë e trup aq të madh. Sa i shëmtuar do të dukej njeriu sikur ta kishte kokën dhe veshët sa të gomarit, ose lepuri sa të luanit, ashtu qafa e devesë dhe fulçinjtë e saj. Këtë harmoni në krijimin e gjymtyrëve, e sipas nevojës së tyre e përsosi vetëm Krijuesi i Gjithëdijshëm. Për melaiken e caktuar për marrjen e shpirtrave thuhet se është Azraili, por ai i ka edhe ndihmësit e vet. Thuhet se e tërë toka pranë tij është sa një sofër, që merr prej cilës pjesë të dojë. Gjithashtu thuhet se ndihmësit e tij i nxjerrin shpirtrat deri në fyt, e prej fytit i kap ai.
    Vullneti i Zotit nuk është që njerëzit t’i fusë me dhunë në fe, megjithëqë mund ta bëjë atë, por Ai i do besimtarët, që me vullnetin e tyre t’i pranojnë mësimet e Tij. Ai përherë e ka ditur dhe e di, se kush do të jetë respektues e kush refuzues, prandaj krijoi, edhe xhenet, edhe xhehenem. Xhehenemin do ta mbushë me exhinë dhe me njerëz, si duket exhinët do të jenë edhe më shumë në të, e melaiket janë të mbrojtur prej atyre punëve që meritojnë xhehenem. Besimtarët që respektojnë këshillat e Zotit, që nga dashuria bijnë me fytyrë në tokë, bëjnë sexhde, që lënë shtretërit e çohen dhe lusin Zotin edhe natën, që kanë frikën e ndëshkimit, që shpresojnë në mëshirën e Zotit, të tillëve Zoti iu ka caktuar aso të mirash, që sipas një hadithi kudsij, që e regjistron Buhariu dhe Muslimi, thuhet: “Allahu ka thënë, se iu kam caktuar robërve të Mi të mirë: çka nuk ka parë syri, nuk ka dëgjuar veshi dhe nuk i ka shkuar ndërmend asnjë njeriu”. Ky hadith ka lidhmëri me ajetin 17.


  19. A mos është ai që ishte besimtar, sikurse ai që ishte jashtë rrugës? Jo! Këta nuk janë të barabartë.

  20. Për sa u përket atyre që besuan dhe bënë vepra të mira, ata, për hir të veprave që i bënë, vendpritje e kanë xhennetin.

  21. E ata që nuk e respektuan Allahun, skutë e tyre është zjarri. Sa herë që të tentojnë të dalin nga ai, kthehen në të dhe atyre iu thuhet: “Shijoni dënimin e zjarrit, që ju e konsideronit gënjeshtër".

  22. Ne do t’u shijojmë atyre dënimin më të shpejtë (në Dunja) para dënimit të madh (në Ahiret), ndoshta do të tërhiqen (prej të këqijave).

  23. E kush është më zullumqar, se ai që këshillohet me ajetet e Zotit të vet, e pastaj iu kthen shpinën atyre? Ne me siguri do të hakmerremi kundër kriminelëve.

  24. Ne i patëm dhënë edhe Musait librin, e ti (Muhamed) mos ki dyshim në çka pranon (në Kuranin libër qiellor si i Musait), kurse atë (librin e Musait) e bëmë udhërrëfyes për Beni Israilët.

  25. Dhe prej tyre Ne bëmë prijës, që me urdhrin Tonë udhëzojnë, pasi ata (që i bëmë prijësa) ishin të durueshëm dhe ndaj argumenteve Tona ishin të bindur.

  26. S’ka dyshim, se Zoti yt është Ai, që në Ditën e Kijametit do të gjykojë mes tyre në atë që ishin të përçarë.

  27. A nuk e kanë të qartë ata (mekasit), se sa nga popujt para tyre i shkatërruam, që nëpër ato vendbanime të tyre janë duke kaluar? Është e vërtetë, se në ato (vende të shkretërruara) ka fakte, e si nuk janë duke dëgjuar me vëmendje?

  28. Si nuk e kanë parë ata, se Ne e sjellim ujin në tokën e thatë dhe me të nxjerrim bimë, që prej tyre ushqehen kafshët e tyre, madje edhe ata vetë. A nuk janë duke parë (e të kuptojnë)?

  29. E në anën tjetër ata thonë: “E kur do të jetë ai ngadhënjim (çlirimi i Mekes ose gjykimi i Zotit), nëse jeni të drejtë çka thoni.

  30. Thuaj: “Ditën e Kijametit, atyre që kanë qenë jobesimtarë, nuk iu bën dobi besimi, e as nuk u jepet afat”.

  31. Prandaj ti largohu prej tyre dhe prit, edhe ata janë duke pritur.[290]

[290] Ata që besuan dhe bënë vepra të mira, nuk janë njësoj me ata që nuk besuan, sepse besimtarët do t’i presin me nderime të larta si mysafirë, me vende të zgjedhura në xhenet. Ndërsa ata që nuk besuan, vendin e kanë në zjarr. Sa herë i hedh vala lart e ata tentojnë të dalin, ajo i kthen në fund të tij. Por edhe para atij dënimi të madh në Ahiret do të përjetojnë dënime edhe në Dynja, për t’u ndihmuar që të largohen prej rrugës së gabuar.
Muhamedit a.s. i thuhet, se ligji i Zotit është; t’i shpallë libër të dërguarit, Musait i shpalli Tevratin e ty Kuranin, pra mos ki dyshim se është shpallje e Zotit. Ka mendime se fjala është që Muhamedi do të takohej me Musain në Kudsi Sherif, ose në qiell natën e Israsë, ka mendime se fjala është edhe për atë se vështirësitë që e goditën Musain do të godasin edhe ty... Edhe prej ymetit të Musait pati prijës, që udhëzuan në rrugë të drejtë, por ata që ishin të durueshëm e të bindshëm.
Është për t'u habitur me kurejshitët që kalojnë nëpër ato vende, ku popujt e tyre u shkatërruan më herët dhe megjithatë nuk mblidhnin mend, nuk i vështronin mrekullitë e Zotit, por talleshin me muslimanët, se kur do ta çlirojnë Mekën! Në fund Muhamedi
a.s. porositet të heqi dorë prej tyre, të presë ndihmën e Zotit, se edhe ata janë duke pritur ndryshimin e gjendjes.
Me ndihmën e Zotit, mori fund përkthimi dhe komentimi i kaptinës “Sexhdeh”. Falënderuar qoftë Allahu i Madhërishëm!


33. SURETUL - AHZABË

E zbritur në Medinë, pas sures Ali Imran, ajete: 73


Kjo sure e shpallur në Medinë shtron shumë çështje, që kanë të bëjnë me jetën e muslimanëve dhe asgjëson shumë adete të dëmshme, që kishin mbetur ende si trashëgim prej kohës së xhahilijetit.
Si tematikë më e rëndësishme e shtruar në këtë kaptinë janë tri çështje:
-udhëzime e rregulla sipas të cilave do të duhej orientuar jetën e bashkësisë islame; mbulimi i gruas, mos zbulimi i pjesëve të ndjeshme të trupit të saj, marrëdhëniet dhe respekti ndaj Pejgamberit a.s.,
-disa dispozita të sheriatit islam, të cilat kanë të bëjnë me fëmijën e adoptuar, me largimin e gruas pa ndonjë arsye e nevojë, me anën e “dhiharit”, martesa me gruan e të adoptuarit, gratë e Pejgamberit a.s., rëndësia e salavatit për Pejgamberin dhe disa rregulla me rastin e dasmës,
-Lufta e Hendekut ose e Ahzabit, përgatitjet e armikut kundër muslimanëve, besëprerja e jehudive, dredhitë e hipokritëve, ndihma e Zotit ndaj muslimanëve me anën e një ere të stuhishme dhe me engjëj, dëbimi i fisit Beni Kurejdha, jehudi, të cilët e shkelën marrëveshjen, që kishin lidhur me muslimanët dhe iu bashkuan armikut.
Quhet: “Suretul Ahzabi” - kaptina për grupacionet, sepse mushrikët mekas u bashkuan edhe me fiset Gatafanë, Beni Kurejdha dhe me beduinët arabë për t’i luftuar muslimanët në Medine. Ajo luftë quhet: Lufta e Ahzabit, por edhe Lufta e Hendekut, sipas kanalit që hapën muslimanët për t’u mbrojtur prej armikut.



33. SURETUL - AHZABË


Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëbërësit të madh!


  1. O ti Pejgamber, qëndro i fortë në besnikëri ndaj Allahut, e mos i përfill jobesimtarët dhe hipokritët, se vërtet Allahu është i Gjithëdijshëm, i di çështjet me hollësi.

  2. Dhe ti vepro sipas asaj që po të shpallet nga Zoti yt; Allahu është i Njohur shumë mirë me atë që ju veproni.

  3. E mbështetu në Allahun, se mjafton që Allahu të jetë mbrojtës yti.

  4. Allahu nuk krijoi dy zemra në gjoksin e asnjë njeriu, e as nuk ua bëri gratë tuaja prej të cilave largoheni me dhihar nëna tuaja (duke e krahasuar shpinën e gruas me atë të nënës), e as nuk ua bëri djem tuaj të adoptuarit tuaj (fëmijët e tjetërkujt që i adoptoni si të juaj). Këto janë vetëm thënie tuajat, që i shqiptoni me gojët tuaja, e Allahu e thotë atë që është realitet, dhe Ai udhëzon në rrugën e drejtë.

  5. Ju thirrni (mbështetni) ata në etërit e vërtetë të tyre, kjo është më e drejtë tek Allahu, e nëse nuk ua dini (nuk dini se kush janë) etërit e tyre, atëherë ata janë vëllezërit tuaj dhe të afërmit tuaj në fe. Nuk është ndonjë mëkat juaji ajo për çka keni gabuar, por (është mëkat) ajo që zemrat tuaja e bëjnë qëllimisht, po Allahu është Shumë falës, është Mëshirues i madh.

  6. Pejgamberi është më i ndieshëm ndaj besimtarëve, se sa ata vetë ndaj vetes së tyre, ndërsa gratë e tij janë në vend të nënave të tyre. E ata (të afërmit) farefisi nga barku, sipas dispozitave të Allahut kanë më tepër përparësi ndaj njëri-tjetrit, se sa besimtarët e tjerë dhe se sa muhaxhirët (të mërguarit), përveç nëse dashamirëve tuaj doni t’iu bëni ndonjë të mirë (u lini testament ose diçka tjetër). Kjo është e regjistruar në Librin e Shquar (Levhi Mahfudh, Kuran).[291]

  7. [291] Idhujtarët kërkuan prej Pejgamberit a.s. që të mos i fyejë dhe të mos asgjësojë zotat e tyre, të thotë se edhe ata do të ndihmojnë në Ahiret, e atëherë edhe idhujtarët do të ndalen nga fyerjet ndaj Muhamedit dhe muslimanëve. Zoti i Madhëruar që i di qëllimet e njerëzve e urdhëroi Muhamedin a.s., që ta vazhdojë rrugën e drejtë ndaj Allahut, e të mos ua vërë veshin fjalëve boshe të idhujtarëve e munafikëve; fundja mbrojtja e tij është Allahu Fuqiplotë. Një farë njeriu prej kurejshëve kishte kujtesë të fortë, e kundërshtarët e Muhamedit donin ta ngrenin edhe më lart se Muhamedin a.s. për nga zgjuarësia, prandaj thonin se ka dy zemra dhe di më mirë se Muhamedi. Këtë trillim e mohon Kurani kategorikisht, madje i mohon edhe ato zakone të dëmshme e të trashëguara, si: gruaja i bëhej haram burrit sikur të ishte nëna e tij, vetëm pse burri i ka thënë: shpina jote është si shpina e nënës sime. Gruaja pra është grua e jo nënë. Ndër arabë ishte adet, që fëmija e adoptuar të thirret bir i atij që e kishte adoptuar, e jo në emër të babait të vet të vërtetë, madje ai konsiderohej anëtar i ngushtë i familjes si trashëgimtar me të gjitha të drejtat, si të ishte fëmijë i vërtetë i adoptuesit. Këto dy zakone të shëmtuara Kurani i anuloi rreptësisht. Nëse ndonjë fëmijë nuk i dihet i ati i vërtetë muslimanët janë të detyruar ta thërrasin vëlla ose dashamir, e jo bir i ndonjë tjetri. Përpjekja, kujdesi, butësia dhe dashuria e Pejgamberit a.s. ndaj çështjeve të besimtarëve ishte në kulminacion, andaj gjykimi i tij për ndonjë çështje, respekti ndaj tij, këshilla e tij, në krahasim me të cilindo besimtar tjetër, ka përparësi, është e preferuar, është detyrim i besimtarëve të aplikohet ajo që është prej Pejgamberit, para të gjitha të tjerave. Gratë e Pejgamberit për besimtarët janë si në vend të nënave, pra martesa me to është e ndaluar si me nënat, obligim i besimtarëve është respekti ndaj tyre, e për sa u përket çështjeve të tjera ato janë si të huajat.
    Sipas dispozitave të sheriatit islam, që dalin nga Kurani, e Kurani është shpallje dhe ligj prej Zotit çështja e trashëgimit është sipas afërsisë së gjakut etj., e jo sipas afërsisë së besimit e sipas cilësisë muhaxhir.


  8. (Përkujto) Kur Ne e morëm (me betim) prej pejgamberëve premtimin e tyre; edhe prej teje, prej Nuhut, Ibrahimit, Musait, Isait, birit të Merjemes, pra morëm prej tyre besë të fortë.

  9. Për t’i marrë në pyetje këta të sinqertë për sinqeritetin e tyre, e për jobesimtarët Ai ka përgatitur ndëshkim të dhembshëm.

  10. O ju që keni besuar, përkujtojeni të mirën e Allahut ndaj jush, kur juve ju erdhi një ushtri e Ne kundër tyre lëshuam një furtunë dhe ushtri që ju nuk e shihnit, e Allahu e shihte atë që ju vepronit.

  11. Kur ata iu erdhën juve, edhe prej së larti, edhe prej së poshtmi, dhe kur shikimet u shtangën, e zemrat arritën në fyt, e ju sajonit mendime të llojllojta për Allahun.

  12. Atje, në atë vend qenë sprovuar besimtarët, dhe qenë tronditur me një dridhje të fortë.

  13. Kur hipokritët dhe ata që në zemrat e tyre kishin sëmundje, thonin: “Allahu dhe i dërguari Tij, nuk na premtuan tjetër vetëm se mashtrim!”

  14. Dhe kur një grup prej tyre thanë: “O banorë të Jethribit, nuk ka qëndresë për ju, ndaj kthehuni!” E një grup prej tyre kërkonin lejen e Pejgamberit, duke thënë: “Shtëpitë tona janë të pambrojtura!” Edhe pse ato nuk ishin të pambrojtura, në realitet ata nuk donin tjetër por vetëm të iknin.

  15. Dhe sikur t’iu hynin atyre nga anët e saj (Medines) dhe prej tyre të kërkohej tradhtia ata do të ishin të gatshëm për të, dhe nuk do të vononin aspak (të tradhtonin).

  16. E ata ishin që i patën dhënë besën Allahut më parë, se nuk do të kthehen prapa (nuk do të ikin), pra premtimi i dhënë Allahut mban edhe përgjegjësi.

  17. Thuaj: “Nëse ikët prej vdekjes ose prej mbytjes, ikja nuk do t’ju bëjë dobi, sepse edhe atëherë nuk do të (shpëtoni) përjetoni vetëm për pak kohë”.

  18. Thuaj: “Kush do t’ju mbrojë prej Allahut, nëse Ai ua ka caktuar ndonjë të keqe, ose (do t’ju godasë me ndonjë të keqe), nëse Ai ua ka caktuar ndonjë të mirë. Po përveç Allahut ata nuk do të gjejnë për vete ndonjë ndihmëtar”.

  19. Allahu i ka njohur shumë mirë ata, që ndër ju pengonin dhe ata që vëllezërve të vet iu thonin: “Ejani me ne!” E ata nuk vijnë në luftë, vetëm një pakicë.

  20. Janë koprracë ndaj jush (nuk ju duan të mirën). E kur iu vjen frika i sheh ata të shikojnë ty, e sytë e tyre rrotullohen si të atij nga të fiktit pranë vdekjes, e kur largohet frika, ata ju shpojnë juve me gjuhë të mprehta, lakmues për pasuri (për plaçkë - ganimet). Të tillët nuk kanë besuar, prandaj Allahu ua asgjësoi veprat e tyre, e kjo për Allahun është e lehtë.

  21. Ata mendonin, se grupet aleate ende nuk kishin shkuar, dhe nëse aleatët kthehen edhe njëherë, ata (hipokritët) do të dëshironin të kishin qenë beduinë diku me arabët dhe prej atje të pyesin për çështjen tuaj, por edhe sikur të ishin në mesin tuaj ata krejt pak do të luftonin.[292]

  22. [292] Edhe në kaptinën Ali Imran është përmendur besa e marrë prej pejgamberëve, se do ta vërtetojnë, do ta ndihmojnë njëri-tjetrin dhe do t’i përmbahen saktë detyrës së besuar prej Zotit. Këtu përmenden pesë pejgamberët më autoritativë “Ulul Azmi”, por për hir të pozitës dhe famës më të lartë i pari përmendet Muhamedi a.s., anipse është i dërguari i fundit.
    Zoti xh. sh. i thërret besimtarët të përkujtojnë të mirën, ndihmën që iu ofroi me rastin e rrethimit të Medines prej ushtrisë së armikut.
    Në të vërtetë afër një viti e sipër pas luftës së Uhudit idhujtarët arabë, kurejshë e Gatafanë dhe jehuditë: Beni Nadir dhe Kurejdha formojnë një ushtri të përbashkët për ta sulmuar Medinen, gjegjësisht Pejgamberin dhe muslimanët. Për aleancën e armikut, e cila kishte tubuar më tepër se dhjetëmijë ushtarë dhe së cilës i printe Ebu Sufjani kishte dëgjuar Pejgamberi a.s. Me propozimin e Selman Farisiut Pejgamberi urdhëron hapjen e një kanali (hendeku, istikami) rreth e përqark Medines. Ushtria muslimane numëronte tremijë veta. Kur arriti ushtria e armikut dhe e rrethoi qytetin, e asaj iu bashkuan edhe jehuditë e vendit me të cilët muslimanët kishin pasur marrëveshje, frika u shtua, belaja u zmadhua, saqë pati mendime të ndryshme. Muslimanët mbanin shpresë në ndihmën e Zotit, e formalistët munafikë i humbën shpresat dhe premtimin e Allahut e të Muhamedit e konsideruan mashtrim. Shumë prej munafikëve kërkonin leje nga Pejgmaberi të shkonin në shtëpitë e veta për t’u mbrojtur. Pejgamberi iu dha leje, por e dinte se po ikin prej luftës. Kurani i thotë se ata, edhe sikur të ishin në mesin tuaj, nuk do të luftonin, do të pranonin të kthehen në idhujtari, po qe se armiku do të dominonte. Ata thonin me vete, se më mirë do të ishte për neve sikur të ishim beduinë, e të jetonim në shkretëtirë e të mos ishim në Medine, e prej atje do të kuptonim se ç’po ngjan me muslimanët. Si përfundim i kësaj lufte që quhet: Lufta e Hendekut, sipas kanalit të hapur, ose: Lufta e Ahzabit, sipas aleancës ushtarake të armikut, armiku e mban të rrethuar Medinen për disa ditë, por një natë kur ishte errësirë e madhe Zoti lëshon një erë të stuhishme e të ftohtë, ua shuan zjarrin, ua rrënon çadrat, ua shtie frikën në shpirt dhe e lëshojnë rrethimin e ikin. Muslimanët shpëtojnë pa kurrnjë të keqe, por zbulohen ata që ishin vetëm formalisht muslimanë dhe ashtu i pastrojnë radhët e veta. Thuhet se gjatë asaj nate të errët ushtria e padukshme që përmendet ishin engjëjt, të cilët i frikësuan ushtarët e armikut dhe ndihmuan ushtrinë muslimane.


  23. Ju e kishit shembullin më të lartë në të Dërguarin e Allahut, kuptohet ai që shpreson në shpërblimin e Allahut në botën tjetër, ai që atë shpresë e shoqëron duke e përmendur shumë shpesh Allahun.

  24. E kur muslimanët e panë ushtrinë aleate thanë: “Kjo është ajo që Allahu dhe i Dërguari i Tij na premtuan neve, e Allahu dhe i Dërguari i Tij thanë të vërtetën". Ajo (ushtria e armikut që e panë) vetëm ua shtoi atyre besimin dhe mbështetjen.

  25. Prej besimtarëve kishte burra, që e vërtetuan besën e dhënë Allahut, e disa prej tyre e realizuan premtimin duke dhënë jetën, dhe ka prej tyre që janë duke pritur (ta zbatojnë) dhe ashtu nuk bënë kurrfarë ndryshimi.

  26. Që Allahu t’i shpërblejë të vërtetit për sinqeritetin e tyre e hipokritët t’i ndëshkojë, nëse do, ose t’ua falë atyre; Allahu është Shumë falës, Mëshirues i madh.

  27. Dhe Allahu i zmbrapsi ata që nuk besuan me atë mllefin e tyre, duke mos arritur kurrnjë të mirë. Dhe Allahu ua largoi luftën besimtarëve. Allahu është i Plotfuqishëm, Ngadhënjyes.

  28. E ata nga Ithtarët e Librit (jehuditë), të cilët i ndihmuan ata (idhujtarët), Ai (Allahu) i nxori prej kështjellave të veta dhe në zemrat e tyre ua futi tmerrin, ashtu që një grup e vrisni, kurse tjetrin grup e robëroni.

  29. E juve ua la trashëgim tokën e tyre, shtëpitë e tyre, pasurinë e tyre dhe tokën që ende nuk e keni shkelur. Allahu është i Plotfuqishëm për çdo send.[293]

  30. [293] Shembullin më të mirë për durim, për trimëri luftarake, për fjalën, veprat dhe sjelljen muslimanët e kanë në Pejgamberin e tyre, prandaj do të duhet të orientohemi dhe pajisemi me cilësitë e tij.
    Besimtarët e pajisur me cilësitë e duhura, nuk mundi t’i trembë numri i madh i armikut, përkundrazi ata u forcuan edhe më shumë, pse e dinin se sprova në këtë jetë është rregull, e ishin edhe të bindur, se Allahu do t’i ndihmojë. Prandaj pati prej tyre që e flijuan jetën për rrugën e Allahut, e pati që mezi e prisnin momentin, që të vdisnin si dëshmorë.
    Jehuditë e fisit Beni Kurejdha, të cilët e thyen marrëveshjen me muslimanët dhe ndihmuan armikun e tyre idhujtarët, Zoti i dënoi ashtu që u detyruan të hapin fortifikatën, ku ishin të strehuar dhe të dorëzohen, kurse burrat e tyre u dënuan me vdekje, ndërsa gra e fëmijë u robëruan. Vendin e tyre e trashëguan muslimanët, e trashëguan edhe toka të tjera, si atë të Hajberit etj.


  31. O ti Pejgamber, thuaju grave të tua: “Në qoftë se lakmoni jetën e kësaj bote dhe stolitë e saj, atëherë ejani: unë po ju jap furnizimin (për lëshim) dhe po ju lëshoj ashtu si është e rrugës.

  32. E në qoftë se e doni Allahun, të Dërguarin e Tij dhe botën tjetër, atëherë të jeni të sigurta, se Allahu ka përgatiur shpërblim të madh për ato prej jush, që bëjnë punë të mira.

  33. O gra të Pejgamberit, cilado prej jush që bën punë të ligë e të shëmtuar, asaj dënimi i shtohet dyfish, e kjo për Allahun është shumë e lehtë.

  34. E kush prej jush i përvishet adhurimit të Allahut dhe respektimit të të Dërguarit të Tij dhe bën punë të mira, asaj do t'i japim shpërblimin e dyfishtë dhe për të kemi përgatitur furnizim të këndshëm.

  35. O gratë e Pejgamberit, ju nuk jeni si asnjë grua tjetër, nëse kini kujdes e ruheni, prandaj mos u llastoni në të folur e të lakmojë ai që ka sëmundje në zemrën e tij, po thuani fjalë të matura.

  36. Dhe rrini në shtëpitë tuaja e mos shfaqni bukurinë tuaj, si shfaqej në injorancën e hershme, faleni namazin, jepeni zeqatin dhe respektojeni Allahun dhe të Dërguarin e Tij. Allahu ka si qëllim që nga ju, o familje e shtëpisë (së Pejgamberit) të largojë ndytësinë e mëkateve dhe t’ju pastrojë deri në skaj.

  37. E, përkujtojeni atë nga ajetet e Allahut dhe rregullat e fesë, që po iu lexohen në shtëpitë tuaja; vërtet, Allahu është i Kujdesshëm dhe i Njohur hollësisht për çdo gjë.

  38. Nuk ka dyshim se për muslimanët e muslimanet, besimtarët e besimtaret, adhuruesit e adhurueset, të sinqertit e të sinqertat, durimtarët e durimtaret, të përulurit e të përulurat, dhënësit e lëmoshës dhe dhënëset e lëmoshës, agjëruesit e agjërueset, ruajtësit e nderit e ruajtëset e nderit, shumëpërmendësit e Allahut e shumëpërmendëset e Allahut, Allahu ka përgatitur falje (mëkatesh) dhe shpërblim të madh.[294]

  39. [294] Pas disfatës së ushtrisë së aleatëve dhe pas zgjerimit të territorit të muslimanëve, jeta e muslimanëve përmirësohet në përgjithësi, por Pejgamberi a.s. dhe shokët e tij më të ngushtë nuk bëjnë ndonjë ndryshim në modestinë e jetës së tyre të përditshme. Megjithatë gratë e Pejgamberit dëshiruan pak përmirësim në standardin jetësor dhe ia kërkuan Pejgamberit a.s. një gjë të tillë.
    Duke qenë Pejgamberi ulur në mesin e tyre vjen Ebu Bekri e pas tij Omeri dhe kërkojnë leje të hyjnë, por një herë nuk lejohen e më vonë lejohen. Pejgamberi rrinte në heshtje, Omeri tha: do të flasë e ndoshta do të na buzëqeshë Pejgamberi. I tha: O i Dërguar i Zotit, të kishe parë se si gruaja ime kërkonte prej meje furnizim më të madh, e unë i thashë: ta shtrembërojë qafën,- Pejgamberi buzëqeshi e iu tha, se edhe këto rreth meje janë duke kërkuar ashtu... Shpallet ky ajet dhe Pejgamberi a.s. urdhërohet t’iu thotë grave: Nëse duan jetë luksoze të kësaj bote...
    Përderisa gratë e Pejgamberit shfaqën dëshirën të jenë me atë, të jenë në respekt të Allahut dhe nuk zgjodhën jetën e kësaj bote, ato nuk ishin më si gratë e tjera të rëndomta. Gabimi i tyre konsiderohej dyfish më i madh, e edhe shpërblimi, prandaj ato porositen të jenë të matura në fjalë, të qëndrojnë në shtëpitë e tyre duke përsëritur Kuranin e shpallur dhe duke përpunuar thëniet e Pejgamberit e rregullat e tjera islame, sepse ato ishin shembulli i të gjitha grave muslimane të asaj dhe të çdo kohe, dhe se shtëpia e tyre ishte vendi ku vinte shpallja. Megjithëse në Fenë Islame gruaja është e barabartë me burrin shumë ajete të Kuranit iu drejtohen burrave si më përgjegjës. Umi Seleme, bashkëshorte e Pejgamberit a.s. ka thënë: “O i Dërguari i Zotit, unë po dëgjoj se po përmenden burrat në Kuran e jo edhe gratë!” Atëherë qenka shpallur ajeti: muslimanët, muslimanet, besimtarët besimtaret...


  40. Kur Allahu ka vendosur për një çështje, ose i Dërguari i Tij, nuk i takon (nuk i lejohet) asnjë besimtari dhe asnjë besimtareje, që në atë çështje të tyre personale të bëjnë ndonjë zgjidhje tjetër fare. E kush e kundërshton Allahun dhe të Dërguarin e Tij ai është larguar shumë larg së vërtetës.

  41. (Përkujto) Kur i the atij që Allahu e kishte shpërblyer (me besim), e edhe ti i pate bërë mirë: “Mbaje bashkëshorten tënde dhe ki frikë nga Allahu!”, e ti e mbaje të fshehtë në veten tënde atë që Allahu do ta zbulojë, dhe iu frikësohesh njerëzve, por më e drejtë është t’i frikësohesh Allahut. E pasi Zejdi e kishte vendosur atë që kishte menduar ndaj saj, Ne ta kurorëzuam ty atë, e për të mos pasur besimtarët vështirësi (mëkat) në martesë me gratë e të adoptuarve të tyre, kur ata heqin dorë prej tyre. E vendimi i Allahut është kryer.

  42. Pejgamberit nuk i përket kurrnjë qortim për atë që Allahu e ngarkoi me të. Ky ishte ligj i Allahut edhe ndër ata që ishin më parë, e urdhri i Allahut është vendim i kryer.

  43. (ligj i Allahut ndër) Ata, të cilët i kumtojnë shpalljet e Allahut, i frikësohen vetëm Allahut e askujt tjetër pos Tij, e Allahu është i mjaftë të jetë llogaritës.

  44. Muhamedi nuk ka qenë babai i asnjërit prej burrave tuaj, por ai ishte i Dërguari i Allahut dhe vulë e të gjithë pejgamberëve, e Allahu është i Gjithëdijshëm për çdo send.

  45. O ju që besuat, përkujtoni Allahun sa më shpesh.

  46. Dhe madhërojeni Atë mëngjes e mbrëmje.

  47. Ai ju mëshiron juve, e edhe engjëjt e Tij luten për ju, për t’ju nxjerrë juve prej errësirave në dritë dhe Ai ndaj besimtarëve është shumë Mëshirues.

  48. Ditën që e takojnë Atë (Zotin), përshëndetja e tyre është Selam (paqe) dhe për ta ka përgatitur shpërblim të mirë.

  49. O ti Pejgamber, Ne të dërguam ty dëshmues, lajmëtar përgëzues e qortues,

  50. dhe me urdhrin e Allahut, thirrës për në rrugën e Tij dhe pishtar ndriçues.

  51. E përgëzo besimtarët se prej Allahut ata kanë dhunti të madhe.

  52. Mos i dëgjo jobesimtarët e hipokritët dhe mos ua vër veshin mundimeve të tyre ndaj teje, e mbështetju Allahut, se Allahu është mbrojtje e mjaftueshme.[295]

  53. [295] Vendimi i Zotit ose i Pejgamberit përkitazi me çfarëdo çështje qoftë është detyrim për çdo besimtar dhe besimtare, të veprojë sipas tij, edhe nëse ka të bëjë me jetën e tyre personale. Ndoshta ky ajet ka të bëjë me martesën e Zejdit me Zejneben, porse është rregull i përgjithshëm.
    Ai të cilit Zoti i kishte ndihmuar të largohet prej kufrit e të pranojë Fenë Islame, i kishte ndihmuar edhe Pejgamberi pse kishte qenë rob dhe e kishte liruar, ishte Zejd ibni Harithi.
    Zejdi ishte rob i Hadixhes qysh nga koha e injorancës. Pasi prej robërve ishte i pari, që e pranoi Fenë Islame, e edhe prej muslimanëve të parë, Muhamedi a.s. e donte shumë. Zejdi nuk pat pranuar të shkojë te babai i vet, që ishte idhujtar, dhe shfaqi dëshirën të mbesë te Pejgamberi, e për këtë qëndrim të tij Pejgamberi e adoptoi për djalë, prandaj quhej Zejdi i Muhamedit.
    Nga dashuria që ushqente ndaj Zejdit Pejgamberi u përpoq dhe arriti ta martojë me Zejnebe binti Xhahshin, grua autoritaive kurejshite. Ajo martesë nuk qe aq fatlume, sepse Zejnebeja e ndiente veten të përulur pse ishte martuar me një rob dhe harmonia e respekti në bashkëshortësi nuk ishte në nivel. Pejgamberi ishte njoftuar nga ana e Zotit, se do t’i duhej të martohej me Zejneben, sepse Zejdi do ta prishë kurorën me të. Këtë e dinte Pejgamberi a.s., por kur iu ankua Zejdi, se nuk mund të jetojë në bashkëshortësi me Zejneben për shkak se ajo ishte kryelartë ndaj tij, Pejgamberi i tha: Ki dro Zotin, e mbaje gruan dhe mos e lësho! Kjo ishte ajo që i thuhet Muhamedit a.s.: e mbaje fshehtë në vete. Pejgamberi e dinte, se urdhri i Zotit duhej zbatuar patjetër, se urdhri i kësaj martese të tij me Zejneben kishte si qëllim zhdukjen e traditës së kahershme, sipas së cilës fëmija e adoptuar konsiderohej si të ishte fëmijë nga barku e gjaku me të gjitha të drejtat edhe në trashëgim.
    Këtë zakon të mbrapshtë duhej thyer një herë e përgjithmonë, por Pejgamberi a.s. e dinte edhe atë, se njerëzit do ta përgojonin, se u martua me gruan e djalit, prandaj edhe heshtte deri sa iu tërhoq vërejtja seriozisht, se duhej t’i frikësohej Zotit, e jo thënieve të njerëzve të padijshëm. Ajsheja, bashkëshortja e Pejgamberit thotë: Sikur Pejgamberi të kishte mundësi dhe leje të fshehte diçka nga shpallja e Zotit, nga Kurani, ai do ta fshihte këtë: E mban fshehtë në veten tënde atë që Allahu do ta publikojë... ajeti 37. Armiqtë e përbetuar të Pejgamberit, të Kuranit dhe të Fesë Islame trilluan dhe thurën lloj-lloj variantesh rreth këtij rasti, pati edhe muslimanë që pa ndonjë qëllim të keq, por nga naiviteti dhe nga pakujdesia ranë në kurthin e armiqve. Ky ligj i Zotit duhet të zbatohet, si prej Pejgamberit ashtu edhe prej besimtarëve pa kurrfarë ngurrimi, kështu e zbatuan edhe pejgamberët e mëparshëm. Pejgamberi nuk ishte baba i njerëzve, por i Dërguar i Zotit me të cilin përfundon dërgata, shpallja, është dëshmitar, është pishtar i dritës së pashuar, që lajmëron besimtarët për xhenet, e mëkatarëve iu tërheq vërejtjen me zjarr, është i mbështetur në Zotin, e nuk çan kokë për dredhitë e armiqve, pse Zoti është në krahun e tij.


  54. O ju që besuat, kur të keni lidhur kurorë me besimtaret e pastaj i lëshoni ato para se të keni kontaktuar me to, ju nuk keni të drejtë të kërkoni që ato të presin afatin e caktuar (iddetin), po dhurojuni diçka atyre dhe lironi në mënyrë të njerëzishme.

  55. O ti Pejgamber, Ne t’i kemi lejuar gratë, të cilave iu ke dhënë shpërblimin e kurorës, dhe ato që me ndihmën e Allahut hynë në zotërimin tënd (robëreshat e luftës) dhe bijat e axhës tënd, bijat e hallave tua, bijat e dajës tënd, bijat e tezeve tua (të janë lejuar, pos grave me niqah dhe të afërtat), të cilat kanë migruar (kanë bërë hixhret) si ti, dhe një grua besimtare nëse ajo ia fal veten Pejgamberit dhe nëse Pejgamberi dëshiron të martohet me të (një martesë e tillë pa shpërblim të niqahut) duke qenë kjo (rast) vetëm për ty e jo edhe për besimtarët. Ne e dimë se ç’u kemi bërë atyre obligim rreth grave të tyre dhe rreth atyre, që i kanë në pronësinë e vet, ashtu që ti të mos kesh vështirësi, e Allahu është Shumë falës, Mëshirues i madh.

  56. Ti je i lirë të lëshosh atë që don prej tyre dhe të mbash pranë vete atë që don, e edhe të kërkosh afrimin e asaj nga e cila ke qenë larguar, dhe nuk ke mëkat. Kjo është më së afërmi, që ato të qetësohen shpirtërisht e të mos brengosen dhe të jenë të kënaqura me atë që ti ua ofron të gjitha atyre. Allahu e di çka mbani në zemrat tuaja, Allahu është më i Dijshmi, më i Buti.

  57. Prej tash e mbrapa ty nuk të lejohen më gra (të tjera), e as në vend të tyre të marrësh ndonjë tjetër, po edhe sikur të të mahnisë bukuria e tyre, përveç atyre që i ke në zotërim (robëreshat), Allahu është Përcjellës ndaj çdo sendi.

  58. O ju që besuat, mos hyni në shtëpitë e Pejgamberit ndryshe, vetëm nëse iu lejohet për ndonjë ngrënie e duke mos pritur përgatitjen e saj, por kur të thirreni, atëherë hyni, e kur të jeni ushqyer, atëherë shpërndahuni, duke mos hyrë në bisedë me njëri-tjetrin, vërtet këto (pritja, qëndrimi, biseda) e mundojnë Pejgamberin, por ai turpërohet prej jush; Allahu nuk i turpërohet realitetit. E kur kërkoni prej tyre (grave të Pejgamberit) ndonjë send, atë kërkojeni pas perdes, kjo është më e pastër për zemrat tuaja dhe të tyre. Juve nuk iu takon ta mundoni të Dërguarin e Allahut, e as të martoheni kurrë me gratë e tij, pas (vdekjes së) tij. Këto janë tek Allahu mëkat i madh.

  59. E shprehët ju haptazi ose fshehtazi ndonjë send, s’ka dyshim se Allahu çdo send e di.

  60. Nuk është mëkat për ato (gratë të jenë të pambuluara) ndaj etërve të tyre, as ndaj djemve të tyre, as ndaj vëllezërve të tyre, as ndaj djemve të vëllezërve të tyre, as ndaj djemve të motrave të tyre, as ndaj grave të tyre, e as ndaj robëreshave të tyre. E frikësohuni (o ju gra) Allahut, Allahu është Dëshmitar për çdo gjë.

  61. Është e vërtetë, se Allahu dhe engjëjt e Tij e lavdërojnë Pejgamberin. O ju që keni besuar, lavdërojeni pra atë (duke rënë salavatë) dhe përshëndeteni me selam.

  62. E s’ka dyshim se ata që e fyejnë Allahun dhe të Dërguarin e Tij, ata i ka mallkuar Allahu në Dunja e në Ahiret, dhe për ta ka përgatitur një dënim të dhembshëm.[296]

  63. [296] Edhe në këto ajete jepet shenjë për disa rregulla të martesës, por bëhet një përjashtim i tyre, kur është fjala për Pejgamberin, i cili ishte i lejuar të mbajë numrin e grave që i kishte me kurorë, që kishin migruar, si dhe ato që i kishte si robëresha të luftës, ose që ndonjë grua paraqet dëshirën të jetë nën strehimin e Pejgamberit a.s., e që Pejgamberi nuk është i obliguar t’iu përmbahet rregullave.
    Gjendja në të cilën ishin muslimanët në ditët e para dhe rrethanat që diktonin për përhapjen e Fesë Islame ishin si faktorë, që Pejgamberi të jetë i lirë për martesë me gra: të kurorëzuara, robëresha si pre lufte, muhaxhire dhe me ato që shprehin dëshirë të jenë gra të tij, edhe pa kushte paraprake. Kur gratë e Pejgamberit u vunë para zgjedhjes: të vazhdojnë jetën modeste me Pejgamberin, ose të përcaktohen për jetën e kësaj bote, ato shprehën dëshirën të mbesin pranë rrugës së Allahut, të Pejgamberit dhe të botës tjetër. Allahu ua ngriti nderin duke mos lejuar Pejgamberin, që pos atyre të martohet edhe me ndonjë grua tjetër.
    Për të mos e penguar Pejgamberin në kryerjen e detyrave të veta e të muslimanëve, dhe për të mos e shqetësuar oreçast muslimanët udhëzoheshin se si duhet të sillen ndaj tij. Këto rregulla vlejnë edhe ndaj njëri-tjetrit. Pas zbritjes së shpalljes për mbulimin e grave, muslimanët nuk kanë qenë të lejuar të hyjnë te gratë e Pejgamberit, me përjashtim të të afërmve që përmenden. Të njëjtat rregulla vlejnë edhe për besimtarët.
    Gratë e Pejgamberit, të cilat konsiderohen Nëna të Muslimanëve, pas vdekjes së Pejgamberit me to nuk mund të martohej askush.
    Muslimanët kanë për detyrë të bijnë salavatë për Pejgamberin, kur thuhet se edhe Zoti e engjëjt i shprehin mëshirë e respekt. Salavati për Pejgamberin është detyrë e të gjitha krijesave, sepse çdo të mirë që e përjetojnë është rezultat i mëshirës, të cilën Allahu ia dhuroi atij për të gjitha krijesat, e derisa krijesat nuk janë në gjendje t’ia shprehin falënderimin që e meriton, i drejtohen Zotit, që Ai t’i japë shpërblimin e merituar, prandaj thonë: “Allahume sal-li ala Muhammed...”
    Për rëndësinë e salavatit ndaj Pejgamberit flasin shumë hadithe, por edhe sikur të mos kishte të tjera pos atyre, që janë shënuar në hadithet e sakta, që Pejgamberi ka thënë: “Kush bën salavatë për mua një herë, Allahu bën për atë dhjetë herë”, do të kishte mjaftuar për të kuptuar rëndësinë e salavatit. Fyerje për Allahun është: mosbesimi ndaj Tij, përshkrim i fëmijës së Tij, Zoti i varfër, Isai bir i Zotit etj. Fyerje ndaj Pejgamberit është përgënjeshtrimi, tallja me shpalljen që e sillte dhe me dispozitat e fesë.


  64. E ata që fyejnë besimtarët dhe besimtaret, për çka ata nuk janë fajtorë, ata e kanë ngarkuar veten me një mëkat shumë të madh.

  65. O ti Pejgamber, thuaju grave tua, bijave tua dhe grave të besimtarëve le t’i vënë shamitë (mbulojë) e veta mbi trupin e tyre, pse kjo është më afër që ato të njihen (se nuk janë rrugaçe), e të mos ofendohen. Allahu është Shumëfalës dhe shumë Mëshirues.

  66. Po nëse hipokritët dhe ata që kanë zemra të sëmura, dhe ata që përhapin gënjeshtra në Medine, nuk ndalen, Ne do të bëjmë që ti të dominosh mbi ta, e pastaj ata nuk do të jenë fqinj me ty në të, vetëm një kohë të shkurtër,

  67. (do të jenë) të mallkuar, kudo që të ndeshen, do të kapen dhe do të vriten.

  68. (Ky është) Ligji i Allahut edhe ndër ata që ishin më parë, e në ligjin e Allahut nuk mund të gjesh ndryshim.

  69. Njerëzit të pyesin për Kijametin (Katastrofën) e ti thuaj: “Për atë di vetëm Allahu! E ku mund ta dish ti, ai ndoshta është afër!”

  70. Allahu i ka mallkuar jobesimtarët dhe për ta ka përgatitur zjarr të ndezur fort.

  71. Aty do të mbesin përgjithmonë dhe nuk do të gjejnë kë t’i mbrojë apo t’i ndihmojë.

  72. Ditën kur fytyrat e tyre do të përmbysen në zjarr e thonë: “Të mjerët ne, ta kishim adhuruar Allahun e respektuar të Dërguarin!"

  73. Dhe thonë: “Zoti ynë, ne i dëgjuam udhëheqësit tanë dhe të parët tanë, por ata na shmangën nga rruga e drejtë”.

  74. Zoti ynë, jepu atyre dënim të dyfishtë dhe mallkoji ata, si është më së keqi!

  75. O ju që keni besuar, mos u bëni si ata që e ofenduan Musain, e Allahu e pastroi atë nga ajo që i thanë. Ai tek Allahu ishte me famë.

  76. O ju besimtarë, pëmbajuni mësimeve të Allahut dhe thuani fjalë të drejta.

  77. Ai (Allahu) iu mundëson të bëni vepra të mira, ju shlyen juve mëkatet tuaja, e kush respekton Allahun dhe të Dërguarin e Tij, ai ka arritur një sukses të madh.

  78. Ne ua ofruam amanetin (obligimet) qiejve, tokës dhe maleve, e ato nuk deshën ta marrin përsipër atë, dhe u frikësuan prej tij, ndërsa njeriu e mori atë mbi vete; vërtet ai është i padrejtë ndaj vetes së tij (kur nuk e përmbush emanetin) dhe jo i vetëdijshëm (për përgjegjësinë që bart mbi vete).

  79. (Njeriu e mori përsipër) Ashtu që Allahu të ndëshkojë hipokritët dhe hipokritet, idhujtarët dhe idhujtaret, e t’i falë besimtarët dhe besimtaret. Allahu është Shumëfalës dhe Mëshirues i madh.[297]

[297] Gratë e Pejgamberit dhe të besimtarëve urdhërohen të mbulohen, në mënyrë që të dihen se janë gra të ndershme, e të mos sulmohen prej rrugaçëve, pse në atë kohë kishte edhe gra që ishin robëresha, nuk ishin të strehuara te ndonjë burrë dhe si të tilla, njerëzit e pamoralshëm iu vërsuleshin me fjalë e sjellje të këqija. Mbulimi i bukurive të trupit të gruas nuk është ndonjë xhest fanatizmi, por ishte mjet me të cilin ngrihej vlera e gruas. Të gjithë ata që përpiqeshin në ndonjë mënyrë ta njollosnin pastërtinë dhe autoritetin e Fesë Islame ishin hipokritë, idhujtarë ose intrigantë, që nuk i linin të qetë, as besimtarët, as besimtaret. Pejgamberi a.s. urdhërohet t’ju tërheqë vërejtjen për të pushuar prej atyre intrigave të tyre. Përndryshe ata do të dëbohen prej Medines dhe do të ndiqen e do të vriten kudo që të gjenden, sepse ky është ligj i Zotit kundër fesatxhinjve.
Në formë talljeje disa njerëz e pyetnin Pejgamberin a.s., se kur do të jetë Kijameti...? Kurani iu përgjigjet se ai mund të jetë shumë afër, po si doqë të jetë, duhet ta dijnë ata që nuk besuan, se ata janë të mallkuar, se do të hudhen në zjarr, në mënyrë që fytyrat e tyre do t'i ekspozohen zjarrit sa në një anë e sa në anën tjetë, dhe atëherë do të dëshpërohen pse nuk besuan. Do të përpiqen t’ua hedhin fajin parisë, që i udhëhoqi në rrugë të gabuar. Musai ka qenë njeri shumë i turpshëm, prandaj nuk ka mundur askush t’ia shohë trupin. Hipokritët shpifën trillime, se ai ka të meta të lloj-llojshme trupore. Një ditë mënjanohet në një skutë për t’u larë, e teshat i lë mbi një gur. Kur doli nga uji dhe shkoi te rrobat, ato nuk i gjeti ku i kishte lënë, por në një vend tjetër më larg ku me to ishte rrokullisur guri. Duke vajtur lakuriq te petkat e veta hasi në një grup njerëzish, që ia shikuan trupin e tij të shëndoshë dhe ashtu u demantuan të gjitha trillimet.
Përgjegjësia e njeriut si halif në tokë, është shumë e madhe, prandaj një përgjegjësi të tillë nuk do ta pranonin, as trupat më të mëdhenj siç janë qiejt, toka e malet. Mirëpo pranimi i një përgjegjësie të tillë prej dikujt ishte nevojë e domosdoshme, sepse përmes tij do të arrihej shfrytëzimi i begative të Zotit të krijuara për njeriun. Njeriu e pranoi emanetin dhe është përgjegjës për zbatimin e programit të Zotit, sipas të cilit i është garantuar secilit njeri jetë e lumtur edhe në këtë botë, e shpërblim i madh në jetën tjetër, e cila është qëllimi përfundimtar. Me këtë emanet njerëzit janë vënë në sprovë. Fatlum është ai, që zbaton mësimet e Allahut, sepse është besnik i emanetit të besuar, e fatzi është ai që nuk llogarit për përgjegjësinë që ka marrë përsipër, dhe e mundon veten e vet dhe tregohet xhahil.
Me ndihmën e Zotit, mori fund përkthimi dhe komentimi i kaptinës “Ahzabë”. Lavdëruar qoftë Allahu i Madhërishëm!